Straks allemaal de NOW-subsidie deels terugbetalen?

Gaan we straks allemaal de NOW-subsidie voor een deel terugbetalen?

Column door Hendarin Mouselli, VRF Advocaten

Als ik de termen 1.0 en 2.0 hoor denk ik aan Philip Kotler. Je weet wel, de marketing goeroe, die sprak over Marketing 1.0, 2.0, 3.0 en 4.0. Bij Marketing 1.0 ging het om het verkopen van producten aan een doelgroep zonder rekening te houden hun wensen en behoeften.

Zoiets is er eigenlijk ook aan de hand met de NOW 1.0. Een robuuste regeling die niet is toegespitst op de diversiteit onder de ‘klanten’ van de NOW-subsidie, namelijk de ondernemers en werknemers. Zoals Minister Koolmees zei: “Het is vooral een generieke regeling, want er is geen tijd voor maatwerk.” Je zou kunnen zeggen dat net zoals Marketing 1.0 ook NOW 1.0 puur gericht is op verkoop, althans ‘verkoop’ van de NOW-subsidie. Bedrijven moesten namelijk snel geholpen worden om liquide te blijven en de loonkosten te kunnen betalen, met als doel werkbehoud. Is het met de kennis en de ervaring die we nu hebben geen tijd geworden dat we doorpakken naar een hoger niveau? Waarschijnlijk wel. Sinds vorige week heeft Minister Koolmees zich gerealiseerd: “heart power is better than horse power”, hij heeft inmiddels NOW 2.0 aangekondigd.

Nog even terug naar Philip Kotler, de bedenker van the next step Marketing 2.0. Bij Marketing 2.0 worden we klantgerichter en luisteren we naar wat de klant wil. Deze parallel wil ik doortrekken naar de NOW 2.0, als je kijkt naar het wegvallen van de ontslagboete uit NOW 1.0. Kennelijk heeft Minister Koolmees geluisterd naar een deel van zijn ‘klanten’ – de ondernemers – en vindt hij dat ondernemers moeten kunnen reorganiseren om faillissementen te voorkomen. Op zichzelf een begrijpelijke gedachte. Bij Marketing 2.0 onderkent de marketeer immers ook de behoeften en wensen van de klant, en zet deze om in winstgevende kansen. Dat heeft ook Minister Koolmees als het ware gedaan. Door de ontslagboete te laten vervallen probeert hij de kans te creëren voor ondernemers om te kunnen blijven ondernemen.

De ‘klanten’ van de NOW zijn echter niet alleen de ondernemers, maar ook de werknemers. De behoeften en wensen van de werknemers als het bijvoorbeeld gaat om het wegvallen van de ontslagboete zijn niet of nauwelijks onderkend, tot ergernis van de vakbonden. Als je dieper naar NOW 2.0 kijkt, zijn ook de behoeftes van de ondernemers onvoldoende geïdentificeerd. De NOW-subsidie heeft werkbehoud toch als ultieme doelstelling?

Menig ondernemer heeft in de afgelopen tijd bijna gesmeekt om zijn personeel aan boord te kunnen houden. Als ondernemer ga je namelijk geen mensen aannemen en in hen investeren om ze vervolgens weer op straat te zetten. Zo lopen kennis en kunde en niet te vergeten harde euro’s letterlijk je onderneming uit. Toch lijkt er een addertje onder het gras te zitten bij NOW 2.0, die ondernemers in de richting van ontslag kan duwen. Hopelijk weten de leden van de Tweede Kamer donderdag 28 mei a.s. dit punt bloot te leggen.

Eén van de opvallende aankondigingen in NOW 2.0 maar ook in NOW 1.0 is dat Minister Koolmees op 20 mei jl. de Tweede Kamer heeft laten weten: “Voor zowel NOW 1.0 als NOW 2.0 geldt dat subsidies die ondernemers in het kader van de coronacrisis ontvangen als omzet meetellen.”

Is de NOW een koekje van eigen deeg? Betekent dit dat je bij 100% omzetverlies nooit de maximale 90% NOW-subsidie zal krijgen, omdat je dankzij de NOW-subsidie altijd omzet zal hebben. Of de NOW een subsidie is, kan overigens nog worden betwist, omdat de NOW-regeling niet op alle punten de karaktertrekken van een subsidie heeft, waarop de subsidieregels uit de Awb van toepassing zijn. Als de NOW inderdaad een subsidie is en zou worden toegerekend aan de omzet, dan zal nooit sprake zijn van 100% omzetdaling omdat je altijd omzet hebt, namelijk de “NOW-subsidie omzet”. Dus heb je ook nooit de maximale NOW-subsidie van 90% en kan iedereen straks een deel gaan terugbetalen.

Realiseert NOW 2.0 dan nog steeds het ultieme doel van werkbehoud? Ik vrees van niet. Een ondernemer zal een kostenplaatje maken en voor zijn onderneming de beste keuze maken. Hoe graag je mensen ook aan boord wenst te houden, op enig moment is de wens niet meer bepalend. Dan mag weliswaar de vergoeding van werkgeverslasten onder NOW 2.0 van 30% naar 40% worden gezet, maar wat gaat daadwerkelijk het effect zijn van deze verhoging, als de NOW-subsidie gaat worden toegerekend aan de omzet. Ik verwacht weinig tot niets.

Donderdag 28 mei 2020 kan in mijn visie beter gelijk worden doorgepakt naar het niveau NOW 3.0. Of wellicht al direct naar 4.0. NOW 3.0 zou een holistische benadering moeten zijn en behoeften-gedreven, gericht op een duurzame oplossing, namelijk werkbehoud al dan niet via (om)scholing. Dat laatste (scholing) zit overigens wel in NOW 2.0.

Kotler heeft ons geleerd dat de klant het product kiest en waarom de klant kiest voor het product van de concurrent.

In die stijl geredeneerd, is het niet de NOW die de ondernemer kiest, maar juist de ondernemer die voor de NOW zou moeten kiezen, op grond van zijn diepere behoeften, zoals de mogelijkheid om creatief te kunnen ondernemen en deel uit te maken van een samenleving die mensen aan het werk houdt. In plaats van te kiezen voor de concurrent van NOW, in dit geval is dat de route van ontslag. De NOW 4.0 zou een middel moeten creëren, waarmee we inzicht krijgen in wie de ondernemer en zijn werknemer daadwerkelijk zijn en hoe zij beslissingen nemen. Dit kan interessante inzichten opleveren in de lessen die we over een paar jaar, na het coronatijdperk, kunnen trekken over het optuigen van dit soort noodmaatregelen.

Wat kan de NOW-subsidie doen om ondernemers en werknemers te motiveren om hun gedrag te richten op werkbehoud? Wees innovatief als het gaat om werkbehoud en de transitie van werk naar werk, waar omscholing zeker een sleutel tot succes kan zijn. Dat zou NOW 4.0 moeten behelzen. Aan de leden van de Tweede Kamer zou ik willen zeggen: “Wie de schoen past, trekke hem donderdag 28 mei a.s. aan.”

Hendarin Mouselli, VRF Advocaten

NB: vandaag, 26 mei, werd bekend dat er mogelijk een rectificatie komt, dat de NOW-subsidie niet tot de omzet wordt gerekend. Als dit zo is, wordt dit donderdag a.s. aan de Tweede Kamer bevestigd.