De Belgische uitzendsector is het jaar ook moeizaam begonnen

Eerder meldden we al dat de ABU Marktmonitor over januari een urenkrimp van liefst -9 procent liet zien, een fikse tegenvaller na redelijk gunstige ontwikkelingen in de loop van het tweede halfjaar van 2024. De Belgische urenkrimp in januari was dus aanzienlijk kleiner, maar toch spreekt Federgon in z’n bericht over een moeilijk begin.

In een korte analyse schrijft Federgon-onderzoeksredacteur Paul Verschueren vervolgens dat de Belgische arbeidsmarkt in een spagaat zit, met kosten, krapte en competenties op ramkoers. De prijs van arbeid is in België in de afgelopen 4 jaar liefst 20 procent gestegen, meldt Verschueren; in Nederland hebben we dezelfde stijging gezien. Net als in Nederland stagneert de arbeidsproductiviteit, waardoor de sterke loonstijgingen extra zwaar aankomen. Ook de relatief sterke groei van de werkgelegenheid in de publieke sector (nog meer dan in Nederland) helpt volgens Verschueren niet: het is niet goed voor de productiviteit, maar doet ook een groot beroep op de krappe arbeidsmarkt.

• Lees ook: We gaan beginnen: doe weer mee met de FlexNieuws TOP 100!

Hoe is het gesteld met de krapte van de Belgische arbeidsmarkt? De werkloosheid is er met 5,7 procent 2 procentpunten hoger dan in Nederland, en ligt dus ook boven de kraptegrens van 5 procent. Daarbij moet wel worden aangetekend dat de verschillen in België gigantisch zijn: in Vlaanderen ligt de werkloosheid dichter bij de 3 procent (in sommige provincies zelfs daaronder!) en in Brussel en een aantal provincies in Wallonië boven de 9 procent.

De vergrijzing komt er net als in heel Europa langzaam maar zeker op gang, en dat zal dus de krapte kunnen vergroten. Waarbij dan weer moet worden aangetekend dat de netto arbeidsparticipatie in België rond de 58 procent ligt, in Nederland ligt die boven de 73 procent – de Belgische arbeidsreserve lijkt dus groot.

Ook in België veranderen onder druk van de digitalisering en robotisering de benodigde skills en competenties. Dat vergroot voor Belgische werkgevers de problemen om geschikte kandidaten te vinden voor hun vacatures, zo stelt Verschueren. Up- en reskilling zijn hoogst noodzakelijk. “De uitzendsector is niet alleen de kanarie in de koolmijn van de conjunctuur maar toont vandaag ook de dieperliggende structurele trends die zich ontwikkelen in de arbeidsmarkt en de economie,” constateert Verschueren.

Een analyse van de analyse

In Nederland hebben we al twee jaar te maken met krimpende uitzend- en detacheringsuren. In de onderstaande grafiek is dat duidelijk te zien. Die krimp was eerst een gevolg van de enorme krapte op de arbeidsmarkt, en vervolgens hield de economie er begin 2023 mee op. De werkgelegenheid groeide nog wel, en hoogstwaarschijnlijk was dat vanwege hamstergedrag: nog zo lang mogelijk proberen goede mensen van de arbeidsmarkt te plukken, om de opgelopen achterstand op de ontstane vacatures weg te werken, en voor het geval de economie straks weer aantrekt.

• Lees ook: AI-collega Emma scheelt consultants Raaak Personeel heel veel werk

Vanaf het voorjaar van 2024 begon onze economie weer te groeien, en in de tweede helft van het jaar zelfs met meer dan anderhalf procent. Die groei is nog te vers en dat groeitempo is nog te laag om werkgevers aan te zetten tot het aannemen van meer medewerkers, zeker na een hamsterperiode, en dus zakte de groei van de werkgelegenheid langzaam maar zeker terug tot 0 procent in januari van dit jaar.

De uitzendbranche volgens de ABU Marktmonitor en de totale flexbranche (gemeten door het CBS) “hoefden” dus nog niet te gaan groeien. Bovendien is de werkloosheid nog steeds zeer laag, en een krappe arbeidsmarkt is een vijandige omgeving voor vooral de uitzendbranche – werkgevers nemen benodigde mensen dan liever op in hun interne flexschil (tijdelijke contracten) of op vast contract. Zodra de economische groei langer gaat duren, en wat sterker wordt, en zeker in een onzekere context, wordt de kans op herstel van de uitzenduren groter.

Dat de Nederlandse uitzenduren nog steeds krimpen, is dus eigenlijk volstrekt normaal.

Situatie België niet veel anders

De Belgische situatie is niet heel erg anders, behalve dan dat er geen lage werkloosheid (krapte) is in Brussel en Wallonië. De economische groei “sukkelt” er al anderhalf jaar rond de 1 procent, en dat is bepaald geen gunstige conditie voor uitzend-groei.

Voor uitzendgroei moet de Belgische economie dus “gewoon” harder gaan groeien. Verder staat de analyse van Verschueren fier overeind: de loonkostenstijgingen, de arbeidsproductiviteit, de te grote overheid, de op gang komende vergrijzing, de skillsmismatch – het zijn allemaal grote uitdagingen waarvoor zo snel mogelijk een oplossing moet worden gevonden. Zoals hij zijn analyse afsluit: “Grondige hervormingen dringen zich op, want onze arbeidsmarkt is in volle transitie.  […] Onze economie zet zich best schrap voor deze arbeidsmarkt in transitie.”