Kamerdebat over nieuwe toelatingsstelsel WTTA: alvast aan de gang met bestaande keurmerken

Kan het niet sneller, was de teneur van het debat in de Tweede Kamer over de invoering van het toelatingsstelsel. In oktober 2024 werd de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) voor de tweede keer uitgesteld.

De Wtta lag al bij de Tweede Kamer toen bleek dat screeningsautoriteit Justis niet in staat was het stelsel te kunnen beheren. Een Toelatende Instantie (TI) moet uitvoering gaan geven aan de wet, ofwel de toelatingen van intermediairs officieel verlenen. Minister van Hijum vertelde de kamer dat de rol van de toelatende instelling hoogstwaarschijnlijk binnen het ministerie zelf komt te liggen. Hij geeft daar in januari 2025 uitsluitsel over.

In de Tweede Kamer leeft breed de vraag of de uitvoeringsinstantie eerst in zijn geheel moet staan en dat daarna de wet wordt behandeld of dat dit opgesplitst kan worden. Op die manier kan de wet mogelijk eerder behandeld worden. Thierry Aartsen (VVD) vindt dat bijvoorbeeld een aantrekkelijk idee, maar verlangt van de minister wel waarborgen over de kosten die worden doorberekend aan bedrijven, en de omvang van controles. De minister belooft in januari zo veel mogelijk informatie over de uitvoering te delen, inclusief waarborgen om de leges beheersbaar te houden.

In de tussentijd: alvast aan de gang

Nu de wet is uitgesteld, roepen bijna alle fracties in de Tweede Kamer de minister op om in de tussentijd alvast stappen te ondernemen. Van Hijum onderzoekt diverse maatregelen, zoals een uitzendverbod en een minimumpercentage werknemers in eigen dienst. Hij hoopt daar begin 2025 mee naar de Kamer te komen.

Met het verhogen van de boetes – een andere wens van de kamer – is de eerste stap gezet: de differentiatie. Daarmee wordt meer onderscheid gemaakt naar het soort overtreding: tussen kwaadwillende bedrijven en goedwillende bedrijven die een kleine misstap begaan. Maar dat is niet genoeg, benadrukt de minister. “We willen dat verdienmodel echt onaantrekkelijk maken, dus de boetes zullen verder omhoog moeten.” De onderbouwing daarvan verwacht hij begin volgend jaar aan te leveren.   

Een zorg- of vergewisplicht voor werkgevers ten aanzien van een correcte registratie in de Basisregistratie Personen (BRP) is een wens van de NSC. Wytske Postma: “Werkgevers zijn de enigen die arbeidsmigranten gegarandeerd zien. Zij moeten daarin hun verantwoordelijkheid nemen”.

Van Hijum heeft eerder deze week in een kamerbrief laten weten er nog niet uit te zijn wat de beste methode is om de basisregistratie te verbeteren. Behalve de optie om uitzendbureaus verantwoordelijk te maken voor de inschrijving van arbeidsmigranten, is er ook gekeken naar een mogelijkheid om een vergewis- en meldplicht te regelen voor de verhuurder die verhuurt aan arbeidsmigranten. De minister gaat hierover met de sociale partners en VNG in gesprek.

Keurmerken SNA en SNF

Van Thierry Aartsen mogen de keurmerken SNA (Stichting Normering Arbeid) en SNF (huisvesting) breder toegepast worden: “Het is suboptimaal, maar beter dan niets. Is de minister bereid om de cao-partners op te roepen om die twee keurmerken in ieder geval zo mogelijk in alle cao’s toe te gaan passen waar veel gebruik wordt gemaakt van arbeidsmigranten?”

Van Hijum is het met hem eens dat een privaat certificaat beter is dan helemaal niets. Hij is bereid om in de aanloopfase naar de inwerkingtreding van de Wtta te kijken of dat keurmerk toch niet gebruikt kan worden als een soort eerste, voorlopige waterscheiding. Bijvoorbeeld door bedrijven op basis van het SNA-certificaat toegang te geven tot de Wtta. Van Hijum kijkt ook of hij met cao-partijen afspraken kan maken over hoe dat keurmerk een rol kan spelen in de richting van zowel de uitzendbedrijven als de huisvesting.

De ABU lanceert samen met de Stichting Normering Arbeid (SNA) in januari 2025 een Wtta pre-audit. Deze vrijwillige controle helpt uitleners inzicht te krijgen in hun naleving van de nieuwe wet en eventuele verbeterpunten tijdig aan te pakken. Ook biedt het inspectie-instellingen de kans om ervaring op te doen met het Wtta-toetsingskader.

Detacheringsrichtlijn

De aanpak van de sluiproute van detachering van derdelanders is een terugkerend punt in de discussie over arbeidsmigratie. Van Hijum wil dit in Europees verband regelen: “Dit is echt iets waar we met andere landen op inzetten om aan de ene kant lacunes in de regelgeving te verhelpen en aan de andere kant het mandaat van de Europese arbeidsinspectie en de samenwerking tussen lidstaten te verbeteren.”

Maar Aartsen wil daar niet op wachten. “Wij moeten hier politiek lef tonen door die  implementatierichtlijn aan te passen. Dan zullen juristen zeggen: maar dan wordt Brussel boos. Dan is mijn antwoord als VVD: dat zij maar zo. Het staat Brussel vrij om naar een Europese rechter te stappen.”

Waarborgsom ook na vier jaar

Barry van Kent (SP) stelt het feit dat de verplichting om €100.000 in kas te hebben na vier jaar verdwijnt, aan de orde. Dit zou volgens hem aanleiding kunnen zijn voor een sluiproute. “Als je bestaande uitzendbureaus die al vier jaar of langer actief zijn, niet verplicht hieraan te voldoen, dan kunnen er ook gewoon BV’s verhandeld worden.” Van Kent wil daarom de financiële zekerstelling voor alle bedrijven laten gelden.

Van Hijum vindt dat geen goed plan. “Als je al vier jaar lang een gevestigde onderneming hebt, ben je geen vluchtige ondernemer. Het doorbreekt het stelsel als je het aan alle bedrijven gaat opleggen. Dat zou ik dus niet aanraden.” De minister is wel bereid om te kijken of er vluchtroutes zijn om onder dit bedrag uit te komen.

Misstanden nu al effectiever aanpakken

De uitstelperiode kan worden benut om misstanden in de branche effectiever aan te pakken, schrijft de ABU in een reactie. “Het toelatingsstelsel mag geen star systeem worden waarin kleine missers leiden tot bedrijfssluitingen en baanverlies.” De branchevereniging sprak hierover onlangs met de minister. Werkgevers, vakbonden, het ministerie en toezichthouders gaan in overleg over eventuele mogelijkheden om misstanden in voorbereiding op de Wtta effectiever aan te pakken. Hierbij ligt de nadruk op de aanpak van malafide partijen, zonder extra belasting voor bonafide uitzenders. “Wat ons betreft ligt de focus op het vergroten van de pakkans van malafide partijen. Daarom pleiten wij onder andere voor wederkerige gegevensuitwisseling tussen publieke en private handhavingspartijen met ruimte voor de bespreking en aanpak van specifieke casussen.”

Lees ook:

• Minister moet invoering wet toelatingsstelsel wederom uitstellen: Justis kan uitvoering niet aan

• Hoe nu verder met het toelatingsstelsel: waarom moeilijk doen als het makkelijk kan?