Gerichter beleid om slecht betaalde arbeidsmigranten te weren

Het kabinet wil inzetten op een sociale, hoogwaardige en innovatieve economie, waarin arbeidsmigratie tegen lage lonen en onder slechte omstandigheden wordt beperkt. Dat schrijft minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Daarmee zet het kabinet de eerste stappen naar wat het noemt ‘een selectiever en gerichter arbeidsmigratiebeleid’. Dat vergt naar eigen zeggen ‘scherpe keuzes, die de omvang en samenstelling van arbeidsmigratie beïnvloeden’.

Verdienmodel doorbreken

De minister stelt dat een gerichter arbeidsmigratiebeleid nodig is. “Terwijl een aantal bedrijven profiteert van hoge winsten, vaak over de rug van kwetsbare arbeidsmigranten, zijn de lasten voor de samenleving met overlast in wijken en extra druk op de nu al overspannen woningmarkt. Dat verdienmodel moeten we doorbreken.”

Concrete beleidsopties in juni 2025

Met concrete plannen komt de minister in de 13 pagina’s lange Kamerbrief echter nog niet. Er worden ‘stappen gezet om volgend jaar richtinggevende keuzes te maken’. Het kabinet ‘werkt toe aan keuzes rondom economie en arbeidsmarkt; welke arbeidsvraag is wenselijk en welke niet?’ Oftewel, welke sectoren willen we als BV Nederland graag behouden en welke niet?

Ook worden de maatschappelijke kosten en baten van arbeidsmigratie meegenomen en wordt de impact op sectoren die veel gebruik maken van arbeidsmigranten inzichtelijk. Het eindrapport met concrete beleidsopties wordt in juni 2025 verwacht.

Daarnaast vraagt het kabinet de SER om deze zomer een advies uit te brengen over welke keuzes met betrekking tot de economie en arbeidsmarkt zij noodzakelijk en wenselijk acht om minder afhankelijk te worden van laag betaalde arbeidskrachten. Hierbij ligt ook de vraag op tafel of het vaststellen van cijfermatige bandbreedtes helpt om te komen tot een selectiever en gerichter arbeidsmigratiebeleid.

Alternatief arbeidsmigratie

Het kabinet ziet de inzet van onbenut arbeidspotentieel als alternatief voor arbeidsmigratie. Door ‘belemmeringen weg te nemen voor mensen die meer willen werken’ hoopt het kabinet mensen die in deeltijd werken aan te sporen om meer uren te gaan werken.

Het kabinet wil ook de vraag naar laagbetaalde arbeid verminderen door hoogwaardige innovatie te stimuleren en wil, samen met sectoren, werken aan een productiviteitsagenda.

Extra maatregelen malafide uitzenders

Het kabinet kijkt naast het uitvoeren van de adviezen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten (Commissie Roemer) ook naar extra maatregelen om misstanden aan te pakken en het verdienmodel van malafide ondernemers te doorbreken. Zo wordt begin volgend jaar het resultaat verwacht van de verkenning naar een sectoraal uitzendverbod of minimum percentage vaste dienstverbanden.

Rol werkgevers huisvesting

Daarnaast erkent het kabinet de belangrijke rol van werkgevers in het zorgen voor passende huisvesting voor de arbeidsmigranten die zij in dienst hebben. Het kabinet wil bevorderen dat er meer ruimte komt voor huisvesting op het eigen terrein van de werkgever, zodat meer tijdelijke huisvesting beschikbaar komt voor arbeidsmigranten.
Om te voorkomen dat er een te grote afhankelijkheid van de werkgever ontstaat voor arbeidsmigranten is met de inwerkingtreding van de Wet goed verhuurderschap de loskoppeling van de huur- en arbeidsovereenkomst verplicht. Hiermee is de arbeidsmigrant voor huisvesting minder afhankelijk van de werkgever en eindigt de huurovereenkomst niet automatisch wanneer de arbeidsovereenkomst eindigt. Het ministerie van VRO bereidt een doelgroepencontract voor arbeidsmigranten voor om de huurpositie van arbeidsmigranten verder te verbeteren.

_________________________________________________________________

Aantal arbeidsmigranten

Het ministerie van SZW en het ministerie van Asiel en Migratie hebben het CBS opdracht gegeven om een dashboard Migratiemotieven te ontwikkelen en deze jaarlijks te actualiseren. De belangrijkste cijfers zijn vandaag met de Tweede Kamer gedeeld.

Het blijkt dat er op 31 december 2022 288.065 arbeidsmigranten waren (mensen met het migratiemotief arbeid) vanuit de EU en buiten de EU in Nederland. In totaal kwamen 140.890 gezinsmigranten mee met deze groep. Deze mensen kunnen sinds 1999 naar Nederland zijn gekomen, gedetacheerde werknemers en personen die ingeschreven staan als niet-ingezetene zijn niet in deze cijfers meegenomen. In 2022 kwamen 46.700 arbeidsmigranten naar Nederland vanuit de EU. Daarnaast kwamen 28.745 arbeidsmigranten binnen van buiten de EU. Ook gezinsleden kwamen met de arbeidsmigranten mee.

Meer tewerkstellingsvergunningen

Voor statushouders en asielzoekers waarvan de kans groot is dat ze mogen blijven moet het volgens het kabinet makkelijker worden om aan het werk te gaan. Waar in 2022 nog 601 tewerkstellingsvergunningen voor asielzoekers werden uitgegeven, is de verwachting dat er dit jaar 10.000 vergunningen worden verleend.

___________________________________________________________________

Detachering derdelanders

De Adviesraad Migratie constateert in het rapport ‘geen derderangsburgers’ dat gedetacheerde arbeid een groeiend fenomeen is dat ongewenste gevolgen kan hebben voor gedetacheerde derdelanders, met name in arbeidsintensieve sectoren.

Volgens Van Hijum treft het kabinet ook specifieke maatregelen voor de detachering van derdelanders. De minister wil om te beginnen het juridische kader verduidelijken en concretiseren. “Dit kader is nu niet voldoende duidelijk, wat mogelijkheden biedt voor ontwijkingsconstructies en de handhaving bemoeilijkt”, zo stelt hij.

Mede naar aanleiding van de motie Paternotte – die de regering verzoekt binnen de Handhavingsrichtlijn de maximale ruimte op te zoeken om de oneigenlijke detachering van derdelanders via EU-lidstaten zo veel mogelijk te stoppen – werkt het kabinet uit ‘welke stappen in de Europese context gezet kunnen worden’ om dit te bewerkstelligen. Van Hijum verwacht de Kamer daarover voor de zomer van 2025 te kunnen informeren.
Ondertussen zet het kabinet zich op Europees niveau in om oneigenlijke detachering van derdelanders hoog op de agenda te krijgen.

Lees ook: Herziene Detacheringsrichtlijn heeft effect, maar A1-verloning blijft hardnekkig probleem