Waar is het werkelijke benul van de arbeidsmarkt?

Column door Aart van der Gaag, commissaris van het project Op naar de 100.000 banen

De politiek en het kabinet hebben veel invloed op het functioneren van de arbeidsmarkt. Als je bijvoorbeeld op uitvoeringsorganen als UWV en Belastingdienst ernstig bespaart, kan je daarna klagen dat het niet goed gaat, maar was het wel jouw schuld.

En nu staan we weer op een moment dat er weer allerlei ‘flinke’ beslissingen op stapel staan, die grotendeels achter bureaus zijn bedacht, en geen of een tegengesteld effect zullen sorteren. Toch holt de politiek er kamerbreed achteraan.

Vanuit mijn rol als ambassadeur van banen voor mensen met een arbeidsbeperking en mijn lange ervaring in de uitzendsector, wind ik me op over de narratieven en de voorgenomen maatregelen.

Het eerste wat nu aandacht trekt is wat mij betreft de ‘voltijdsbonus’. Bijna kamerbreed werd die motie van VVD en D66 aangenomen. Grotere onzin kan je in mijn ogen bijna niet bedenken, maar GroenLinks en PvdA stemden ook voor. Weten ze wel waar ze het over hebben?

Ongeveer de helft van de mensen werkt al voltijds, die krijgen dus een douceurtje van vijf miljard (daar moet wel voor betaald worden) terwijl ze geen uur extra gaan werken. En wat dacht je van mensen die helemaal niet voltijds kunnen werken, met een arbeidsbeperking bijvoorbeeld, of die mantelzorg doen, of die echt onbetaald en betaald werk moeten combineren. Deze mensen geven heel veel aan de maatschappij, maar nee, niet via een ouderwetse voltijdsbaan.

Dan zijn er heel veel werkgevers die zelf door de organisatie van het werk niet meewerken aan de voltijdsbaan. Hup, straf die medewerker die daar werkt dan maar. Velen verdienen trouwens door het belastingstelsel nauwelijks meer als ze meer gaan verdienen (soms zelfs minder). Dat weten we al jaren en er is nooit wat aan gedaan. Blijkbaar is het niet sexy of te moeilijk voor de politiek. Dus we kiezen de voltijdsbonus, dat bekt lekker en trekt veel publiciteit. Nou, ik ben er klaar mee. Ik hoop dat alle adviesorganen het de grond inboren en we er daarna nooit meer iets van horen.

En dan de plannen en gevaren die er dreigen voor het uitzenden. Er is ooit een tijd geweest, ik denk van 1996 tot 2010 ongeveer, dat uitzenden mede gezien werd als oplossing voor veel problemen op de arbeidsmarkt. Allerlei groepen, ver weg van de arbeidsmarkt, konden worden teruggebracht via uitzenden, intersectoraal werken werd er door bevorderd, discriminatie door bestreden, flexibiliteit werd als goed gezien.

Nu gelden andere narratieven. Flex is niet meer goed. De vaste baan is weer heilig. Met welke cijfers je ook komt, in de Tweede Kamer denken ze nog steeds dat uitzenden het grootste deel van de flex (en het kwaad) is. Het is notabene nog geen 10% van al het flexwerk. Dus we gaan uitzenden weer beknotten, het waterbed dreigt: nog meer zzp en andere minder gereguleerde vorm van flex.

En ik ben niet eens tegen alle maatregelen. De verplichte certificering hebben we als uitzendbrancheorganisatie zelf al 15 jaar geleden voorgesteld, maar minister Donner wou er toen niet aan. Zijn huidige opvolger wel. Of het echt nodig is? Qua aantallen boeven op de arbeidsmarkt wel.

In alle eerlijkheid: er ligt allang een instrumentarium wat effectief ingezet zou kunnen worden. De inspectie kan handhaven, rechters en belastingdienst kunnen beboeten, maar Nederland houdt niet van handhaven en we verzinnen liever iets nieuws dan het oude goed te doen.

Het beperken van de oude mogelijkheden van de flexwet vind ik onnodig. De eisen van de vakbeweging om uitzenden nog meer in te krimpen gevaarlijk.
We wachten nog op de definitieve uitspraak van de Hoge Raad over het oordeel van de Advocaat Generaal over de vraag of ziekte het einde van een uitzendcontract kan betekenen en welke gevolgen dat dan heeft voor de toepassing van de no-riskpolis. Of het technisch juist zou zijn, waag ik niet te beoordelen. Maar zo’n uitspraak kan dramatische gevolgen hebben.

Mensen met arbeidsbeperking, mensen terugkomend van ziekte, mensen met kanker of MS, allen konden uitgezonden worden, velen lukte het zo weer aan de slag te gaan en als de ziekte terugkwam of toch teveel beperkend werd, was er de terugvaloptie op het UWV. Breek je die mogelijkheid af, dan zal selectie aan de poort gaan plaatsvinden. Met ons ridicule regime van twee jaar doorbetaling en 10 jaar WGA verplichting, kan je voor je bedrijf dat risico niet gaan lopen.

De beste re-integratiemogelijkheid wordt dus straks met open ogen sterk beknot in mogelijkheden. En dan over een paar jaar in de Kamer gaan klagen en geschrokken zijn dat zo weinig mensen terugkeren uit WW, WWB of ziekte naar de arbeidsmarkt. Politiek: bedankt!

Aart van der Gaag
Twitter: @aartgaag

Lees ook
Wel of geen no-riskpolis in de uitzendbranche bij toepassing uitzendbeding?
De 50.000 voorbeelden van de uitzendsector
Investeer in mensen voor de toekomst van arbeid