Work first? Analyse van Arbeidsintegratie bij Oekraïense Vluchtelingen

De integratie van Oekraïense vluchtelingen in de Nederlandse arbeidsmarkt laat een dubbelbeeld zien. Hoewel de directe toegang tot werk voor een hoge arbeidsparticipatie zorgt, roept het ook vragen op over de kwaliteit van deze banen en de langetermijnvooruitzichten voor deze nieuwkomers. 

Dat concluderen Jaco Dagevos, onderzoeker bij het SCP en bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Katja Rusinovic, lid van de Adviesraad Migratie en lector aan de Haagse Hogeschool,  in het economenblad ESB. 

Ze maken in hun onderzoek een vergelijking tussen de ‘work first’-benadering van Nederland en de ‘settle first’-strategie zoals die in Duitsland gebruikt wordt. 

Snel aan de slag

Bijna 106.000 Oekraïners hebben sinds de Russische invasie in Oekraïne hun toevlucht gezocht in Nederland, waar ze op basis van de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming zonder asielprocedure kunnen werken. Dit beleid stelt hen in staat onmiddellijk deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Dat zorgt voor een aanzienlijk hogere arbeidsparticipatie dan die van Oekraïense vluchtelingen in Duitsland, zo constateren Dagevos en Rusinovic na onderzoek. 

In Nederland heeft ongeveer de helft van de Oekraïense vluchtelingen tussen de 15 en 65 jaar een betaalde baan, een aandeel dat aanzienlijk hoger is dan onder vergelijkbare groepen statushouders. Echter, deze werkgelegenheid komt vaak niet overeen met hun opleidingsniveau of ervaring. Dat roept, vinden de onderzoekers, vragen op over de langetermijneffectiviteit van de ‘work first’-aanpak.

….of toch eerst de taal leren?

De snelle integratie in de arbeidsmarkt staat in schril contrast met de aanpak in Duitsland. Daar ligt meer nadruk op inburgering en het leren van de taal voordat men aan het werk gaat. Hoewel dit in eerste instantie resulteert in lagere arbeidsparticipatiecijfers, lijken Oekraïense vluchtelingen in Duitsland uiteindelijk meer werk op hun niveau te vinden.

De Nederlandse aanpak, hoewel effectief in het snel aan het werk krijgen van Oekraïense vluchtelingen, heeft dus zijn beperkingen. Veel van deze vluchtelingen werken onder hun niveau, vaak in tijdelijke of laagbetaalde banen binnen de uitzendbranche, wat hun potentieel voor langetermijnintegratie en zelfredzaamheid kan beperken. Bovendien kan het gebrek aan inburgeringsbeleid voor deze groep hen op de lange termijn benadelen, vooral als de situatie in Oekraïne hen dwingt langer in Nederland te blijven dan oorspronkelijk verwacht.

Een ‘settle first’-strategie zoals in Duitsland kan dus leiden tot betere matches tussen werk en vaardigheden en een duurzamere integratie van vluchtelingen in de samenleving.

Evenwichtig beleid nodig

De discussie over de optimale aanpak voor de integratie van vluchtelingen is complex en vereist een zorgvuldige afweging van diverse factoren, waaronder de behoeften van de vluchtelingen zelf, de eisen van de arbeidsmarkt, en de capaciteit van de samenleving om te integreren en ondersteunen, zo stellen de auteurs. 

Volgens hen is er een dringende behoefte aan een evenwichtiger beleid dat niet alleen de arbeidsparticipatie op korte termijn bevordert, maar ook rekening houdt met de langetermijnintegratie en het welzijn van vluchtelingen. 

Lees het hele artikel op ESB