Waar blijft de innovatie in ons sociaal stelsel?
Stelselmatige uitbuiting van het sociale stelsel is eerder een uitzondering dan regel. We reageren echter braaf op iedere uitwas rondom dit thema met volop aandacht tot gevolg. Toch repareren we de dakgoot niet als de zon schijnt. Of vertoont deze inmiddels zelfs wat lekkages? De politiek blijft namelijk telkens achter de feiten aanlopen. Of het nu gaat om minimumtarieven voor ZZP’ers, het op afroep en door vraag en aanbod bepalen van lonen of het bemiddelen via schijnconstructies. Van incident naar incident ontstaat langzaamaan het beeld dat ons stelsel wordt uitgehold. En dat zou ook zo maar eens kunnen gebeuren als we niet structureel ingrijpen.
Keer op keer zit de solidariteit in de eigen portemonnee en weet de staat zich geen raad met alle innovaties die op de randen van de wettelijke kaders opbloeien. Sterker: we worden geregeerd door al deze innovaties, en het kost de overheid te veel tijd om hierop te reageren of anticiperen. Maar waarom stellen we niet de simpele vraag hoe we dit met elkaar kunnen voorkomen?
De veranderingen in de arbeidsmarkt gaan langzaam, maar gestaag. Daarom is iedereen in afwachting van een duidelijke visie op hoe we als samenleving in 2030 ons geld gaan verdienen en met elkaar verdelen. Door het vierjaren-perspectief van de regering, zal dit echter niet veranderen. Waar bedrijven zichzelf iedere paar jaar opnieuw moeten uitvinden, kabbelt de overheid rustig voort. Maar in een tijd waarin ziekenhuizen failliet kunnen gaan, willen de inwoners graag weten waar ze aan toe zijn. Het perspectief op werk is voor veel mensen inmiddels dan ook belangrijker dan een vaste baan. Stap 1 is dit met elkaar erkennen in plaats van dit in dikke rapporten verstoppen.
Stap twee is het vertrekpunt bepalen. Wanneer we makkelijk van werk naar werk kunnen gaan neemt de mobiliteit en concurrentieverhouding toe. Dat is positief voor werkgever en werknemer. Dan maakt het ook niet uit of het vast of flex is, loondienst of ZZP. Vervolgens kan als derde stap de bijdrage aan het sociale stelsel en het bepalen van de grenzen centraal staan. Wat hebben we voor elkaar over en wat zijn dan de spelregels? Het resultaat is een visie waar we met elkaar naartoe kunnen werken en regels om dit mogelijk te maken.
Waarom lukt dit nu dan niet? Het antwoord is simpel: waar overal in de samenleving schotten verdwijnen, denken we nog steeds traditioneel en vanuit het verleden. Daardoor veroveren innovaties snel een plek in de samenleving, want er zijn geen alternatieven. De overheid zou zich dus langjarig, veel innovatiever en over de verschillende ministeries met de arbeidsmarkt bezig moeten houden. Stel een Chief Innovation Officer aan die met disruptieve modellen de arbeidsmarkt voor morgen vormgeeft. Waarom niet beginnen bij het verminderen van files als vertrekpunt? Of een 24/7 economie als basis? En durf de vraag te stellen hoe de platform-economie wel kan bijdragen aan ons sociale stelsel in plaats van enkel de eigen portemonnee.
Het gevolg van deze verandering in denken zal zijn dat wetgeving voortaan wordt getoetst volgens de kaders van kansen, in plaats van bedreigingen. Het gaat dan niet langer om verkeerde innovaties door goede innovaties te bestrijden, maar om de markt niet achteraf maar vooraf te reguleren. Daardoor gaat het niet meer om discussies over het minimum, maar over het maximaal bijdragen aan een welvarend land waar we met elkaar in investeren door hard te werken.
Paul Haarhuis – CCO Timing
