Eerste Kamer en Wet Arbeidsmarkt in balans

Op maandag 20 mei heeft de Eerste Kamer vergaderd over het wetsvoorstel Wet Arbeidsmarkt in balans (WAB). De meerderheid van de Kamer lijkt voor invoering te zijn. Op 28 mei a.s. wordt erover gestemd.

[ Update 24 mei Brief aan de Eerste Kamer, met uitleg over samenhang van maatregelen ]

Wat zijn de uitkomsten van het debat, met name voor de flexbranche in enkele grote lijnen?

En hoe zit het met de uitvoerbaarheid? De ICT-operatie die nodig is voor uitvoering van de wet is bijvoorbeeld zeer omvangrijk.

Arbeidsmarkt als waterbed
De Eerste Kamer vreest, net als de Raad van State, dat de maatregelen in de Wet Arbeidsmarkt in balans zullen leiden tot escape-gedrag. Flexibel werk, uitzenden en payrolling worden aanzienlijk duurder. De problemen kunnen zich daardoor makkelijk verplaatsen zoals water in een waterbed; die trends zijn al zichtbaar: payroll wordt ‘omgekat’ tot uitzenden*, uitzendkrachten worden ontslagen en worden vervolgens ingehuurd als (schijn)zzp’ers en er wordt steeds vaker gebruik gemaakt van contracting (waarvan sommige vormen legaal zijn, andere niet). Ook zal inhuur via buitenlandse constructies toenemen.

Zonder integrale aanpak van alle maatregelen die nodig zijn, zoals een oplossing voor de Wet DBA ten behoeve van richtlijnen voor zzp’ers is er geen garantie dat de Wab het gewenste effect zal hebben. Dan worden de verschillen tussen vast en flex niet kleiner.

Schaken op vele borden
Met andere woorden, de minister moet schaken op vele borden om ontwijkgedrag en verplaatsing van de problemen tegen te gaan. De Eerste Kamer vroeg daarom om een overzicht van dat ‘schaakbord’ in de vorm van een ‘spoorboekje’, een kort document van de routes.

Beter nu
“We kunnen al deze maatregelen beter nu doorvoeren, in een periode van hoogconjunctuur, dan in een periode van laagconjunctuur,” zo beargumenteert de minister.

Koolmees belooft spoorboekje met maatregelen arbeidsmarkt
Binnenkort kennen wij dus allen dat spoorboekje van minister Koolmees van de integrale maatregelen voor de arbeidsmarkt. De minister belooft a.s. vrijdag voor 12.00 uur een overzichtelijk document te publiceren dat de timing van de maatregelen en vooral hun onderlinge samenhang laat zien. Op dit moment wordt hier op het ministerie van SZW koortsachtig aan gewerkt.

[ Update 24 mei Brief aan de Eerste Kamer, met uitleg over samenhang van maatregelen ]

Drie trajecten tegelijkertijd
Het kabinet wil tegelijkertijd drie trajecten doorvoeren; de Wet arbeidsmarkt in balans, het zzp-maatregelenpakket en maatregelen rondom loondoorbetaling bij ziekte (de mkb verzuim- en ontzorgverzekering). Dit laatste is vaak een drempel voor werkgevers om mensen in vaste dienst te nemen.

Uitstel voor gelijk trekken payroll pensioenen met een jaar
Payroll blijft mogelijk. Het gelijktrekken van pensioenen is ingewikkeld. Daarom wordt de invoering van het artikel omtrent payrollpensioen uitgesteld tot 1 januari 2021. Er zitten nog veel haken en ogen aan de uitvoering.

Zzp-maatregelen
De zzp-maatregelen zijn ook divers. “Het kabinet werkt aan een hervorming van het belastingstelsel, waarbij alle aftrekposten, waaronder de zelfstandigenaftrek, geleidelijk worden afgebouwd naar het basistarief, een tarief van de eerste schijf. De eerste stap wordt op 1 januari 2020 gezet, in het komende Belastingplan. Daarbij worden de zelfstandigenaftrek en de mkb-winstaftrek tegen het basistarief afgetrokken.”

De minister werkt aan een minimumtarief voor zelfstandigen. De beoogde invoeringsdatum is 1-1-2021. De wetsmodule die onderscheid moet geven wie wel/niet zzp’er is zou begin volgend jaar gereed moeten zijn. Voor de zomer van dit jaar stuurt de minister een brief naar de Tweede Kamer met de handhavingsplannen voor de zzp-wetgeving.

Transitievergoeding
Er is vanaf dag één een transitievergoeding. De ontwikkelings- en opleidingskosten worden in mindering gebracht op de transitievergoeding. Hierover wordt nog advies gevraagd bij de Raad van State. Het plan is om dit per 1 januari 2020 in werking te laten treden.

De Eerste Kamer vroeg uiteraard aandacht voor nog veel meer aspecten uit de wet.

Tot slot, omdat het grote pakket aan wijzigingen technisch nog wel moet worden uitgevoerd, aandacht voor de ICT-kant van de WAB.

Zeer omvangrijke technische operatie
Een noviteit is dat de aard van het contract bij de inwerkingtreding van de WAB moet worden vermeld op de loonstrook.

Om de premiedifferentiatie technisch goed uit te voeren zal er veel meer gegevensuitwisseling nodig zijn tussen het UWV en de Belastingdienst.

Waarom?
Een schets van de implicaties: er is een lage WW-premie voor vaste dienstverbanden, BBL en bijbaantjes tot 12 uur per week voor iedereen onder 21 jaar. Er is een hoge WW-premie voor overige dienstverbanden. Mocht het vaste dienstverband niet doorgaan (ook door het stoppen van een werknemer) of een 21-minner met een bijbaantje werkt meer dan 12 uur, dan moet de lage premie met terugwerkende kracht gewijzigd worden naar de hoge WW-premie. De uren worden geteld per aangifte tijdvak, dus 48 per 4-weken of 52 per maand, en niet per gewerkte week. Als blijkt dat er niet voldaan wordt aan de urennorm per aangiftetijdvak voor de 21-minner, dan moet dat betreffende tijdvak worden aangemerkt met de hoge WW-premie. In de memorie van toelichting wordt een viertal redenen voor herziening van de hoogte van de WW-premie genoemd, o.a. wanneer een werknemer binnen een jaar een WW-uitkering krijgt.

Wat zegt de minister hierover?
“Om de herzieningen naar boven te kunnen halen en terug te kunnen rapporteren aan de Belastingdienst worden vier tools ontwikkeld door het UWV. Zeker in het begin zal het een ingewikkeld proces zijn dat het UWV terug rapporteert aan de Belastingdienst. Dat moet echt nog worden ingeregeld in die eerste fase. Beide diensten waarschuwen ervoor dat we hier goed op moeten letten omdat er risico’s aan zitten. Maar het systeem is robuust genoeg om per 1 januari op te starten. De komende jaren zullen het UWV en de Belastingdienst extra inzetten op het verbeteren van de kwaliteit van de gegevens in de loonaangifteketen. Het is een combinatie van deze twee punten. Ook vanaf 2020 zullen we de loonaangifte goed blijven monitoren om er zeker van te zijn dat de implementatie van de nieuwe payrolldifferentiatie voorspoedig verloopt. Er zijn zeker risico’s. Ik heb al benadrukt dat het een ingewikkelde ICT-klus is, maar de voorbereidingen lopen op stoom en alle partijen zijn betrokken bij de implementatie hiervan.”

Aldus de minister, die veel complimenten kreeg voor zijn toelichting op de vragen uit de Kamer.

Olietanker van de arbeidsmarkt
Resumerend: het worden boeiende tijden met als doel de olietanker van de arbeidsmarkt stapje voor stapje bij te sturen.

Uitzend-cao
Tot slot: hoe pakt de nieuwe uitzend-cao van de ABU uit? De ABU en de NBBU werken hierin samen op hoofdlijnen. Hoe wordt er ingespeeld op de nieuwe wetgeving? Heeft payrolling in deze cao nog een plek? De onderhandelingen zijn in volle gang.

Voorlopige samenvatting: Hinke Wever, FlexNieuws

* artikel NRC ‘Plannen om payrollwet te omzeilen’

Hoe zit het nu precies met de effecten van de WW-premie? Lees dit uitvoerige artikel:
WW-premie en Wet Arbeidsmarkt in balans

Zie ook
Payroll verdwijnt helemaal onder de WAB
Gelijke beloning? Prima, maar WAB doet geen recht aan realiteit
Verwachtingen bij debat Eerste Kamer over de WAB