Arbeidsinspectie: boetes op illegaal laten werken schrikken niet af

Wanneer werkgevers iemand van buiten de EU zonder werkvergunning laten werken, overtreden zij de Wet Arbeid Vreemdelingen (Wav). Als de Arbeidsinspectie dit constateert, wordt een boeterapport opgemaakt en kan de werkgever een boete krijgen.

De boetes voor het overtreden van de Wav hebben echter geen gelijke tred gehouden met de ontwikkeling van de welvaart en inflatie. Daarmee is ook het afschrikwekkende effect – om illegale arbeid tegen te gaan – van de boetebedragen uitgehold. Dat meldt de Nederlandse Arbeidsinspectie in een signaal dat door het ministerie van SZW naar de Tweede Kamer is gestuurd. 

• Lees ook: Betere mogelijkheden voor arbeidsmigranten om in de EU te werken

Sinds 2005 onveranderd

De boetes zijn sinds 2005 vastgesteld op maximaal 8.000 euro voor elke Wav-overtreding. Als het boetebedrag zou zijn meegegroeid met de welvaart en inflatie, dan zou het nu op circa 15 duizend euro liggen.

De Arbeidsinspectie heeft de financiële drijfveren van werkgevers die de Wav overtreden onder de loep genomen. Doel daarvan is om na te gaan of de opgelegde boete wel in verhouding staat tot de verdiensten door de wet te overtreden.

Overtreden levert financieel voordeel op

De Inspectie ziet dat het illegaal tewerkstellen van arbeidsmigranten financieel voordeel oplevert, vaak zelfs ook nog als de werkgever hiervoor een boete krijgt. In de meeste van de 24 onderzochte zaken is het voordeel voor werkgevers zo groot, dat het betalen van een boete voor een geconstateerde overtreding minder kosten met zich meebrengt dan het normaal uitbetalen van het cao loon en de bijkomende werkgeverslasten. De kostenreductie die met de overtreding van de wet behaald wordt, is gemiddeld 60 procent.

Als voorbeeld: in 1 van de casussen zouden de arbeidskosten voor de werkgever 15.750 euro zijn als volgens de regels zou zijn gewerkt. De werkgever heeft in werkelijkheid 6.240 euro kosten (loon) gemaakt. Het voordeel bedraagt 9.510 euro. Dit is hoger dan het boetenormbedrag van 8.000 euro.

• Lees ook: ‘Terug naar de tekentafel met Wet toelating terbeschikkingstelling arbeidskrachten’

De Arbeidsinspectie heeft berekend wat de gemiddelde ‘terugverdientijd’ is. Dus hoe lang de werkgever het voordeel moet genieten dat met de overtreding wordt behaald om het bedrag van de boete ‘goed te maken’. In bijna 90 procent van de gevallen is dat minder dan 1 jaar. Bij 7 van de 24 onderzochte situaties is de ‘terugverdientijd’ zelfs 3 maanden of minder.

Mogelijk verhoging boetes

Ook als boetes meegroeien met de inflatie worden andere maatschappelijke kosten, zoals extra druk op de woningmarkt, zorg en onderwijs, niet meegeteld. De werkgever die personen illegaal tewerkstelt, wentelt deze externe effecten af op de samenleving, zo vindt de Arbeidsinspectie. “Als die effecten ook zouden worden meegenomen, zouden de boetenormbedragen nog veel hoger zijn.”

In reactie op de brief van de Arbeidsinspectie, schrijft minister Karien van Gennip dat zij het huidige boetebeleid zal laten analyseren. Daarbij zal zij onderzoek doen naar een mogelijke ‘significante verhoging’ van de boetes. Ook krijgen werkgevers die wel willen voldoen aan de regelgeving maar hier moeite mee hebben, ondersteuning van het kabinet. 

Eén uit 24 uitzendbureau

Verder wijst minister Van Gennip op nieuwe wetgeving zoals de Wet Toelating Terbeschikkingstelling Arbeidskrachten (WTTA), plus de mogelijkheid om de leidinggevende persoonlijk aansprakelijk te stellen. Deze maatregelen zijn primair gericht tegen uitzenders. De signaalbrief van de Arbeidsinspectie maakt duidelijk dat misstanden rond arbeidsmigratie lang niet beperkt blijven tot de uitzendsector.

Bij de 24 onderzochte situaties gaat het namelijk slechts twee keer om een uitzendbureau. Desondanks wordt vaak gedacht dat dergelijke misstanden zich hoofdzakelijk in de uitzendbranche afspelen. De eerder genoemde nieuwe wet WTTA is in het leven geroepen om dergelijke misstanden in de uitzendbranche tegen te gaan.

In een recente blog op deze website stelde Theo van Leeuwen, bestuurder bij PayOK, al dat de reikwijdte van de WTTA onevenredig gericht is op de uitzendbranche en niet dezelfde problemen in andere sectoren aanpakt. Dit onderzoek van de Arbeidsinspectie bevestigt dat.