Betere mogelijkheden voor arbeidsmigranten om in de EU te werken

Met een snel vergrijzende bevolking en een laag geboortecijfer, wordt Europa geconfronteerd met grote demografische veranderingen. Naar verwachting zullen gepensioneerden tegen 2050 ongeveer één derde van de EU-bevolking uitmaken. De sociale en economische gevolgen zullen aanzienlijk zijn, zoals een grotere vraag naar gezondheidszorg en sociale diensten, een lagere productiviteit en hogere overheidsuitgaven.

De Europese Unie moedigt daarom legale migratie aan. Dat is volgens de EU nodig om tekorten aan arbeidskrachten aan te pakken, ontbrekende vaardigheden aan te vullen en de economische groei te stimuleren. De EU zoekt dan ook juridische oplossingen om de weg naar de EU-arbeidsmarkt te vergemakkelijken. Volgens de site van het Europees Parlement zijn dat onder andere de Europese blauwe kaart, de gecombineerde werkvergunning of de EU-status voor langdurig verblijf.

Europese blauwe kaart: hoogopgeleide werknemers aantrekken

De Europese blauwe kaart is een werk- en verblijfsvergunning waarmee mensen van buiten de EU in een EU-land kunnen werken en wonen, mits zij een diploma of een gelijkwaardig diploma hebben en een jobaanbieding krijgen die aan een minimumsalaris voldoet.

Eind 2023 gaan herziene regels van kracht, die de periode van het werkaanbod vastleggen op minimaal zes maanden en de salarisdrempel verlagen tot ten minste 100% van het gemiddelde brutojaarsalaris in het land waar zij gaan werken.

De blauwe kaart is maximaal vier jaar geldig en kan worden verlengd. Kaarthouders mogen hun gezinsleden meenemen om bij hen in de EU te wonen. De blauwe kaart wordt in alle EU-landen erkend, behalve in Denemarken en Ierland.

De gecombineerde vergunning: een tijdelijke en landspecifieke werkvergunning

Voor degenen die niet in aanmerking komen voor de Europese blauwe kaart, is de gecombineerde vergunning een optie. Het is een gecombineerde werk- en verblijfsvergunning die voor maximaal twee jaar wordt verleend door het EU-land waar de persoon zal werken en wonen.

In januari 2024 bereikten het Parlement en de Raad een overeenkomst. Deze had betrekking op verbeteringen van de Richtlijn van 2011 om de vergunning sneller te kunnen uitgeven. Om de EU aantrekkelijker te maken, zijn de herziene regels zo aangepast dat het aanvraagproces is teruggebracht tot 90 dagen in plaats van vier maanden.

Deze is bedoeld voor bijna alle werknemers van buiten de EU en hun gezinnen. Vluchtelingen en asielzoekers, scheepswerkers en zelfstandigen kunnen echter geen aanspraak maken op de Gecombineerde Vergunning.

Niet langer gebonden aan een specifieke werkgever

Deze vergunning is niet langer meer gebonden aan een specifieke werkgever. Dit maakt het voor werknemers mogelijk om van baan te veranderen, waardoor zij een betere afstemming op de arbeidsmarkt hebben en hen minder kwetsbaar maken voor uitbuiting.

De werknemers die deze gecombineerde vergunning minder dan twee jaar hebben, mogen deze behouden als ze tot drie maanden werkloos worden. Hebben ze de vergunning al langer dan twee jaar, dan kunnen ze deze tot zes maanden werkloosheid behouden.

Nationale overheden krijgen hierbij de ruimte om een minimale periode vast te stellen. In deze periode moet de houder van de gecombineerde vergunning bij de eerste werkgever werken, voordat hij mag overstappen naar een andere baan.

Zodra de deal officieel is goedgekeurd, krijgen EU-landen twee jaar de tijd om de herziene regels, nadat deze in werking treden, in hun nationale wetgeving op te nemen. Deze wet is niet van toepassing in Denemarken en Ierland.

Status van langdurig EU-inwoner

De EU-status voor langdurig verblijf geeft niet-EU-burgers die legaal vijf jaar achter elkaar in de EU hebben gewoond, de mogelijkheid om voor onbepaalde tijd in de EU te blijven wonen en werken. Deze regeling is in 2003 gestart om niet-EU-burgers beter te helpen integreren. Eenmaal verkregen, kan de persoon vrij binnen de EU verhuizen en werken.

Om deze EU-status voor langdurig verblijf te krijgen, moeten niet-EU-burgers bewijzen dat ze zichzelf en hun familie financieel kunnen onderhouden. Nadat een aanvraag is ingediend, hebben de nationale autoriteiten 6 maanden de tijd om een beslissing te nemen. Een aanvraag kan worden afgewezen vanwege veiligheidsredenen of vanwege de openbare orde, maar niet vanwege economische redenen.

Als de aanvraag wordt goedgekeurd, ontvangt de niet-EU-burger een verblijfsvergunning voor 5 jaar die automatisch verlengd wordt. Personen met deze status hebben het recht om op dezelfde manier behandeld te worden als de inwoners van het land, zoals op het gebied van werk, onderwijs en sociale zekerheid. Ook hier doen Denemarken en Ierland niet mee aan deze regelgeving.

De EU-status van langdurig inwoner geldt niet voor niet-EU-burgers die:

• studeren of een beroepsopleiding volgen
• een aanvraag voor tijdelijke of internationale bescherming in behandeling hebben
• uitsluitend tijdelijk in de EU verblijven als au pair, als werknemer die door een dienstverlener ter beschikking is gesteld met het oog op grensoverschrijdende dienstverlening, of als grensoverschrijdende dienstverlener