"Voor futureproof ondernemen in flex"
SLUIT MENU

Flitskwalificatie politieke agenda’s in het arbeidsrecht

Flitskwalificatie politieke agenda’s in het arbeidsrecht

Joost van Ladesteijn is partner en advocaat bij Vertex Legal B.V., een boetiekkantoor in juridisch, cultureel en strategisch managementadvies.

Joost van Ladesteijn
Joost van Ladesteijn

De politiek volgt met argusogen algoritmegedreven bedrijven, terwijl de overheid zelf zich toenemend als Big Tech gedraagt. Flex krijgt er flink van langs. Platformbedrijven worden in het verdomhokje gedrukt; flitsbezorgers frontaal aangevallen.

Zelfs de verantwoordelijke minister richt vanuit Davos zonder enige scrupule vergaande politieke pijlen op hen. De gig-economie wordt gelabeld als een “schnabbeleconomie”, waarbij rugnummers niet worden niet geschuwd.

Hoewel inmiddels tientallen jaren diverse (internationale) studies aantonen dat ontslagbescherming een belangrijke rol vervult voor marktwerking en Nederland wereldwijd hierop bijzonder hoog scoort met tevens een ongekend lange loondoorbetalingsverplichting, lijkt van de agenda te zijn weggestreept dat vast minder vast dient te worden. Daarop lijkt nog enkel het devies te prijken dat flex vaster moet. De kwalificatie van verschillende arbeidsverhoudingen staat centraal. Zo zouden platformwerkers, maar ook bijvoorbeeld stagiaires, als werknemer kwalificeren, maar niet overeenkomstig worden behandeld.

Met alle beeldvorming kan de indruk ontstaan dat de kern van deze kwestie zit in het toetsingsmechaniek bij kwalificatie. Is dat zo? De rechtspraak laat juist zien dat de leerstukken uitleg en kwalificatie zich ook goed laten toepassen op dit soort arbeidsverhoudingen. Het bestaan van een algoritme maakt dit niet anders.

In dat verband staat het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020 als een huis. Daar overwoog de Hoge Raad dat de partijbedoeling enkel een rol in de uitlegfase speelt; niet in de daaropvolgende kwalificatiefase.

In de uitlegfase gaat het kortweg om data verzamelen voor het vaststellen van de overeengekomen rechten en plichten (zo nodig) met behulp van het Haviltex-criterium. Dit is niet een zuiver taalkundige benadering. Dan zijn ook relevant de feitelijke invulling van de partijen van de rechtsverhouding en de maatschappelijke positie van partijen.

In de kwalificatiefase worden simpelweg de verkregen data getoetst. Hier vindt de beoordeling plaats van de vastgestelde rechten en verplichtingen aan de kenmerken van de arbeidsovereenkomst: loon, arbeid en gezag.

Dit is geen rocket science, in welk verband ook naar verschillende verzuchtende overwegingen van de Hoge Raad in het arrest van 6 november 2020 kan worden verwezen. Ingewikkeld kan het wel worden door in de kwalificatiefase nog zaken uit te leggen (in plaats van fases meer strikt te onderscheiden) om ogenschijnlijk tot gewenste uitkomsten te komen.

In de kwalificatietechniek lijkt dus het vraagstuk over de status van onder andere platformwerkers niet te zitten. Van geheel andere orde is de wenselijkheid van enige uitkomst na correcte kwalificatie, zoals ook bijvoorbeeld geldt ten aanzien van bestuurders, alsook partners van maatschappen. Bevalt het kwalificatieresultaat niet (langer), dan brengt de Trias Politica mee dat de wetgevende macht aan zet is.

Het heeft er echter alle schijn van dat een en ander vooral te maken heeft met gebrek aan capaciteit voor adequate handhaving en toezicht. Dit is concreet zichtbaar in het handhavingsmoratorium van de Belastingdienst ten aanzien van de Wet DBA en de doorloop van (rechts)zaken. Daartegen helpen geen weerlegbare rechtsvermoedens. Schijnconstructies bestaan uiteraard niet enkel in de “nieuwe economie” die macro-economisch nog van geringe omvang is. Aanverwant “misbruik en oneigenlijk gebruik” is zeker geen nieuw verschijnsel en kent in elke tijd geen weldenkende voorstanders.

Bij de huidige en verwachte arbeidsmarktkrapte, alsmede de onverminderd de markt beheersende onzekerheid, zou de (rechts)praktijk gebaat zijn bij versnelde uitspraken van de Hoge Raad (in het belang der wet) over onder andere fundamentele kwalificatievragen om optimaal de voor handen zijnde uitdagingen het hoofd te bieden, maar ook kansen te kunnen grijpen, bijvoorbeeld voor beter herstel van de arbeidsmarktdynamiek door een platform te bouwen voor deelname van mensen in de sociale zekerheid of ten aanzien van de zorg.

Lees ook zijn blog
Reikwijdte belemmeringsverbod: Waadi = Uitzendrichtlijn

Joost van Ladesteijn heeft het over #people, #cultuur, #strategie, #leadership en #arbeidsrecht.