Toeslag over onregelmatige uren of overwerkuren, hoe bepaal je dat?

Toeslag over onregelmatige uren of overwerkuren?

Door Linda Bol, Inspecteur Bureau Cicero

Linda is werkzaam als inspecteur van Bureau Cicero, een inspectie-instelling die onder meer controles uitvoert voor het keurmerk van de Stichting Normering Arbeid. Voordat Linda als inspecteur aan de slag ging, was zij werkzaam als financieel manager van een uitzendbureau, waar zij ruime ervaring heeft opgedaan op dit terrein. Linda vindt het jammer dat de uitzendbranche nogal eens negatief in het nieuws komt. “Ik kom genoeg ondernemingen tegen die het goed (willen) doen,” zegt ze. “Met Bureau Cicero hebben wij de doelstelling ondernemingen vooruit te willen helpen. Met columns en artikelen kan ik hier ook aan bijdragen. Goede, toegankelijke informatie biedt uitzenders immers mogelijkheden om te leren en deskundig te worden. Het is de moeite waard met elkaar te laten zien op welke manier de uitzendsector positief bijdraagt aan de economie en de arbeidsmarkt.” Reacties op Linda’s bijdragen zijn welkom!

Zijn het nou onregelmatige uren of overwerkuren en wat doe ik ermee?
Tijdens onze inspecties zien we het nog weleens gebeuren: het door elkaar halen van onregelmatige uren en overwerkuren. Beide gewerkte urensoorten worden met een toeslag uitbetaald, maar zijn wel degelijk verschillend. In dit blog halen we de verschillen aan, en de mogelijke gevolgen als de uren niet correct worden verwerkt.

Onregelmatige uren
Loon over onregelmatige uren; hiermee wordt bedoeld loon over gewerkte uren in afwijkende tijdzones en dagen of uren in ploegendiensten. Per uitgevraagde inlenersbeloning kan dit verschillend zijn, omdat de tijdzones per CAO vaak verschillend zijn. Over het algemeen is er sprake van onregelmatige uren als er gewerkt wordt in de avonden, nacht, vroege ochtenduren, zaterdag, zondag en uiteraard als er bijvoorbeeld gewerkt wordt op feestdagen. De gewerkte uren worden uitbetaald inclusief een daarbij behorende toeslag, zoals in de inlenersbeloning per geldende CAO of bedrijfseigen regeling is vastgelegd. Onregelmatige uren vallen meestal binnen de normale arbeidsduur, waardoor zij meetellen voor zowel het minimumloon, de reserveringen en de pensioengrondslag.
Let op: de reserveringen hoeven alleen berekend te worden over het loon zonder de toeslag, over het 100% deel.

Bijvoorbeeld:
In de schoonmaakbranche is het gebruikelijk dat er in de avonden en soms ’s nachts wordt gewerkt. In de CAO Schoonmaak is in artikel 18 opgenomen dat werknemers een toeslag ontvangen voor gewerkte uren op doordeweekse dagen voor de uren na 21:30 en voor 6:00 uur en verder alle zaterdag, zondag – en feestdaguren. De toeslagen staan in onderstaand schema verwerkt (in %):

Overuren
Wanneer er in een week meer uren worden gewerkt dan de van toepassing zijnde normale arbeidsduur, is er sprake van overwerk en worden de uren boven de normale arbeidsduur uitbetaald met een toeslag. Of er sprake is van overwerk is ook nu weer afhankelijk van de van toepassing zijnde inlenersbeloning. Immers per opdrachtgever moet volgens de inlenersbeloning de normale arbeidsduur van de CAO of bedrijfseigen regeling van de opdrachtgever worden toegepast. Overuren zijn in een cao of arbeidsvoorwaardenregeling bepaald. Het zijn de uren die uitgaan boven een bepaald aantal uren per dag, week en /of andere periode.

Bijvoorbeeld:
Volgens de schoonmaak CAO artikel 20 is er sprake van een overwerktoeslag van 25% na het 9e uur per dienst of dag, of per loonperiode volgens onderstaand schema:

Verschillen tussen onregelmatige uren en overwerkuren
De reden waarom een toeslag wordt uitbetaald is dus van belang. Gaat het om overuren of gaat het om onregelmatige uren op basis van de definitie die in de CAO of bedrijfseigen regeling van de opdrachtgever van toepassing is?
Daarnaast is het van belang of dit loonbestanddeel behoort tot een grondslag voor reserveringen, vakantiegeld en of pensioen en wachtdagcompensatie:

• Onregelmatige uren: het basis uurloon zonder toeslag is grondslag voor wachtdagcompensatie, pensioen en reserveringen, zoals vakantiegeld, e.d. Net zoals bij normale uren.
• Overwerkuren: van toepassing zijnde overuren (inclusief toeslag), geen grondslag voor reserveringen, meestal ook niet voor pensioen en dergelijk Let op: denk aan WML, zoals hieronder beschreven.

Soms kan het ook nog zo zijn dat er zowel toeslaguren als overuren zijn. De normale arbeidsduur wordt overschreden én er wordt gewerkt op uren buiten het normale rooster. Hoe hier precies mee om te gaan is ook weer afhankelijk van de van toepassing zijnde inlenersbeloning. In de CAO van de opdrachtgever zal dit beschreven staan. Als er geen CAO van toepassing is zal dit met opdrachtgever goed moeten worden besproken en vastgelegd.

Bijvoorbeeld:
Artikel 21 van de CAO schoonmaak vermeldt dat werknemers die overwerk verrichten tijdens de (bijzondere) uren volgens de matrix in artikel 18 van de CAO, zowel een toeslag voor de bijzondere uren ontvangen als een toeslag voor het overwerk. In deze CAO staat dus duidelijk beschreven dat de werknemer recht heeft op beide toeslagen, als deze samenvallen.

De bovengenoemde voorbeelden zijn nu vanuit de CAO Schoonmaak bekeken. Uiteraard heeft iedere CAO zijn eigen voorwaarden voor de verschillende toeslagen en definities van overwerk en onregelmatige urensoorten.

Overwerk en wettelijk minimumloon en minimumvakantietoeslag (WML)
Vanaf 1 januari 2018 telt overwerk en meerwerk mee bij het WML, waarbij geldt dat ieder gewerkt uur minimaal aan het WML voldoet. Volgens de uitzend-cao’s worden de reserveringen berekend over het feitelijk loon, waarin overwerk is uitgesloten. Wel dient het loon over alle gewerkte uren minimaal te voldoen aan 108% van het voor de leeftijd geldende WML. Op het moment dat er geen toeslag over de overwerkuren wordt berekend (overwerk à 100%) dan zal er aangevuld moeten worden zodat voldaan wordt aan 108% WML over alle gewerkte uren bij uitbetaling van het vakantiegeld, uiterlijk in juni, of eerder bij einde dienstverband.

Meerwerkuren
Een andere term voor extra uren is meerwerk. Wanneer er sprake is van extra gewerkte uren die boven de afgesproken contracturen liggen van werknemers met een parttime dienstverband, dan worden de extra gewerkte uren tot er sprake is van overuren (uren die uitgaan boven een bepaald aantal uren per dag, week en /of andere periode) uitbetaald als normale 100% uren, inclusief alle daarbij behorende reserveringen.

Extra aandachtspunt; de ET-regeling
Volledige uitruil van overwerkuren was tot 1 januari 2018 mogelijk. Vanaf 1 januari 2018 is meer- en overwerk onderdeel van WML. Alleen het loon boven het voor de medewerker geldende WML mag uitgeruild worden. Dus is volledige uitruil van overuren niet meer mogelijk. Maar er moet ook rekening gehouden worden met minimum vakantiegeld. Dat betekent dat niet uitgeruild kan worden tot WML, maar tot 108% van WML.

In onze inspecties zien we dit nog niet altijd goed gaan.
In de uitzend-cao is een artikel opgenomen betreffende het uitruilen van arbeidsvoorwaarden, de ET-regeling. Voor een uitgebreide toelichting op deze regeling verwijs ik naar de website van Bureau Cicero waarop een ET-Special staat en de ET-regeling in detail uitgelegd wordt: ET Special | Uitleg over de ET-regeling – Bureau Cicero

Lees ook deze columns van Linda Bol:
Werkingssfeer CAO ABU en sectoraansluiting
Twee cao’s in één werkweek, hoe bereken je het uitzendloon?
CAO voor Uitzendkrachten en budget duurzame inzetbaarheid
Uitzend-cao en loon bij arbeidsongeschiktheid van flexkrachten
Feestdagen reserveren en uitbetalen volgens de uitzend-cao’s