‘Niet meer mogen inroepen van uitzendbeding bij ziekte heeft averechts effect’

Het niet meer mogen inroepen van het uitzendbeding bij ziekte werkt averechts. Dat merkt Klaas Bakker, eigenaar van het landelijk uitzendbureau Opstap personeelsdiensten, sinds de cao-wijziging van 1 juli 2023. “De moeilijk te bemiddelen uitzendkrachten krijgen nog minder kans op de arbeidsmarkt.” 

Klaas Bakker licht zijn opinie zelf toe in dit artikel.

Wat houdt de cao-wijziging in?

Voorheen was in de Uitzend-cao vastgelegd dat bij een contract met uitzendbeding bij ziekte het contract van rechtswege eindigt. Op 17 maart 2023 heeft de Hoge Raad de volgende uitspraak gedaan: “de uitzendovereenkomst eindigt niet zonder meer bij ziekte van de uitzendkracht.”

Er was ook nog een ‘achterdeurtje’, waarbij de inlener kon aangeven geen gebruik meer te willen maken van de ‘zieke’ uitzendkracht. Die mogelijkheid is er vanaf 1 juli 2023 ook niet meer. Want, in lijn met de rechterlijke uitspraak, zijn er in de Uitzend-cao per 1 juli een aantal wijzigingen doorgevoerd. De belangrijkste wijziging is, dat ook bij een contract met uitzendbeding geldt dat een uitzendbureau een uitzendkracht niet meer direct ziek uit dienst mag laten gaan. Er moet minimaal een contract van vier weken worden aangeboden.

Grote problemen voor leden van de ABU/NBBU

Er zijn veel onbewuste gevolgen. De kracht en toegevoegde waarde van de Uitzend-cao wordt voor een groot deel bepaald door de mogelijkheid van ‘Uitzenden’. Per 1 juli worden uitzendcontracten bij ziekte eigenlijk korte detacheringscontracten met een minimale lengte/duur van 4 weken. De flexibiliteit van het ‘uitzenden’ is in die zin verdwenen.

Selectie aan de poort is weer terug

Wie wil en kan nog uitzendkrachten bemiddelen, die weliswaar zeer gemotiveerd zijn maar last hebben van knie- of rugproblemen, herstellende zijn van een TIA of langdurige ziekte? Deze mensen worden weer massaal terugverwezen naar de bakken van de UWV.

• Zie artikel van 22 maart jl. in De Telegraaf, “Banen zat, maar werkloosheid onder jongeren neemt toe: ’Generatie-Z veeleisend, te duur en wiebelig’”

Na deze cao-wijziging heb je geen instrument meer om deze mensen te bemiddelen zonder daarbij als uitzendbureau in geval van ziekte grote financiële risico’s te lopen. Als partner van het UWV bemiddelen wij jaarlijks tientallen mensen die uit een uitkeringssituatie komen en juist dan heb je het vangnet bij ziekte nodig. Als je geen goed instrument hebt om deze kandidaten om te scholen en te bemiddelen, wordt ook de veel besproken ‘publiek-private samenwerking’ in de wielen gereden.

Opstap krijgt vanuit het landelijk convenant met UWV diverse kandidaten aangeleverd met een hoog ziekteverzuimverleden of een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Vanwege de privacywetgeving mag dit echter niet worden gecommuniceerd. Als er standaard 4 weken ziekterisico bij het uitzendbureau wordt gelegd, dan zou daar een andere dekking voor moeten komen. Het uitzendbureau wordt nu ten onrechte gezien als de vervuiler, terwijl de uitzendkracht is aangeleverd door het UWV! Wie is hier de vervuiler? Ook hier zitten weeffouten.

Het UWV kent weliswaar een no-risk polis, maar de benaming ervan is feitelijk onjuist. De eventuele compensatie van de no-risk polis is veel lager dan de kosten die het uitzendbureau maakt. Opnieuw een weeffout. Veel bedrijven hebben een SROI-verplichting waarbij de uitzendbranche een belangrijke rol vervult. Ook hier wordt het rendement door de cao-wijziging negatief beïnvloed. 

Dubbele lasten voor niet ‘Eigen Risico Drager’

Als het gaat om de uitkering van ziekengeld aan de uitzendkracht (na afloop van het contract) heeft een uitzendbureau de keuze voor wat betreft het Eigen Risico, te weten:

1. Eigen Risicodrager bij ziekte (ERD): hierbij wordt de uitkering van ziekengeld verzorgd door of het uitzendbureau of een externe partij in opdracht van het uitzendbureau. Voordeel: een lagere premie werkhervattingskas (Whk), gebruik maken van een eigen Arbodienst en meer controlemogelijkheden.
2. Niet Eigen Risicodrager bij ziekte (in het publiek bestel blijven): hierbij wordt de uitkering van ziekengeld door het UWV verzorgd. Daarvoor betaalt het uitzendbureau een hoge premie Whk. UWV voert de controle/betaling uit.

Uitzendbureaus die niet ERD zijn betalen veel geld aan de Belastingdienst waarmee het UWV het ziekengeld betaalt. Daar bovenop moeten zij per 1 juli het ziekengeld (90%) betalen tot einde contract. Dubbele lasten en een aanzienlijke verhoging van de kostprijs ten opzichte van de ERD. Ongeveer 80% van de ziekmeldingen zijn bovendien korter dan 20 werkdagen, dus de niet ERD moet 80% van de verzuimkosten betalen boven op de hoge premie Whk. Uitzenden wordt dus sowieso duurder voor de bedrijven, in beide varianten.

Concurrentievervalsing

De niet-ERD kan niet meer concurreren met de ERD vanwege die dubbele lasten. Er is geen gelijk speelveld meer. ERD worden is geen optie, omdat de Belastingdienst dat ziet als overdracht van werkzaamheden en je dus je verzuimhistorie meeneemt. Daarnaast hebben ‘sociale’ uitzendbureaus de maximalisatie in de premie Whk nodig. Alleen dan kun je uitzendkrachten met een groter risico op ziekte blijven bemiddelen. Eigenlijk zou er een compensatieregeling moeten komen voor uitzendbureaus die niet-ERD zijn. Zij betalen én veel geld aan de Belastingdienst én moeten door de cao-wijziging nu een groot deel zelf betalen. Gevolg: dubbele lasten.

Vaststelling premie werkhervattingskas (Whk)

De premie Whk wordt bepaald over de ziektekosten van 2 jaar terug. De Belastingdienst ontvangt van de niet-ERD bureaus dus nog 1,5 jaar de hoge premie Whk, terwijl er na 1 juli 2023 veel minder wordt uitgekeerd. Pas in 2025 (i.p.v. 1 juli 2023) krijgen zij een lagere premie Whk. Die premie zou versneld omlaag moeten.

Hogere loonkosten voor de eerste vier weken

Het verschil tussen dagloon ZW (bepaald door UWV) en vier weken volledige loondoorbetaling is veel te groot. Een onbewuste bijwerking. Op het moment dat een uitzendkracht ziek wordt moet het loon (lees: ziekengeld) worden doorbetaald tot einddatum contract. Dit betekent: brutoloon, inclusief pensioen, vakantiedagen, vakantiegeld en, indien van toepassing, ADV. Dit in tegenstelling tot de situatie van vóór 1 juli 2023. Toen werd ziekengeld betaald op basis van een door het UWV berekend dagloon, uitgaande van het werkverleden. Dit bevat echter alleen brutoloon, ZVW en vakantiegeld!

Het verschil is dat uitzendkrachten nu veel meer ziekengeld ontvangen. Bij de diverse cao’s in de Bouw is het dagloon ongeveer € 300,- per dag, wat gemiddeld drie keer zoveel is als het dagloon ZW. Drie weken ziek zijn kost het uitzendbureau ruim € 4.000,-. Dit staat niet in verhouding met de brutomarge van een week. Voor kleine uitzendbureaus wordt het heel lastig, als je veel ziekteverzuim hebt. Dan is het niet meer te betalen of te verzekeren en kun je alleen met een bepaalde schaalgrootte verzuim opvangen.

Nawerking van hoog ziekengeld

Het hogere ziekengeld van de eerste vier weken wordt, na overdracht aan UWV, zoals gebruikelijk meegenomen in de berekening van het dagloon ZW, wat dus ook weer een stuk hoger wordt, evenals de premie Whk!

Conclusie

Grote verliezers zijn de mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, de sociaal zwakkeren en de eerdergenoemde uitzendkracht met een lichamelijk ongemak. Hun kansen op de arbeidsmarkt worden een stuk kleiner. Deze cao-wijziging, ongetwijfeld met goede bedoelingen bedacht, heeft daarmee een sterk averechts effect. Toch zal er een oplossing moeten komen om de financiële schade van de dubbele lasten te beperken. Hierbij, tenslotte, het verzoek aan uitzendbureaus die geen eigen risicodrager zijn en zich herkennen in deze problematiek, zich te melden bij ABU/NBBU, zodat zij daar meer inzicht krijgen over de impact.

FlexNieuws heeft de FNV om een reactie gevraagd op deze bezwaren van Klaas Bakker. De vakbond laat weten zijn visie niet te delen, maar geen behoefte te hebben aan het geven van een nadere reactie.