"Voor futureproof ondernemen in flex"
SLUIT MENU

10 problemen en oplossingen voor de krappe arbeidsmarkt

Ton Wilthagen
Ton Wilthagen

10 problemen en oplossingen krappe arbeidsmarkt

Door Ton Wilthagen
Professor of Institutional and Legal Aspects of the Labour Market, Tilburg University

De personeelskrapte ontwricht de samenleving. Samen kunnen we de arbeidsmarkt beter laten werken! Laten we allemaal in actie komen.

Hoe ziet mijn top 10 aan acties* eruit om de krapte op de arbeidsmarkt op te lossen?

1. Onbenut arbeidspotentieel/talent
Mensen die nu niet werken of met pensioen zijn benaderen en opleiden. De bijstandsval oplossen, terugkeergarantie geven, bijverdienen in de bijstand meer mogelijk maken. De eisen aan sollicitanten verlagen, leer/werktrajecten en open hiring inzetten. Skills paspoorten introduceren net als open badges en matchen op skills. De arbeidsmarktoriëntatie versterken. Alle vormen van discriminatie op de arbeidsmarkt aanpakken. Schulden helpen oplossen (loonbeslag veranderen). Fiscale aftrek van studiekosten terug invoeren. Personeelsrisico’s voor de werkgevers herzien in het arbeidsrecht. Lasten op arbeid verlagen (betalen uit hogere belasting op vermogen en op milieuvervuilende activiteiten en producten), fiscale regelingen voor lagere en middeninkomens verbeteren.

2. Studiekiezers motiveren
Het imago van werk in kraptesectoren verbeteren, korting geven op studiekosten, werkgarantie bieden, maar als de krapte arbeidsmarkt breed is, zullen bepaalde sectoren hieronder lijden. Dan moeten er dus prioriteiten worden gesteld. Dat is niet makkelijk en studiekiezers dwingen tot een bepaalde keuze, dat kan niet.

3. Loon en andere arbeidsvoorwaarden sterk verbeteren
Onder meer door het bieden van goede arbeidscontracten, kinderopvang, minder werkdruk, autonomie, scholing, flexibele werktijden, job rotation, sabbaticals en taalcursussen. Een nadeel is dat dit kan leiden tot concurrentie en verschuivingen tussen bedrijven en sectoren; de koek wordt immers niet groter. Minimumjeugdloon afschaffen.

4. Studenten eerder en langer binnen hun opleiding inzetten in de praktijk
Duaal leren verruimen, voldoende stages aanbieden, opleidingen verkorten, hoewel dat niet ten koste mag gaan van de kwaliteit.

5. Zittende medewerkers in deeltijd vragen om meer uren te werken
Dit betreft vooral vrouwen, maar uitbreiding van werktijd moet voor hen dan wel lonen en praktisch haalbaar zijn qua werk-privé balans, rolverdeling m/v. Daarnaast de pensioenleeftijd verhogen, al is dit niet populair. Deeltijdpensioen breed mogelijk maken. Uitval door ziekte tegengaan, begeleiding en re-integratie verbeteren. Uitval door ziekte wordt deels veroorzaakt door hoge werkdruk, die een gevolg is van personeelstekort.

6. Zittende medewerkers op- en doorscholen naar functies waar het zeer krap is
Dat kunnen bedrijven ook samen doen. ‘Nutteloze’ of milieubelastende bedrijfsactiviteiten en functies (of zelfs factoren) beëindigen en mensen helpen zich te herplaatsen.

7. Zij-instroom: mensen uit andere (krimp)sectoren trekken
Dat is niet makkelijk als het in veel sectoren krap is. De infrastructuur van-werk-naar-werk duurzaam verbeteren voor alle werkenden. De koudwatervrees hiervoor wegnemen, zeker ook bij 50-plussers.

8. Zij-instroom/arbeidsmigratie
Meer mensen uit het buitenland aantrekken (ook van buiten de EU), vluchtelingen /asielzoekers sneller laten instromen in werk. Hier speelt ook de taalproblematiek, bijvoorbeeld in het onderwijs. Arbeidsmigratie goed regelen; gelijk loon, werk- en woonomstandigheden, taalcursussen bieden. Dit vereist politiek en maatschappelijk draagvlak, dat is lastig in Nederland.

9. Productiviteit van mensen verhogen door technologie
Het benutten van robotisering, AI, automatisering en betere organisatie van het werk, onder meer via jobcarving.

10. Betaalbare woningen en mobiliteit verbeteren
Betaalbare woningen bouwen en aanbieden in krapteregio’s (hier zijn bouwvakkers voor nodig…) Mobiliteit vanuit krimpgebieden verbeteren. Openbaar vervoer aanbieden, ook in de avond, naar industrieterreinen en distributiecentra. Alle gebouwen toegankelijk maken (‘drempels weg’). Schoonmaakwerkzaamheden ook overdag laten doen.

*Deze top 10 is aangevuld met reacties vanuit mijn LinkedIn en Twitter communities.

Ton Wilthagen is hoogleraar institutioneel-juridische aspecten van de arbeidsmarkt in nationaal en internationaal perspectief.