Arbeidsinspectie en YoungOnes verschillen duidelijk van mening in platformdiscussie

“Wat willen jullie hiermee bereiken?” Deze vraag stelden managing director Pim Graafmans en Head of Legal Sanne Heestermans van platform YoungOnes aan vakbond FNV. Ze hadden de bond een paar weken geleden uitgenodigd voor een gesprek, in de hoop om dichter tot elkaar te komen. Maar dat gebeurde niet. 

De FNV had de Arbeidsinspectie om een onderzoek gevraagd naar het winkelpersoneel dat via het platform bij H&M werkte. Voor de FNV is het een uitgemaakte zaak. De bond voert al jaren strijd tegen deze schijnconstructies, staat te lezen op de website. “Door mensen als schijnzelfstandigen te laten werken, liggen alle risico’s bij deze werkenden. YoungOnes zendt mensen uit in functies als verkoper, orderpicker, bezorger, receptionist, ober en winkelbediende. Functies waarbij het volkomen duidelijk is dat het niet om zelfstandig ondernemers gaat, maar om werknemers die hetzelfde werk doen als hun collega’s in vaste dienst.”

De Arbeidsinspectie volgde deze visie. Er is bij H&M geen sprake van een overeenkomst van opdracht, maar van een uitzendovereenkomst, luidde de conclusie van het onderzoek dat in maart verscheen.

“Het is nog even afwachten welke maatregel de Arbeidsinspectie gaat opleggen naar aanleiding van het onderzoek”, zegt Heestermans. “Maar wat de uitkomst ook is, YoungOnes gaat op dezelfde voet verder,” vult Graafmans aan. “En H&M blijft gewoon als opdrachtgever verbonden aan ons platform.” 

Rapport Arbeidsinspectie

Hoe kwam de Arbeidsinspectie tot haar oordeel? Het rapport, dat FlexNieuws kon inzien, volgt in grote lijnen het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad uit 2023. Dat draaide om de vraag of de koeriers werknemers waren of zelfstandige ondernemers. De raad liet bij de beoordeling een lijst van omstandigheden meewegen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de vrijheid om al of niet te komen werken of de inbedding in de organisatie. Is er bemoeienis van de werkgever met het werk en wat is de mate van gezag? 

Bij H&M wijzen volgens de Arbeidsinspectie alle omstandigheden in de richting van een arbeidsovereenkomst. Zo verricht de werker arbeid onder leiding en toezicht van H&M. Die geeft aan wat de werkzaamheden zijn en controleert deze. 

• Lees ook: Volgens de Arbeidsinspectie wijst alles op platform YoungOnes in de richting van een arbeidsovereenkomst

Inbedding als criterium

“Hoe zien jullie dat”, zo vroegen we aan YoungOnes? “Als je kijkt naar inbedding bijvoorbeeld, iets wat de Hoge Raad als belangrijk criterium aanhoudt, dan is het toch een uitgemaakte zaak dat winkelpersoneel geen ondernemer kan zijn?”

Graafmans: “Wij zien dat anders. Personen hebben de vrijheid om te kiezen wanneer en waar ze werken. Ze werken soms wel voor vijftien tot twintig verschillende opdrachtgevers. Ze lopen risico, ze factureren. Het zijn ondernemers.” 

Heestermans: “Inbedding wordt vaak foutief gezien als het enige doorslaggevende element om te spreken van een gezagsrelatie en dus van een arbeidsovereenkomst. Uit het Deliveroo-arrest bleek nu juist dat alle omstandigheden van het geval moeten worden afgewogen voor deze beoordeling. Bovendien ziet het element ‘inbedding’ ook op de mate waarin iemand onderdeel is geworden van die organisatie. Een student freelancer die slechts incidenteel eens een opdracht uitvoert voor een bedrijf, is uiteraard niet ingebed in het bedrijf.”

Is platform een uitzendbureau?

Een belangrijke afweging in het rapport is de rol van het platform. Is het een prikbord, waar twee partijen elkaar vinden, zoals YoungOnes beweert. Of is YoungOnes zelf ook partij, stelt het arbeid ter beschikking en is het daarmee een uitzendbureau?

De rol van het platform gaat verder dan service bieden, schrijft de Arbeidsinspectie. De pool waaruit je vervanging kan regelen, het facturatiesysteem, de collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering; het is allemaal inmenging volgens de Inspectie. YoungOnes stelt bovendien de gebruikersvoorwaarden voor zowel opdrachtgever als arbeidskracht op. Het ondernemerschap stelt niet veel meer voor dan het zetten van een paar vinkjes. De werker staat onder gezag van YoungOnes, concludeert de inspectie.

Platformen in spagaat

“Platformen zitten in een spagaat”, zegt Heestermans daarop. “Platformen worden incorrect weggezet als uitzender, omdat de regelgeving niet ingericht is op de flexibiliteit die werkende jongeren tegenwoordig willen. Tegelijkertijd kunnen we niet een actieve rol pakken om de zaken in ons platform wél goed te regelen want dan zijn we geen platform. Dit is slecht voor de ruim 100 duizend werkende studenten die via YoungOnes bijverdienen, en voor de bedrijven die door arbeidstekorten een flexibele schil van arbeidskrachten nodig heeft om te kunnen opereren.”

“Want wat is nou het hele probleem?”, vraagt Graafmans zich af. “Onze doelgroep, hoofdzakelijk studenten en starters, wordt nergens toe gedwongen. De vrijheid van het platformwerk past beter op hun situatie. Studenten wisselen vaak van rooster en in een vrije week willen ze fulltime werken. Via een uitzendbureau is dat lastig. Werkgevers hebben op hun beurt deze krachten hard nodig.”