Uitzenders begeleiden statushouders naar jobs in techniek en productie

Er is een groot personeelstekort in de technische en productie sector. Statushouders zijn gemotiveerd om te werken en kunnen – met de juiste begeleiding – vacatures vullen en in hun eigen onderhoud voorzien. Welke rol nemen uitzenders bij de arbeidsmarktintegratie van deze mensen?

Haprotech begeleidt jaarlijks 40 tot 50 statushouders naar jobs voor lassers, montagemedewerkers en technisch productiewerk.
“Wij zijn een door het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) erkend opleidingsinstituut.”

@WORK Personeelsdiensten bemiddelt momenteel 80 Eritreeërs met een verblijfsvergunning naar productiewerk in Noord-Nederland.

Interview met Diane Schoorl, algemeen directeur van Haprotech Opleidingen, Certificeringen en Personeel, en Rommie Woudstra, directeur en eigenaar van @WORK Personeelsdiensten.

Dit dubbelinterview is het tweede van een driedelige serie over uitzendorganisaties die zich binnen diverse sectoren inzetten voor de begeleiding van grotere groepen statushouders naar duurzaam werk.

Statushouders zijn vluchtelingen die asiel hebben aangevraagd in Nederland en een verblijfsvergunning hebben gekregen. De weg naar werk is een kwestie van maatwerk; het vereist regionaal overleg en samenwerking. Tot die conclusie komt ook de SER.

De Sociaal-Economische Raad (SER) pleit voor een effectievere ondersteuning van vluchtelingen met een verblijfsvergunning bij het zoeken naar werk. Meer maatwerk en een sluitende regionale infrastructuur waarop gemeenten, werkgevers en werknemers een beroep kunnen doen, zijn nodig voor een succesvolle integratie van deze nieuwkomers. Lees verder >

Hoe gaan Haprotech en @WORK te werk in de begeleiding, scholing en bemiddeling van statushouders?

Voor welke sector of functie?
Diane Schoorl, Haprotech: “Wij scholen statushouders in ons eigen lasinstituut. Afhankelijk van wat zij kunnen, begint de een als montagemedewerker/lasser en de ander echt als fotolasser.”

Rommie Woudstra, @WORK: “Het overgrote deel van de Eritrese mensen die wij bemiddelen, start met werken bij een productiebedrijf omdat zij voor andere functies de Nederlandse taal nog onvoldoende beheersen. Door samen te werken met Nederlanders en werkervaring op te doen, wordt hun beheersing van de taal beter en ontwikkelen zij zich snel. Hierdoor worden zij breder inzetbaar. Wij vragen en kijken naar hun werkervaring in hun land van herkomst. Vervolgens onderzoeken wij mogelijkheden voor scholing zodat zij startkwalificaties behalen, waarmee zij zich kunnen ontwikkelen op de Nederlandse arbeidsmarkt. De groep die onze taal al beter beheerst kan gerichte vakscholing volgen, waarmee wij hen kunnen uitzenden in bijvoorbeeld de bouw, metaal of techniek.”

Hoeveel statushouders bemiddelt u?
“Wij bemiddelen circa 40 tot 50 statushouders per jaar naar werk in de techniek,” verklaart Diane Schoorl, Haprotech.

“Momenteel werken er ongeveer 80 statushouders via ons in productiebanen (op ons totaal van 500 werknemers),” vertelt Rommie Woudstra, @WORK.

Hoe ontstond die grote groep?
“Omdat deze eerste twee Eritrese statushouders intensief door ons werden begeleid, verspreidde dat nieuws zich snel; via mond-tot-mond reclame kwamen steeds meer mensen uit deze community bij ons terecht. Met vallen en opstaan hebben wij in de praktijk geleerd wat het beste werkt qua begeleiding. Inmiddels hebben we een hele hechte gemeenschap Eritreeërs naar werk begeleid. Van heinde en verre komen zij naar ons toe.”

Wat is het land van herkomst?
Rommie Woudstra, @WORK: “We werken voornamelijk met Eritreeërs.”

Diane Schoorl, Haprotech: “Wij hebben mensen vanuit heel de wereld bijvoorbeeld Myanmar, Irak, Eritrea, Iran en Syrië waarbij de laatste jaren de nadruk op Syriërs ligt. Achtergrond of afkomst maakt ons niets uit. Het gaat om motivatie en leerbaarheid.”

Wat zijn de aandachtspunten?
“Beheersing van de taal en de uitleg van werkzaamheden is het eerste wat veel aandacht vraagt,” vertelt Rommie Woudstra. “Ook het vervoer naar de werkplek is een bottleneck. Deze mensen komen uit een bijstandspositie en hebben vaak geen auto of rijbewijs. Wij hebben dit opgelost door werk te clusteren; we zetten taxi’s in die mensen vervoeren vanuit dezelfde regio.”

Ook het Nederlandse werkethos is anders. Eritreeërs hebben vaak geen idee wat er van hen op de werkvloer wordt verwacht. Dat je bijvoorbeeld niet zelf mag weten wanneer je pauze neemt of stopt met werken, zijn ze vaak helemaal niet gewend. Het omgaan met hiërarchie vraagt ook aandacht. Ze zeggen snel: ja, ik snap het, ik kan het en ga dat doen, terwijl dat lang niet altijd het geval is, maar ze zijn bang om dat aan te geven omdat ze het niet fout willen doen. Wij leren hen dat het wenselijk is in onze cultuur om het gewoon te zeggen. En dat ze het juist goed doen als ze aangeven dat ze het nog niet hebben begrepen.”

Diane Schoorl, Haprotech: “Wij selecteren behoorlijk streng op hun leerbaarheid van het lassen, de inburgering (in de basis moet dit klaar of bijna zijn afgerond zijn) motivatie en een basis beheersing van de Nederlandse taal. Soms wijkt dit wel eens af en is de taalbeheersing eigenlijk niet voldoende. Dan moet daar tegenover staan dat iemand erg goed kan lassen of Engels spreken.”

Waarom moet de inburgering al zijn afgerond?
“Een statushouder moet bepaalde modules van het inburgeringstraject in een bepaalde tijd afronden, op straffe van een boete op de uitkering,” verklaart Diane. “Wij willen niet dat de statushouder gestresst raakt en opeens zegt: ’Ik kom een dag minder werken, want die dag heb ik nodig om mijn inburgering te doen’. De kosten voor de opleiding bedragen tussen de 7.000 en 10.000 euro. Als het inwerktraject niet slaagt, kost het de gemeente en ons geld. Daarom doet de gemeente zelf al een voorselectie. Wij bieden de lastest en wij voeren een adviesgesprek waarbij we kijken naar iemands houding, gedrag en motivatie.”

Hoe bent u met hen in contact gekomen?
Rommie Woudstra, @WORK: “De eerste twee Eritrese statushouders hebben ons zelf gevonden. Door onze intensieve begeleiding hebben we hun vertrouwen gewonnen. Daardoor vertellen ze tegen al hun vrienden, kennissen en familie: je moet naar @WORK voor werk. Er kwamen soms zelfs bussen met zes of zeven statushouders naar ons toe.”

Diane Schoorl, Haprotech: “In samenwerking met gemeenten leiden wij al jaren bijstandsgerechtigden op voor banen in de techniek. Voorheen betrof het veelal reguliere arbeidskrachten met een uitkering. Door de gunstige economie en de lage werkloosheid is iedereen die kan werken nu vanuit de bijstand al aan de slag. Daarom worden wij nu onder anderen in contact gebracht met statushouders. Door onze bekendheid in het werkveld worden ook via taalmaatjes, vluchtelingenwerk en andere sociale instanties potentiële kandidaten aangeboden.”

Hoe communiceert u met hen en de opdrachtgevers?
Rommie Woudstra, @WORK: “Wij werken met een buddy-traject. Dat zijn Eritreeërs die al langer voor ons werken en zowel Nederlands als Tigrinya spreken. Deze buddy’s werken ook bij de opdrachtgever. De werkzaamheden worden uitgelegd in het Nederlands. Als het nodig is, legt de buddy het nog een keer uit in het Tigrinya.

Wij nemen de hele begeleiding op ons en ontzorgen daarmee de opdrachtgever. Bij de eerste plaatsing van een statushouder gaan we zelf mee om uitleg te geven en te zorgen dat het allemaal goed verloopt. We maken wel eens gebruik van de tolkentelefoon. Daarnaast hebben wij zelf workshops van Vluchtelingenwerk gevolgd, waarin de Eritrese en de Syrische cultuur werden uitgelegd, zodat wij hun situatie en achtergrond beter begrijpen. Wij kunnen hen daardoor nu aanspreken op een manier die het best aansluit bij hun cultuur.”

Diane Schoorl, Haprotech: “De statushouders die wij bemiddelen, volgen eerst twee maanden lasonderwijs in onze school. De docent en de intercedent bespreken wekelijks de voortgang. Bovendien zoeken wij van te voren al bedrijven die wij betrekken bij de voorbereiding op het werk. Wij trainen de mensen voor hun toekomstige werk. Daarnaast is de samenwerking met de gemeenten en/of het UWV van groot belang om uitval te voorkomen. Na twee maanden scholing werken zij twee maanden in een werkervaringsplaats, waarna zij in een reguliere baan terecht komen.”

Waarom is goede samenwerking met de gemeente en het UWV van belang?
“Bij de gemeente werkt de contactpersoon die akkoord geeft voor het opstarten van traject,” vertelt Diane. “Daarnaast is Haprotech scholingspartner van het UWV, werkt samen met Penitaire Inrichtingen en andere organisaties. Samenwerking is belangrijk, want bij ongewenst gedrag of houding heb je ruggespraak nodig. Goede samenwerking zorgt voor een grotere slagingskans van het traject. Gemeenten hebben een stok achter de deur. Zij kunnen de persoon in kwestie er op wijzen dat de uitkering straks stopt, waarna die persoon moet werken voor zijn inkomen. Dit gebeurt niet vaak, maar het kan een keer voorkomen. Stel dat iemand onvoldoende gemotiveerd is, of zijn huisvesting verliest, dan kan de gemeente helpen bij de zoektocht naar een nieuw onderkomen. Door samen vroegtijdig problemen te ondervangen is de kans op uitval kleiner. Gemiddeld werken mensen negen maanden bij ons voordat zij worden overgenomen door de opdrachtgevers.”

Hoeveel tijd kost de begeleiding?
Rommie Woudstra, @WORK: “Inmiddels werken twee van onze intercedenten fulltime voor onze gehele groep statushouders. Het is wel iets makkelijker en minder arbeidsintensief geworden dan in het begin, want wij kennen inmiddels de valkuilen. Het aantal statushouders dat wij bemiddelen is groot geworden. Het buddy-project hebben we goed doorontwikkeld wat veel tijd scheelt in de begeleiding. Een statushouder op weg helpen vraagt gemiddeld vier keer zoveel tijd als een reguliere arbeidskracht.”

Diane Schoorl, Haprotech: “In de school en het opleidingstraject vraagt de begeleiding wekelijks een dag van onze intercedent. Tijdens het werk wisselt de tijd die nodig is voor begeleiding. Sommige mensen vergen geen extra tijd vergeleken met reguliere uitzendkrachten. Anderen hebben wat meer opstartproblemen en kosten zeker in het begin extra tijd aan begeleiding. Wij hebben een intercedent die fulltime werkt voor deze groep.”

Welke reacties krijgt u?
Diane Schoorl, Haprotech: “De reacties zijn wisselend, maar steeds positiever. Aanvankelijk kan de opdrachtgever wat sceptisch zijn, met name als de beheersing van de taal nog niet zo goed is. Zodra de opdrachtgever door krijgt, welke vaktechnische kwaliteit hij in huis haalt, zijn de reacties positief. Zeker als het bedrijf vanaf het begin betrokken is, want dan kan de statushouder op maat worden getraind in aansluiting op de vraag in de werkomgeving.”

Rommie Woudstra, @WORK: “Vanuit de buitenwereld kregen wij signalen dat het bijzonder is dat wij contact hebben met zo’n grote groep statushouders om hen aan werk te helpen. Landelijk gezien is de omvang van onze groep opvallend. Ons inziens doen wij gewoon ons werk, net als voor iedere andere werkzoekende. Het is min of meer vanzelf zo gelopen. Ik besef dat als we alles van tevoren in kaart hadden gebracht, wij wel drie keer hadden nagedacht. Gelukkig is de marktsituatie gunstig; opdrachtgevers ervaren momenteel grote personeelstekorten. Zij staan meer open voor het werken met statushouders. En wij kunnen nu de vruchten plukken van alle energie die wij erin hebben gestoken.”

Opmerkelijke ervaringen?
Rommie Woudstra, @WORK: “Wij werken zonder subsidie of hulp vanuit de gemeenten; de statushouders hebben zelf hun weg naar @WORK gevonden.

De succesverhalen maken dat het heel leuk is om met deze doelgroep te werken. Voorbeelden van mensen die toen ze bij ons binnen kwamen het Nederlands amper beheersten en nu zijn doorgegroeid naar een kantoorfunctie, omdat zij het in de praktijk zo goed doen. Dat vervult ons plaatsvervangend met trots. Zij hebben zich heel goed ingezet met het leren van de taal en hun beste beentje voorgezet. Het is geweldig knap dat deze mensen certificaten halen of rijbewijzen en dankzij hun werk in staat zijn om een auto te kopen. Op deze manier hebben deze mensen nu werkelijk status, want zij hebben werk en collega’s en een plek in de maatschappij; ze hebben hun leven op de rit. Van de 80 statushouders die wij structureel hebben uitgezonden, hebben inmiddels al 30 een arbeidscontract voor bepaalde tijd aangeboden gekregen. Dat is ongeveer een derde van deze hele groep. Prachtig vind ik dat. Ik ben trots dat we hier een bijdrage aan mochten leveren.”

Diane Schoorl, Haprotech: “Het is bemoedigend te zien, dat vooral statushouders vanuit Syrië al beschikken over de kennis van het lassen. In Nederland is er een tekort aan deze vakmensen. Als het technische werk dat zij laten zien goed bevalt, krijgen zij vaak een vaste baan aangeboden.”

Feestelijke uitreiking diploma’s
“Twee keer per jaar hebben wij een feestelijke bijeenkomst waarbij diploma’s en certificaten worden overhandigd,” vertelt Diana Schoorl. “Hier is een vertegenwoordiger van de sociale partners bij aanwezig zoals een wethouder of een raadslid. Eenmalig heeft zelfs Job Cohen, vanuit zijn functie bij het UAF, diploma’s uitgereikt. Het is prachtig om blije gezichten te zien; ze beseffen dan dat dit een kans is op een mooie werkzame toekomst in hun nieuwe thuisland.”

Interview: Hinke Wever en Cathy Luijkx

Meer weten?
@WORK Personeelsdiensten
Haprotech Opleidingen, Certificeringen en Personeel

Zie ook
NOS: Nederlands is voor Eritreeërs moeilijk
Interview: Uitzenders begeleiden statushouders naar jobs in transport en logistiek
SER: meer hulp voor statushouders