Van Hijum ziet toe hoe de Tweede Kamer stevig ingrijpt in de Wtta

In een aparte stemmingsronde werd op 8 april een flink aantal moties en amendementen bij het Wetsvoorstel toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) in de Tweede Kamer in stemming gebracht.  

Reikwijdte

Het wetsvoorstel houdt in dat uitleners alleen op de markt mogen opereren als ze toegelaten zijn. De reikwijdte van de wet is bewust breed gehouden, om waterbedeffecten en ontduiking te voorkomen. Het wetsvoorstel  kent slechts enkele uitzonderingen, zoals intraconcerne en collegiale uitleen, en een ontheffingsregeling voor ondernemingen die in geringe mate arbeidskrachten ter beschikking stellen.

Uitzonderingen

Over die brede reikwijdte maakten veel Tweede Kamerleden zich zorgen. Zij dienden diverse wijzigingsvoorstellen in voor uitzonderingen; voor sociaal werkbedrijven, bedrijven die BBL-trajecten verzorgen, de beveiligingsbranche en de topsport.

Minister Van Hijum (SZW) ontraadde alle voorstellen, omdat uitzonderingen de handhaving complexer maakt en het risico op ontduiking groter. Alleen de SW-bedrijven zijn volgens de Arbeidsinspectie objectief toetsbaar; hun uitzondering levert ook nauwelijks extra risico’s op.

De Tweede Kamer was niet overtuigd door het standpunt van de minister, zo bleek tijdens de stemmingen. De SW-bedrijven, bedrijven die BBL-trajecten verzorgen en de beveiligingsbranche blijven in het wetsvoorstel buiten het toelatingsstelsel. Alleen het voorstel om ook de topsport uit te zonderen, haalde het niet. Ook een motie om welwillend om te gaan met verzoeken tot uitzonderingen inzake de Wtta werd aangenomen.

Branchevereniging ABU is niet blij met de sectorale uitzonderingen. Volgens Tugba Karabulut, programmamanager marktregulering, druisen deze in tegen het gelijke speelveld dat de Wtta nu juist beoogt. “Bovendien brengt het extra complexiteit mee voor de handhaving door de Arbeidsinspectie, waar wij al bepaald niet gerust op zijn. Het wetsvoorstel biedt ruimte voor uitzonderingen, maar sectoren moeten daarvoor eerst de toets doorstaan. Het is dan niet passend om sectoren al bij voorbaat in de wet uit te zonderen.”

Sectoraal uitzendverbod

Een opvallend amendement dat werd aangenomen komt van de GL/PvdA, waarin zij vragen om de mogelijkheid van een uitzendverbod expliciet in de wet op te nemen. Volgens de indieners wordt het tijd voor een uitleenverbod in de vleessector. “We hebben het de minister met ons amendement makkelijk willen maken om een dergelijk verbod in te stellen.” Volgens de indieners is het nu al mogelijk om per algemene maatregel van bestuur (AMvB) nadere regels, inclusief een verbod, in te stellen voor TBA in een sector. Als de minister overgaat op een uitzendverbod, moet hij dit nader uitwerken en motiveren in een besluit.

In het amendement is geregeld dat de inwerkingtreding van het voorgestelde verbod eerder kan plaatsvinden dan andere onderdelen van de wet. De indieners stellen als datum 1 juli 2025 voor.

Het amendement kreeg van de minister ‘oordeel Kamer’. De minister wil zo’n verbod in probleemsectoren al heel lang, maar dan puur als stok achter de deur. “Het aannemen van dit amendement betekent nog niet dat er een sectorale maatregel zal volgen”, benadrukt hij. Daarvoor wil hij eerst een technische verkenning afwachten. Daarin wordt onderzocht of het überhaupt mogelijk is om uitzendarbeid in risicosectoren als de vleessector te verbieden.

De ABU vindt een sectoraal uitzendverbod een slecht plan. “Uitzendverboden in allerlei sectoren – want het zal er niet slechts één zijn – zijn disproportioneel en ineffectief”, zegt Tugba Karabulut. “Eerlijke ondernemers in die sectoren zullen moeten stoppen omdat de overheid er niet in slaagt om de malafide, en soms zelfs criminele, ondernemers aan te pakken. Terwijl die ondernemers gewoon onder een andere naam en in een andere vorm verder zullen gaan.”

Op de bres voor de branche

Thierry Aartsen (VVD) stelde zich de afgelopen jaren op als een kritisch volger van de wet. Hij diende een aantal wijzigingsvoorstellen om de regeldruk en kosten beheersbaar te houden. En kreeg daarvoor flink bijval van de kamer.

Hoewel Van Hijum de kamer keer op keer voorhoudt dat het normenkader wat hem betreft zo min mogelijk volgehangen moet worden, wil Aartsen links- of rechtsom de controle daarop behouden. Hij diende daarom een motie in dat eventuele uitbreidingen altijd eerst langs het parlement moeten. Dit om te voorkomen dat het normenkader “onnodig en ongebreideld wordt uitgebreid en ook normen zal bevatten die geen verband houden met de kern van deze wet”. Ook vreest hij dat zonder betrokkenheid vanuit de kamers het normenkader nodeloos vaak gewijzigd zal worden; met rechtsonzekerheid bij uitleners tot gevolg.

Eenzelfde strekking heeft zijn motie inzake de meldplicht als arbeidskrachten niet in de BRP (basisregistratie van gemeenten) staan ingeschreven. Die staat nu als optie in de wet. Over al die zaken wil Aartsen dat het parlement iets te zeggen blijft hebben.

Een plafond aan de kosten

Een paar wijzigingsvoorstellen betreffen de kosten. Tijdens de behandeling plaatste Aartsen vraagtekens bij de oplopende kosten van de toelatende dienst, waarvan de ondernemingen de rekening krijgen gepresenteerd. Uit angst voor een ‘monstermoloch’ stelde hij per amendement een maximumvergoeding van 4.287 euro voor die een aanvrager moet betalen voor de toelatingsprocedure. Van Hijum ontraadde het voorstel; hij vond het geen goed idee om harde maximumbedragen in de wet op te nemen. Maar opnieuw werd hij door de Tweede Kamer overruled. Ook dit amendement werd aangenomen.

“Enerzijds bijzonder”, zegt Patrick Tom van Bureau Cicero, een van de inspectie-instellingen. “Dat vereist een bijzonder stevige taak bij de toelatende instantie om de kosten in de perken te houden en dat is goed.” Hij benadrukt dat het hier puur gaat om de leges vanuit de toelatende instantie. Aan de andere kant voorziet het amendement ook in de mogelijkheid om via AmVB af te wijken van het maximumbedrag als de toelatende instantie haar werkzaamheden niet voldoende kan uitvoeren. In het voorstel is wel al een mogelijkheid opgenomen om de kosten van de inspectie-instellingen te maximeren.

Een motie VVD en CDA over de opbouw van de kosten werd eveneens gehonoreerd. Daarin staat de wens voor een aparte rapportage over de opbouw van de kosten die uitleners en inspectie-instellingen krijgen doorberekend. Deze kosten mogen alleen op grond van loon- en prijsbijstelling aangepast worden.

Ook een motie van Don Ceder (ChristenUnie) om de leges voor het toelatingsstelsel kostendekkend te houden, werd aangenomen. Daarin wordt opgeroepen om actief te sturen op het binnen de perken houden van deze leges.

BRP

Een van de pijnpunten binnen het arbeidsmigrantendossier is dat veel arbeidsmigranten zich niet inschrijven in de basisregistratie van de gemeenten (BRP). Het aanjaagteam van Emile Roemer heeft in 2020 geadviseerd om de juiste registratie van arbeidsmigranten onderdeel te maken van de certificering. Maar dat wilde Hijum niet uit vrees een papieren tijger op te tuigen. “Dat kan altijd nog”, zei hij tijdens de behandeling van de WTTA. “Die mogelijkheid zit gewoon in de wet.”

Uitzenders krijgen wel een rol in het tijdig en correct registreren van arbeidskrachten. In het wetsvoorstel is voor uitleners een zorgplicht opgenomen over correcte registratie van arbeidskrachten in de Basisregistratie Personen (BRP). Deze zorgplicht bestaat uit een bevorderings- en vergewisplicht, plus de optie om zo nodig een meldplicht in te voeren. Die zorgplicht was niet gekoppeld aan het normenkader.

Zorgplicht in normenkader

Voor GL-PvdA en ChristenUnie gaat dat niet ver genoeg. In een amendement pleitten zij ervoor de zorgplicht voor registratie in de BRP wel te koppelen aan het normenkader. Het voorstel werd aangenomen, dit tegen de zin van minister Van Hijum die waarschuwde om het normenkader niet nog verder vol te hangen.

Ook branchevereniging NBBU wil het normenkader niet verder uitbreiden. “Het bestaat uit meer dan 100 normeisen. Het is tot stand gekomen na lang en intensief overleg met betrokken partijen. Voor uitleners is het inregelen van hun administratie – zodanig dat het voldoet aan het normenkader – enorm arbeidsintensief. De NBBU hecht er daarom aan dat dit normenkader intact blijft en niet wordt uitgebreid.”

Patrick Tom van Bureau Cicero, een van de inspectie-instellingen, vindt deze ontwikkeling zorgelijk. “Het normenkader kun je uitbreiden tot sint juttemis, maar dat heeft wel gevolgen. De vraag is hoe je de inspecties effectief houdt, en hoe je de inspectietijd en dus de kosten beheersbaar houdt. Wat dit amendement betreft zou je in het normenkader kunnen opnemen of bedrijven hier een procedure voor hebben. Dat zou je kunnen controleren. We zijn een privaatrechtelijke instantie en kunnen niet in alle gevallen vaststellen of de zorgplicht wordt nageleefd. Dat is handhaving en hoort bij de gemeenten.”

Een amendement van (GL-PvdA) en ChristenUnie om ook de meldplicht te verplichten (in plaats van het optionele karakter zoals in het wetsvoorstel) struikelde.

G-rekening verplicht stellen

De motie tot verplichtstelling van een g-rekening – een geblokkeerde bankrekening om loonheffingen te betalen – werd aangenomen. De verplichtstelling is niet controversieel. In de Kamerbrief bij de behandeling stelde de minister dat verplichtstellen een wens is van het kabinet, maar op korte termijn technisch niet haalbaar. Het ministerie van Financiën heeft een verkenner aangesteld die samen met de banken, het bedrijfsleven en de Belastingdienst onderzoekt of, onder welke voorwaarden en per wanneer verplichtstelling voor de g-rekening voor uitleners mogelijk zou kunnen zijn. In de motie wordt een deadline genoemd van negen maanden. Die kan de minister, als hij dat wil, want een motie is niet verplichtend, naast zich neerleggen.

Na het verwerken van deze wijzigingen zal de Tweede Kamer haar definitieve oordeel over de wet geven,

Amendementen ingediend bij de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten

• Doğukan Ergin (DENK). Een toelating kunnen weigeren, schorsen of intrekken wegens veroordeling voor arbeidsmarktdiscriminatie of verboden onderscheid.
  JA
• Doğukan Ergin (DENK). Een uitzondering op de toelatingsplicht voor de topsportsector.
  NEE
• Don Ceder (ChristenUnie)/ André Flach (SGP). Een uitzondering op de toelatingsplicht voor sociaal werkbedrijven.
  JA
• Ilse Saris (NSc). Uitzonderen van de beroepsbegeleidende leerweg.
  JA
• Thierry Aartsen (VVD). Uitzonderen van beveiligings- en recherchebedrijven.
  JA
• Doğukan Ergin (DENK) Voorhangprocedure voor de amvb over uitzonderingen op de toelatingsplicht.
  JA
• Mariëtte Patijn (GL-PvdA)/Pieter Omtzigt (NSc). De mogelijkheid van een verbod op terbeschikkingstelling van arbeidskrachten expliciteren (in de vorm van een verbod op tba voor sectoren en segmenten als de situatie daartoe noopt).
  JA
• Don Ceder (ChristenUnie). Optionele meldplicht voor uitleners verplicht maken.
  NEE
• Thierry Aartsen (VVD). Een voorhangprocedure voor de amvb over het invoeren van een meldplicht voor uitleners.
  JA
• Thierry Aartsen (VVD). Een maximumvergoeding van 4287 euro die een aanvrager moet betalen voor de toelatingsprocedure.
  JA
• Thierry Aartsen (VVD). Een voorhangprocedure voor de amvb over de vergoeding die een aanvrager moet betalen voor de toelatingsprocedure.
  JA
• Bart van Kent (SP). Verhoging van de waarborgsom
  NEE
• Bart van Kent (SP). De waarborgsom structureel maken.
  NEE
• Don Ceder (ChristenUnie)/ Mariëtte Patijn (GL-PvdA). De zorgplicht voor registratie in de BRP koppelen aan het normenkader.
  JA
• Thierry Aartsen (VVD). Een voorhangprocedure voor de amvb over de vaststelling van het normenkader.
  JA
• Mariëtte Patijn (GL-PvdA)/Pieter Omtzigt (NSC).  Handhaving mogelijk maken voor de bepalingen inzake gelijke behandeling van ter beschikking gestelde arbeidskrachten.
  NEE
• André Flach (SGP). Een evaluatie na drie jaar en vervolgens iedere 5 jaar.
  JA
• Wytske Postma (NSc). Een zorgplicht voor werkgevers voor het afsluiten van een zorgverzekering door werknemers.
  NEE

Moties ingediend bij de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten

• Mariska Rikkers (BBB). Bbl-trajecten uitzonderen van de reikwijdte van de Wtta.
  JA
• Don Ceder (ChristenUnie). Prioritaire handhaving in sectoren met misstanden met arbeidsmigranten.
  NEE
• Don Ceder (ChristenUnie)/Thierry Aartsen (VVD). Afwegingskader voor het mogelijk uitzonderen van sectoren van het toelatingsstelsel.
  NEE
• Don Ceder (ChristenUnie). Kostendekkend houden van de leges.
  JA
• Annemarie Podt (D66). De zorgplicht opnemen in het normenkader.
  NEE
• Inge van Dijk (CDA)/Thierry Aartsen (VVD). Welwillend omgaan met verzoeken tot uitzonderingen inzake de Wtta.
  JA
• Inge van Dijk (CDA)/Thierry Aartsen (VVD). Apart rapporteren over de kostenopbouw van doorberekende toelatings-, ontheffings- en aanwijzingsprocedures.
  JA
• Doğukan Ergin (DENK). Onderzoek naar het juridisch bindend maken van oordelen van het College voor de Rechten van de Mens.
  NEE
• Doğukan Ergin (DENK). Een structureel programma voor mysterycalls bij uitzendbureaus.
  NEE
• Ilse Saris (NSc). De toezichthoudende instelling voor het toelatingsstelsel vestigen buiten de Randstad.
  JA
• Ilse Saris (NSc). De g-rekening verplicht stellen in het normenkader.
  JA
• Ilse Saris (NSc). Elk jaar rapporteren over de BRP-registratie van arbeidsmigranten.
  JA
• André Flach (SGP). De administratieve lasten en regeldruk zo veel mogelijk beperken.
  JA

Lees ook:

• De reikwijdte van de Wtta blijft breed, als het aan de minister ligt

• Tweede Kamer plaatst veel mitsen en maren bij de Wtta

• Nieuw normenkader WTTA

• NBBU beantwoordt prangende vragen uit de branche over de WTTA

• Patrick Tom (Bureau Cicero): ‘Verplichte certificering, ga er nu al mee aan de slag’