D66 en CDA: arbeidsmarktbeleid voor op snellere activering – ook van asielzoekers – en gerichte arbeidsmigratie.

In aanloop naar het verdere formatieproces hebben D66 en CDA gezamenlijk de notitie “Samen aan de slag voor een sterker Nederland” gepubliceerd. De twee partijen presenteren deze als een “inhoudelijke en ambitieuze agenda”, maar ook als een handreiking aan andere partijen die willen meewerken aan “een plan om Nederland weer vooruit te helpen”.

In de notitie staan de nodige voorstellen over het arbeidsmarktbeleid. Die zijn deels een voortzetting van de huidige plannen, maar bevatten ook een aantal nieuwe plannen. Een overzicht:

Een toekomstbestendige arbeidsmarkt

D66 en CDA plaatsen de modernisering van de arbeidsmarkt nadrukkelijk centraal. Het uitgangspunt is dat “iedereen zijn talent kan ontplooien”, waarbij wetgeving die al klaar ligt — zoals de nieuwe Zelfstandigenwet — de basis vormt. De focus ligt op meer zekerheid voor zelfstandigen, het voorkomen van schijnzelfstandigheid en het versterken van mobiliteit tussen banen.

“Wij willen dat iedereen zijn talent kan ontplooien. Daarom willen we de arbeidsmarkt moderniseren en toekomstbestendig maken”, zo schrijven de partijen. “De inrichting van onze arbeidsmarkt moet daarom meer gericht zijn op blijven ontwikkelen en mobiliteit van werk naar werk. De overheid moet de juiste randvoorwaarden scheppen voor de inspanningen van werknemers en werkgevers hierop.”

De partijen zeggen dat ze dat willen doen met “wetgeving die klaarligt”.

Roemer-adviezen uitvoeren, gericht migratiebeleid

“Arbeidsmigratie kan waardevol zijn voor onze economie, maar zoals het nu is georganiseerd legt het te veel druk op lokale gemeenschappen, uitvoeringsdiensten en arbeidsmigranten zelf”, zo constateren D66 en CDA. “We willen weg van laagbetaalde arbeidsmigratie en naar gerichte arbeidsmigratie voor sectoren die maatschappelijk en economisch belangrijk zijn.”

De partijen willen inzetten op de uitvoering van de Commissie Roemer en het SER-advies ‘Arbeidsmigratie naar waarde’. Dat betekent – ook in lijn met huidig beleid en nieuwe wetgeving – het weren van malafide uitleners, betere bescherming tegen onderbetaling en slechte huisvesting, meer verantwoordelijkheid bij werkgevers, met name bij huisvesting, en het doorbreken van de afhankelijkheidsrelatie waarin verlies van werk betekent dat iemand ook zijn woning kwijtraakt.

Bij hardnekkige misstanden kunnen uitzendverboden per sector worden opgelegd, ook iets wat het huidige kabinet aan het voorbereiden is.

De registratie van arbeidsmigranten wordt nadrukkelijk een verantwoordelijkheid van werkgevers. Daarnaast gebruiken de partijen ruimtelijke ordening om druk op gemeenten te vermijden: pas als huisvesting, voorzieningen en leefbaarheid aantoonbaar op orde zijn, kan uitbreiding van arbeidsmigratie plaatsvinden.

Nieuwkomers moeten sneller kunnen meedoen en bijdragen

“Hoe eerder mensen meedoen, hoe beter” stellen D66 en CDA. Ze hebben plannen voor een versnelling in het activeren van nieuwkomers. “Mensen met een goede kans op een verblijfsvergunning krijgen na een maand in de asielprocedure het recht om aan het werk te gaan.” De administratieve drempels, zoals de tewerkstellingsvergunning, willen ze schrappen. Daarbij willen de partijen dat aan het begin van de asielprocedure al gestart wordt met taalles.

Daarnaast wordt een “meedoenbalie” geïntroduceerd op grotere opvanglocaties, waar begeleiding richting opleiding, vrijwilligerswerk of betaald werk wordt geregeld.

Ten aanzien van Oekraïense vluchtelingen komt er vanaf 2027 een tijdelijke verblijfsstatus vergelijkbaar met die van statushouders, zodat ook zij structureel kunnen bijdragen en duidelijkheid krijgen over hun perspectief in Nederland.

Zelfstandigenwet voor meer duidelijkheid

“Voor zzp’ers gaan we meer zekerheid creëren en tegelijkertijd schijnzelfstandigheid voorkomen (Zelfstandigenwet).” Zo lezen we. De twee partijen houden dus vast aan de initiatiefwet, die D66 en CDA samen met de VVD en SGP hebben opgesteld. De Zelfstandigenwet geeft wat ruimere mogelijkheden voor zzp’ers en hun opdrachtgevers dan de kabinetsvoorstellen, maar legt wel verplichtingen op het terrein van voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen.

Activering en vereenvoudiging

Verder zijn de partijen deze punten overeengekomen:

• Stimuleren van een leven lang ontwikkelen en begeleiding van werk naar werk door sociale partners, zodat werknemers zich ook tijdens hun loopbaan kunnen bijscholen en de aansluiting houden met de arbeidsmarkt van de toekomst.

• Het moet eenvoudiger worden om iemand aan te nemen door een activerende WW, een modern ontslagrecht en een passende transitievergoeding, vooral in het MKB.

• Vereenvoudiging van het stelsel loondoorbetaling bij ziekte en arbeidsongeschiktheid is noodzakelijk omdat het huidige stelsel niet toekomstbestendig is. De instroom moet worden verminderd en de WIA moet activerender worden.

• Vereenvoudigen en harmoniseren van de sociale zekerheidsbegrippen (inkomen, loon, partner, vermogen) die de overheid hanteert. Daarmee moet het eenvoudiger uitvoerbaar worden en “kunnen (we) toewerken naar het automatisch toekennen van regelingen waar mensen recht op hebben.”

Vervolg

Informateur Buma gaat de komende dagen in gesprek met de andere politieke partijen om te zien wie op basis van de gehele notitie verder wil praten met D66 en het CDA.