"Voor futureproof ondernemen in flex"
SLUIT MENU

Payroll verdwijnt helemaal onder de WAB

Payroll verdwijnt helemaal onder de WAB

Column door Bob Weghorst, Persoonality
Bob Weghorst
Het doel van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) is om de concurrentie op arbeidsvoorwaarden tegen te gaan. Dit betekent onder andere dat veel primaire en secundaire voorwaarden gelijk getrokken moeten worden om de verschillen tussen vaste en flexibele contracten kleiner te maken.

Op de tekentafel ziet het er mooi uit. Maar tegen ZZP’ers en schijnconstructies valt niet op te concurreren en juist dit wordt door de wet niet aangepakt. Het gevolg is dat de enige ‘vrijgereguleerde’ sector waar nog wel netjes afdrachten plaatsvinden, straks ook zal verdwijnen. Door de WAB zullen payroll-medewerkers massaal uitzendkrachten of ZZP’ers worden. Daarmee zal dit wetsvoorstel óók op dit onderdeel haar doel volstrekt voorbij schieten.

De voorbereidingen op het invoeren van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zijn in volle gang. Dit terwijl de Eerste Kamer nog volop in debat is en veel onduidelijkheid bestaat over de effecten. De enorme hoeveelheid vragen, die door de Senatoren van de Eerste Kamer zijn gesteld aan minister Koolmees tijdens de twee schriftelijke vragenrondes, spreken voor zich. De plenaire ingelaste behandeling op 20 en 21 mei aanstaande, is uniek voor een wetsvoorstel. Het is nu of nooit lijkt het wel. Maar de politieke druk wordt maximaal opgevoerd en het besluit wordt straks gewoon genomen voordat de nieuwe Eerste Kamer aantreedt. Het doel – de invoering van de wet per 2020 – lijkt belangrijker dan een zorgvuldige afweging van de gevolgen. Nu al blijkt dat de WAB nog voor de invoering op veel doelstellingen achterhaald zal zijn en de kloof tussen vast en flex eerder vergroot.

Het inhuren van personeel op payroll-basis heeft voor met name kleinere werkgevers in het MKB veel voordelen. Zelf werven en afspraken maken, heldere bedragen voor werkgever en werknemer en geen eigen salarisadministratie of vage ZZP-constructies. Vooral het principe van ‘alles’ onder 1 dak met 1 aanspreekpunt’ in plaats van 8 tot wel 15 verschillende instanties waar je ook als kleine werkgever mee wordt geconfronteerd als je personeel in loondienst hebt, maakt payroll populair. Waar in de WAB daarnaast volstrekt aan voorbij wordt gegaan zijn de voordelen voor de medewerkers die er vooral zijn vanuit het ‘ontzorg-payrollen’. De inschaling, de beloning en alle afdrachten worden ook nu overwegend conform de betreffende cao’s verricht. Kortom: de medewerkers doen volwaardig mee en er is transparantie. Daarbij is de werkzekerheid aantoonbaar groter. Werkgevers en werknemers kunnen elkaar bovendien makkelijker vinden waardoor ook de kans groter is op doorstroming van flex naar vast. Er is dus in de basis niets mis met payrollen zolang de regels worden gevolgd en misstanden worden aangepakt.

Met de WAB gaat dit veranderen en zal payrollen straks in de praktijk nagenoeg onmogelijk worden gemaakt en ‘optisch gezien’ verdwijnen. Enerzijds door extreme kostenstijgingen, anderzijds door uitvoeringstechnische onmogelijkheden. Dit komt vooral voort uit het voorgenomen besluit ’adequate pensioenregeling payrollmedewerkers’. Met dit besluit zal een ongewogen en niet-marktconforme pensioenpremie worden opgelegd. Hierdoor moeten payroll-werkgevers veel meer pensioenpremie betalen dan de inleners zelf zouden moeten doen. Daar bovenop moet het ‘fiscaal bovenmatige deel’ door de payrollwerkgever ook nog eens als brutoloon worden uitbetaald, inclusief de opslag sociale lasten over dit extra component. Daarmee zijn de loonkosten in veel branches plotsklaps tot wel meer dan 8% duurder dan de loonkosten van de inlener zelf als deze mensen in dienst neemt. Best bijzonder vanuit de insteek om niet te willen concurreren op arbeidsvoorwaarden en meer mensen aan werk te helpen.

En zelfs al zouden we het willen, dan nog ontbreekt in de meeste gevallen de mogelijkheid om dezelfde pensioenregeling als de inlener toe te passen. Onder meer omdat het vanuit bestaande wet- en (fiscale) regelgeving niet kan, of door de pensioenfondsen niet kan/mag worden toegestaan op basis van de thans geldende (BPF-) voorwaarden. Over de uitvoeringsproblemen bij ‘sectoroverschrijdende herplaatsingen’ nog maar niet gesproken. Kortom: er wordt een wet ingevoerd die onmogelijk is uit te voeren doordat andere regelgeving dit onmogelijk maakt. Dat de minister momenteel overweegt om de invoeringsdatum van de payroll-pensioenmaatregel door te schuiven tot een latere datum vanuit de vele gesignaleerde vragen/problemen, doet hier helemaal niets aan af. Het is tijd kopen voor de bühne om later alsnog de maatregel erdoor te drukken.

Wordt er straks nog payroll-dienstverlening onder de WAB aangeboden? Nee, natuurlijk niet! Op slechts enkele uitzonderingen na, is de gehele branche reeds massaal aan het weg bewegen naar ‘uitzendconstructies’. Bovendien ontstaat er op korte termijn ook nog een mogelijkheid om bij geen cao/pensioen te gaan payrollen op basis van het Burgerlijk Wetboek, WML met wel 20 vakantiedagen en geen pensioen. Klinkt dit mooi? Het is onder de huidige ondergrens voor alle uitzend- en payrollkrachten in loondienst. Dat willen we toch niet als samenleving? Hoe dan ook, payroll wordt weer massaal uitzenden onder de WAB. Nog meer digitale marktplaatsen die een virtuele match lijken te maken tussen de ‘uitzendorganisatie’ en de ‘flexwerker’. Payroll 3.0 onder het mom van uitzenden met de kenmerken van de bekende deelplatformen.

De consequentie: payrollers die nu al willens en wetens concurreren op arbeidsvoorwaarden kunnen dat straks gewoon blijven doen. Terwijl de payrollwerkgevers die nu in de geest van de WAB aan het payrollen zijn en een adequate pensioenregeling toepassen vanaf dag 1 en aantoonbaar niet concurreren op arbeidsvoorwaarden de dupe zullen zijn, samen met de vele tevreden payrollmedewerkers die de economie met het MKB draaiende houden.

En dan is er nog die andere beweging, die door deze maatregelen snel verder ongewenst zal toenemen. De x-duizenden extra schijn-ZZP’ers, schijnzelfstandigen die er gegarandeerd bij gaan komen totdat de regering het aandurft om dit grootste probleem op onze arbeidsmarkt op te lossen. Langzamerhand wordt de druk op de door minister Koolmees ingestelde Commissie Borstlap, de Commissie Regulering van werk, onrealistisch groot. Wie dan leeft wie dan zorgt? Het probleem van het volgende kabinet? Volgens onze eigen staatssecretaris van Financiën hebben we vermoedelijk nu al honderdduizenden ‘schijnzelfstandigen’, gewoon werknemers met een (fictief) loondienstverband. Zonder nieuwe DBA-wetgeving zijn dat er snel meer dan 1 miljoen, of mogelijk nog meer. Uiteindelijk betalen we met zijn allen deze rekening dubbel en dwars, helaas ook dan over de rug van vele medewerkers waar het nu al netjes tot zeer goed voor is geregeld totdat de WAB wordt ingevoerd.

Is het te laat? Formeel nog niet, maar het lijkt er wel op. Hoeveel politieke akkoordjes zijn er inmiddels gesloten op de andere hoofdpijndossiers van deze coalitie om deze WAB door de Eerste Kamer te krijgen? Hoe broodnodig heeft deze wankele coalitie een succes nodig? Ook op de payroll-paragraaf is de WAB een ogenschijnlijk sociale vriendelijke gedachte op papier, die in de praktijk aantoonbaar haar doel volstrekt voorbij schiet. Dit is goed bedoelde – maar helaas onvoldoende doordachte – wet- en regelgeving. Meer regeldruk opleggen zonder het gewenste resultaat. Tenzij het de bedoeling is van Rutte III om, in tegenstelling tot hetgeen is vastgelegd in het regeerakkoord, de payrolldienstverlening volledig de nek om te draaien. Hoe dan ook, de WAB is op vele onderwerpen – zeker op de payroll-paragraaf – volstrekt onuitvoerbaar, niet te handhaven en zal daarbij ongetwijfeld leiden (lijden dus) tot jarenlange rechtsongelijkheid en rechtsonzekerheid.

Op 20 en 21 mei aanstaande is naar verwachting het plenaire debat, vermoedelijk een week later gevolgd door de stemming in de Eerste Kamer. De centrale vraag moet zijn: welk probleem willen we nu oplossen en welke problemen veroorzaken we met de WAB? Willen we de kloof tussen vast en flex verder laten groeien? Ik hoop oprecht dat de Senaat doet waar ze voor zijn aangesteld, maar ik ben er allesbehalve gerust op. U wel?

Bob Weghorst, Persoonality

Zie ook
Wet Arbeidsmarkt in balans, hoe staat het ervoor?
Wet Arbeidsmarkt in Balans brengt concurrentiepositie uit balans

Flexnieuws geeft ruimte aan auteurs die een artikel willen plaatsen op Flexnieuws.