GL-PvdA en BBB botsen over arbeidsmigratie, CDA, VVD en D66 kiezen gulden middenweg

Het Groot Arbeidsmarktdebat dat 20 oktober werd gehouden in Den Haag is een initiatief van de brancheorganisaties ABU, NBBU, RIM, Bovib en VvDN. Het is mede georganiseerd door ZiPmedia, uitgever van onder meer FlexNieuws, ZiPconomy en HRMorgen.

De uitverkochte zaal en het grote aantal online kijkers maken duidelijk dat men in de flexbranche wacht op heldere politieke oplossingen voor de problemen op de arbeidsmarkt. Hugo-Jan Ruts (ZiPmedia). “In de verkiezingsprogramma’s staan mooie plannen voor de zorg, woningbouw, Defensie, et cetera, maar de rol van de arbeidsmarkt hierin ontbreekt. Hoe ga je dat realiseren? De (krapte op de) arbeidsmarkt is niet in balans met die plannen.”

Vijf Tweede Kamerleden noemen verschillende oplossingen, zoals onbenut arbeidspotentieel aanboren, mensen stimuleren meer uren te gaan werken, een soepelere arbeidsmarkt door een contractneutraal stelsel en betere zzp-wetgeving. En natuurlijk gaat de discussie al snel over arbeidsmigratie.

We kunnen allemaal van alles beloven, maar het is een illusie te denken dat we zonder arbeidsmigratie kunnen.
Inge van Dijk (CDA) 

Arbeidsmigratie: van kritischer inzetten tot uitzendverbod

Iedereen in Den Haag is het erover eens dat arbeidsmigratie moet worden ingeperkt en dat er nu eindelijk eens een eind moet komen misstanden rondom arbeidsmigranten. Maar hoe? Inge van Dijk (CDA) is realistisch: “We kunnen allemaal van alles beloven, maar het is een illusie te denken dat we zonder arbeidsmigratie kunnen. Alle ambities hebben er vooralsnog niet toe geleid dat er minder arbeidsmigranten zijn gekomen. Dus we moeten ervoor zorgen dat de mensen die in Nederland komen werken netjes een dak boven hun hoofd krijgen. De Wtta gaat een stukje helpen, maar ook werkgevers en uitzenders moeten hier betere afspraken over maken.”

Ook Henk Vermeer (BBB) wijst op het belang van arbeidsmigratie. “Willen we volle schappen in de supermarkt houden dan is de inzet van arbeidsmigranten onvermijdelijk.” Vermeer erkent dat er problemen zijn zoals slechte werkomstandigheden en huisvesting van arbeidsmigranten. De BBB wil ook niet dat die huisvesting voor arbeidsmigranten concurreert met andere bewoners op de overvolle woningmarkt. Maar volgens Vermeer schort het vooral aan goede handhaving om malafide uitzenders aan te pakken. “Daar lijden ook bonafide ondernemers in de uitzendsector onder.”

In veel sectoren, zoals de vleesverwerkende industrie, is geen plek meer voor uitzenders
Mariëtte Patijn (GL/PvdA)

De BBB vindt Mariëtte Patijn (GL-PvdA) lijnrecht tegenover zich. “Huisjesmelkers hebben de vrije hand gehad, waardoor de leefbaarheid in plaatsen als Roosendaal onder druk staat.” Patijn legt de schuld bij uitzendbureaus. “In veel sectoren, zoals de vleesverwerkende industrie, is geen plek meer voor uitzenders. Haal die schakel ertussen uit en laat werkgevers hun rol pakken om in die sectoren een invulling te geven aan goed werkgeverschap.” GL/PvdA wil dus gewoon een sectoraal uitzendverbod.

Op de vraag vanuit de zaal of uitzenders dan geen fatsoenlijke werkgevers zijn, antwoordt Patijn: “Werkgevers hebben gezocht naar het laagste putje van de arbeidsmarkt en daarbij gekozen voor het slechtst betalende uitzendwerk.”

• Lees ook: Uitzendverbod? Laat eerst de Wtta zijn werk doen 

Zover wil Hans Vijlbrief (D66) niet gaan. Wel stelt Vijlbrief dat een aantal sectoren in Nederland groot is geworden door onderbetaald (uitzend)werk en uitbuiting van arbeidsmigranten. D66 trekt de discussie breder door de vraag te stellen ‘welke economie willen we?’ – analoog aan de titel van het Borstlap-rapport ‘In wat voor  land willen we werken?’ Vijlbrief: “Arbeidsmigratie is nodig, maar niet in alle sectoren. Moeten we dat nog willen in de agrarische sector, logistiek en vleesverwerkende industrie, waarvan de Commissie Roemer al jaren geleden heeft vastgesteld dat mensen onder erbarmelijke omstandigheden moeten werken.” D66 vindt dat de focus veel meer moet liggen op de groei van de economisch belangrijke sectoren. “Het is het beste voor Nederland als we arbeid(smigranten) inzetten in hoogproductieve sectoren.” Een keuze die niet te lichtzinnig moet worden genomen. “We moeten niet de kip met de gouden eieren slachten, maar je kunt je wel afvragen of we vergunningen moeten blijven afgeven voor nog meer blokkendozen (logistieke centra).”

Het is het beste voor Nederland als we arbeid(smigranten) inzetten in hoogproductieve sectoren.
Hans Vijlbrief (D66)

De VVD vindt arbeidsmigratie essentieel om onze hoogwaardige economie in stand te houden, maar stelt ook dat hier kritischer naar gekeken moet worden. Daan de Kort (VVD): “Meer arbeidsmigranten naar Nederland is niet altijd nodig. We moeten bijvoorbeeld ons eigen arbeidspotentieel beter benutten. Ook helpt lastenverlichting voor werkgevers. Bedrijven kunnen dan meer investeren in bijvoorbeeld robotisering.” In tegenstelling tot GL/PvdA vindt De Kort niet dat de schuld bij uitzenders moet worden gelegd. Net als BBB ziet de VVD dat de goede uitzenders juist worden benadeeld door malafide uitzenders ‘die er een zootje van maken’.

• Lees ook: Komend kabinet stuurt sowieso op (veel) minder arbeidsmigratie

Onbenut arbeidspotentieel: haal mensen uit de bijstand

Daan de Kort (VVD) gelooft dat het mogelijk is veel meer mensen uit de bijstand aan het werk te krijgen. “Een groot deel van de mensen die nu een bijstandsuitkering krijgt kan best aan de slag, eventueel met begeleiding.” Volgens de VVD moet daarvoor ‘werk meer lonen’. Dat kan bijvoorbeeld door een verlaging van de eerste belastingschijf. En dat geldt volgens De Kort ook voor mensen met een handicap. “Er is genoeg talen, we moeten alleen meer kijken naar wat wel kan.” Opvallend is dat Mariëtte Patijn (GL/PvdA) hier wel een taak voor uitzenders ziet. “Voor deze doelgroepen kunnen uitzenders juist wel een belangrijke rol spelen. Uitzendbureaus kunnen door deze mensen duurzaam te begeleiden aan het werk krijgen.”

Hans Vijlbrief (D66) wijst op het paradepaardje van zijn partij: onderwijs. “We moeten in Nederland meer investeren in onderwijs. Het is blijkbaar heel lastig om werk en scholing goed op elkaar af te stemmen en te combineren. We hebben nog steeds niet de sleutel gevonden voor een Leven Lang Leren.” Daarom pleit D66 voor een individueel leerbudget. Patijn voegt daaraan toe dat je zo’n budget ook moet kunnen inzetten als aanvulling voor een inkomensval die mensen kunnen krijgen als zij willen switchen van beroep (van ene naar andere sector).
CDA en BBB waarschuwen vooral voor nog meer wet- en regelgeving en gebrekkige uitvoering (handhaving). Henk Vermeer: “Je kunt via wetgeving mensen niet stimuleren, alleen maar onderdrukken.”

Wim Davidse (hoofdredacteur FlexNieuws en HRMorgen) deelt tijdens Het Groot Arbeidsmarktdebat de grootste zorgen van HR-professionals: “HR-professionals willen vooral minder regels. Die komen vaak voort uit gestold wantrouwen.”

Een groot deel van de mensen die nu een bijstandsuitkering krijgt kan best aan de slag.
Daan de Kort (VVD)

Inzet asielzoekers

Wet- en regelgeving staat ook de inzet van asielzoekers in de weg, weet iemand van Heroyam (sociale bemiddeling van nieuwkomers) die in de zaal zit. “We hebben 10.000 mensen in ons bestand. Ze staan in de rij bij azc’s om te kunnen werken, maar slechts 3% is aan de slag. Waarom kunnen die mensen niet gewoon aan het werk?”
Hans Vijlbrief (D66) legt meteen de vinger op de zere plek. “Er zijn een paar politieke partijen die bang zijn dat die mensen zich teveel gaan hechten aan Nederland en niet meer weg willen) als je hen vanaf dag 1 aan het werk laat.” Dat geldt bijvoorbeeld voor de BBB. Vermeer: “Om niet teveel verwachtingen te scheppen moet je direct een voorselectie maken en mensen die geen kans hebben om te blijven snel selecteren.“

Inge van Dijk (CDA) denkt ook dat sommige andere partijen bang zijn dat asielzoekers in Nederland zullen willen blijven als ze direct aan het werk mogen. Zelf zou ze graag zien dat asielzoekers beter, op een hoger niveau worden ingezet. “Ik sprak laatst mensen waarvan de een wiskundige is en de andere accountant, die staan nu in een wasserette. Dan doen we hier toch iets fout met elkaar.”

Nederland parttime-land: meer werken moet lonen

Dat Nederland wereldkampioen parttime werken is, is alle partijen een doorn in het oog gezien de krapte op de arbeidsmarkt. De VVD vindt dat de norm weer 5 dagen werken moet worden. Dat kan alleen als meer werken lonend wordt. Daarom pleit de VVD voor (bijna) gratis kinderopvang. Daarin krijgt het de steun van de andere liberale partij (D66), die ook nog pleit voor een bonus voor mensen die meer dan 4 dagen willen werken. Inge van Dijk (CDA) vindt het opleggen van de norm van 5 dagen werken echter ‘ingewikkeld’. Zij maakt zich zorgen over de druk op mensen en studenten in deze ‘hypernerveuze samenleving’.

Dé oorzaak van het feit dat de overheid er niet in slaagt mensen meer te laten werken zijn de toeslagen. Daar is iedereen het over eens. Zelfs Patijn (GL-PvdA) vindt dat het stelsel ingewikkeld is en ‘verkeerde prikkels’ geeft. Henk Vermeer (BBB) pleit voor het rigoureus schrappen van alle toeslagen. “Wij kiezen voor de nucleaire optie. Dat is electorale kamikaze en dus niet iets wat wij zomaar even kunnen doen. Dit moeten we direct na de verkiezingen samen (met alle partijen) doen.” Ook D66 wil van de toeslagen af, maar Vijlbrief denkt dat dit zeker 4 tot 8 jaar in beslag zal nemen.

Het probleem zit ‘m in de toeslagen. Dat vraagt om een nucleaire optie; we moeten direct na de verkiezingen samen alle toeslagen schrappen. 

Henk Vermeer (BBB)

Cristel van de Ven (voorzitter van Vereniging Zelfstanden Nederland) wijst de dames en heren politici er fijntjes op dat zij een groep werkenden over het hoofd zien: de zzp’ers. “Waarom vragen jullie je niet af hoe het komt dat die zelfstandigen wel meer en langer willen en kunnen werken?” Vermeer geeft direct toe dat Den Haag nog te veel focust op vaste contracten. Ook Vijlbrief stelt dat zelfstandigen inderdaad meer werkgeluk ervaren en meer kunnen werken doordat zij de baas zijn over hun eigen leven.

Kijk hier het heel Groot Arbeidsmarktdebat terug:

.

Meer weten? Zie het FlexNieuws verkiezingsdossier 

fotog