IND speelt verstoppertje met de Waadi

IND speelt verstoppertje met de Waadi

De IND huurt personeel in bij verschillende detacheerders. Niet al de ingeleende krachten krijgen betaald volgens de cao voor Rijksambtenaren. Dit leidt tot ongelijkheid op de werkvloer. Vanuit de Tweede Kamer zijn er kritische vragen gesteld. Komt minister Koolmees op voor deze onderbetaalde werknemers? Volgt de IND de regels van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi)?

Ziet u momenteel ook zoveel bordjes met de tekst “Personeel Gezocht” als u in de winkelstraat loopt of een restaurant bezoekt? We zien dagelijks bedrijven die moeilijk aan personeel kunnen komen. In principe zou een dergelijke krappe arbeidsmarkt positief moeten zijn voor de arbeidsvoorwaarden van werknemers, zij kunnen immers in deze situatie meer eisen stellen aan hun arbeidsvoorwaarden. Ondanks dat nu dus veel bedrijven kampen met een personeelstekort, worden de arbeidsvoorwaarden van personeel zeker niet overal beter. Zo ook niet bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De IND huurt tijdelijke arbeidskrachten in, die flink minder worden betaalden dan de vaste medewerkers. Dit is niet toegestaan op grond van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi).

Wat is nu de situatie?
De IND huurt via verschillende intermediairs extra arbeidskrachten in. Dit is hard nodig omdat de IND al lange tijd kampt met achterstallige dossiers. Zo duurt het gemiddeld een jaar voordat een asielzoeker een besluit ontvangt, terwijl de wettelijke termijn die hiervoor staat een half jaar is. Zodoende huurt de IND ook extra hoor- en beslismedewerkers in via de detacheringsbedrijven Yacht, USG en DPA. De hoor- en beslismedewerkers die bij de IND in vaste dienst zijn, verdienen bij een fulltime dienstverband een salaris van ongeveer € 2.700 bruto per maand. Dit salaris is conform de cao voor Rijksambtenaren. In de aanbestedingsprocedure voor het inhuren van dit extra personeel heeft de IND een uurtarief aan de intermediairs opgelegd. De werknemers van de andere intermediairs ontvangen gemiddeld hetzelfde salaris als wat de IND aan haar vaste werknemers betaalt. De Volkskrant berichtte eerder dat DPA blijkbaar een salaris van nog geen € 2.100 bruto per maand betaalt aan haar medewerkers die bij de IND werkzaamheden verrichten. Dit verschil in salaris zorgt voor veel onrust op de werkvloer. Ook zorgt dit verschil ervoor dat werknemers die via DPA worden ingehuurd veel sneller vertrekken dan de overige werknemers, en dus weer moeten worden vervangen. Ook USG zou minder betalen dan het loon wat vaste medewerkers krijgen.

Het juridische probleem achter deze werkwijze
In artikel 8 van de Waadi staat dat een uitzendkracht recht heeft op een zelfde beloning als het eigen personeel in een vergelijkbare functie van het inlenende bedrijf, ook wel de ‘inlenersbeloning’ genoemd. Hiervan kan worden afgeweken, maar dit is alleen toegestaan als daar een bepaling over is opgenomen in de cao. Deze wetsbepaling is er gekomen, omdat de overheid het niet wenselijk achtte dat ingehuurde arbeidskrachten een verstorende invloed hebben op het bij de opdrachtgever geldende systeem van arbeidsvoorwaarden. Opvallend is dat juist bij de IND deze verstorende invloed wel is ontstaan door de lagere betaling van ingehuurde arbeidskrachten. Nadat deze situatie breed is uitgemeten in het nieuws heeft de Tweede Kamer hieromtrent vragen gesteld aan minister Koolmees.

Tweede Kamer stelt vragen
De Tweede Kamer was natuurlijk alles behalve blij met deze werkwijze door een overheidsinstantie. Minister Koolmees kreeg er dan ook kritische vragen over.

Bij de beantwoording van deze vragen valt het op dat de minister niet consequent redeneert vanuit de beschermingsgedachte van de Waadi, namelijk: “De ter beschikking gestelde arbeidskracht heeft recht op ten minste dezelfde arbeidsvoorwaarden als die gelden voor werknemers werkzaam in gelijke of gelijkwaardige functies in dienst van de onderneming waar de terbeschikkingstelling plaatsvindt” (artikel 8 Waadi). De rode draad in zijn antwoorden is dat de IND formeel niet de werkgever is van de gedetacheerde arbeidskrachten.

Zodoende wijst de minister naar de detacheerder als formele werkgever en daarmee als verantwoordelijke voor de naleving en uitvoering van de Waadi. Ook stelt de minister dat een werknemer voldoende juridische middelen heeft om het juiste loon te vorderen. Zo haalt de minister het voorbeeld aan dat een werknemer de detacheerder kan aanspreken op onderbetaling, en als dat niet lukt een vordering kan instellen bij de opdrachtgever. In plaats van dat de minister dus een oplossing zoekt om het verschil in loon voortaan te voorkomen, en de IND hierop aanspreekt, legt de minister de actie volledig op het bord van de werknemer.

Voorkomen is beter dan genezen
Het zou goed zijn als inlenende organisaties al in de tenderfase rekening houden met de Waadi, en de verplichtingen die daarbij horen. Problemen als deze kunnen daarmee worden voorkomen, door niet alleen de laagste prijs leidend te laten zijn in een aanbesteding. De minister had de gelegenheid van de Kamervragen kunnen aangrijpen om hier nogmaals de aandacht op te kunnen vestigen. Ook de overheid, of júist de overheid zelf, moet zich immers aan de eigen regels houden en het goede voorbeeld geven.

Opvallend is verder dat de minister geen concrete antwoorden geeft waarom in deze situatie de Waadi niet wordt gehandhaafd. De minister lijkt in deze situatie de verantwoordelijkheid volledig te willen leggen bij de detacheerder. Ik ben benieuwd in hoeverre een rechter hetzelfde zou doen. Wellicht dat hierbij meespeelt dat de minister en DPA elkaar komend voorjaar bij de hoogste bestuursrechter zullen treffen. DPA heeft namelijk gevraagd om dispensatie van de ABU-cao, wat de minister heeft afgewezen. Nadat de rechter oordeelde dat deze afwijzing terecht was, heeft DPA beroep ingesteld.

Elisabeth Klein Hofmeijer, Marxman Advocaten

Ik zie veel vragen voorbij komen over de verplichtingen richting extern ingehuurd personeel, en veel gevolgen van gemaakte fouten in bijvoorbeeld de Waadi, qua inlenersbeloning en ook het concurrentiebeding. Bel of mail me gerust om eens te sparren over de (on)mogelijkheden en oplossingen: 06-5257 3304, kleinhofmeijer@marxman.nl