Aanjager Banenafspraak presenteert boek: “Het zal je kind maar wezen dat (nog) niet mee kan doen”

Kan iedereen waar iets mee is aan het werk? Wie gaat daar over? Hoe en waarom?

Aart van der Gaag schreef zijn boek op uitnodiging van VNO-NCW en MKB Nederland voor zijn afscheid na tien jaar inzet als aanjager van de Banenafspraak. Op 18 juni 2025 werd het gepresenteerd. Van der Gaag deelde op die dag de eerste exemplaren uit. Om te beginnen aan Jetta Klijnsma die als staatssecretaris aan de wieg stond van de Participatiewet en nu Commissaris van de Koning in Drenthe is. Van der Gaag en zij bleken een perfecte tandem in de missie om substantiële groei in banen voor arbeidsbeperkten in de private en publieke sector van de grond te krijgen.

Dit boek

Het leest als een trein. Iedereen die beleid maakt voor de arbeidsmarkt zou het onder handbereik moeten hebben. Het beschrijft de mechanismes op de arbeidsmarkt, de mythes, het proces van besluitvorming en wetgeving, de werking van de polder, verhalen uit de praktijk en hoe media met de beeldvorming omgaan. Wat werkt wel/niet? Waarom? Kern is de totstandkoming van de Participatiewet en de Banenafspraak, maar dat staat niet op zichzelf. Het kwam voort uit het sociaal akkoord van 2013 (onder leiding van Samsom / Rutte) en is ingebed in hoe de arbeidsmarkt als geheel werkt. 

Het boek van Aart van der Gaag heeft humor, het relativeert, motiveert en belangrijker: het verbindt. En verbinden, dat kan hij. Zorgen dat werkgevers en mensen die graag willen werken (met of zonder arbeidsbeperking), beleidsmakers en ervaringsdeskundigen elkaar kunnen vinden en begrijpen. In zijn aanjagersrol heeft hij overal in het land groepen mkb’ers bezocht en ze uitgelegd hoe de Banenafspraak werkt en hoe zij hierin kunnen participeren. Die meetings waren enorm inspirerend, zo verklaarde hij in een terugblik. Er is veel goodwill.

Intrinsieke motivatie van individuele werkgevers bepaalt meestal of het lukt om een werkplek te creëren voor iemand uit de doelgroep. Want: Het zal je kind maar wezen dat (nog) niet mee kan doen.

– Aart van der Gaag

Het boek is te bestellen als paperback en als E-boek bij PrintPlezier.nl, een bijzonder sociaal printbedrijf in Delft.

De bijeenkomst

Wie waren er bij? Uiteraard Aart van der Gaag zelf, aanjager van het aanvankelijk 100.000- en inmiddels 125.000-banenproject. Daarnaast betrokkenen uit de doelgroep van de Participatiewet, bestuurders, beleidsmakers, wetgevers, vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers, wetenschappers, opiniemakers. De vergaderzaal zat vol, de sfeer was nieuwsgierig, optimistisch en warm, in de zin van blij. Het is ook fijn om mensen te zien die zichzelf accepteren en er als zodanig zijn: met één ‘gewoon’ been en een metalen been, met onvolgroeide armen, in rolstoel met of zonder hulphond, staand op een kruk om mee te praten aan de statafel. Ze waren erbij en lieten zich zien in hun bijzondere kwaliteit tijdens deze feestelijke bijeenkomst.

Herken je dat? Tijdens een teammeeting praat iedereen ‘politiek correct’, terwijl het gesprek bloedeloos voortkabbelt… Wanneer een van de deelnemers aan de tafel gewoon zichzelf durft te zijn en zijn nek uitsteekt, verandert er iets. Vanaf dat moment gaat het ergens over en durven ook andere deelnemers zichzelf te laten zien. Vanaf dat moment ontstaat er een cohesie en flow waar je als team echt iets aan hebt.

De banenafspraak is een succes. Wat er soms ook wordt beweerd. In tien jaar tijd hebben circa 90.000 mensen met een arbeidsbeperking werk gevonden! Wie had dat bij de start kunnen denken? Weet je waar je dat aantal mee kan vergelijken? Met het totale aantal inwoners van de stad Heerlen.

– Aart van der Gaag

Laat het tot je doordringen…

“De boodschap, die vaak rondgaat in de markt en de media, is dat maar 15% van de werkgevers hieraan meedoet. Dat is een mythe. Wanneer je weet dat er 18.000 relevante bedrijven/organisaties met 25 of meer medewerkers in aanmerking komen, besef je dat het werkelijke percentage veel hoger is,” zegt Van der Gaag.

Te gast bij de werkgevers

Het event vond plaats op de zevende verdieping van De Malietoren in Den Haag. Dat gebouw is tevens de thuishaven voor VNO-NCW en MKB Nederland. De deelnemers kwamen samen in een brede vergaderzaal naast de ruimte voor de netwerkborrel.

Op de terugweg stond ik voor de lift in de ‘toren’ en ontmoette Paul van Liempt. Hij had een half uur eerder, als onderdeel van de presentatie, Van der Gaag aan de tand gevoeld over het schrijven van dit boek. We wisselden in de lift en onderweg naar het Den Haag CS indrukken uit en concludeerden dat het moeilijk zal worden om iemand te vinden die hem kan opvolgen, laat staan evenaren. Vooral omdat hij zo enorm ervaren en tegelijk zichzelf is en dat gewoon laat zien.

Teamwork

Van der Gaag verzuchtte, in gesprek met Van Liempt, dat het schrijven van dit boek aanvankelijk een bevalling was. “Ik begon intuïtief, want dat voelt voor mij vertrouwd. Maar hoe kon ik van die losse fragmenten een samenhangend geheel maken? Ik gaf het na verloop van tijd bijna op. Na aanmoediging van mijn trouwe supporters, meelezers en fact checkers, zag ik hoe ik de afzonderlijke delen in logische hoofdstukken onder kon brengen.” Hij bedankte dan ook iedereen persoonlijk die hem hielpen er een waardevol geheel van te maken. Het waren namelijk niet de minsten die hem hebben geholpen. 

En dan nog deze overweging:

Wie is arbeidsbeperkt en waarom?

Een van de grondleggers van dit initiatief is Jetta Klijnsma. In mobiliteit ervaart zij beperking. Maar zodra Klijnsma haar mond open doet, hoor je dat haar stem klinkt als een klok. Op de meest erudiete en heldere manier kan zij iets uitleggen en haar punt maken. Iedereen begrijpt wat zij zegt. Ze deelt even lenig corrigerende tikken uit als complimenten. Hoezo beperkt?

Aart van der Gaag pleit ervoor om de investering in mensen serieus te nemen. Bedrijven die iemand uit de doelgroep ‘arbeidsbeperkt’ in dienst nemen, merken dat de interne betrokkenheid in hun bedrijf toeneemt. Onderzoek ondersteunt dit: de investering levert meer welzijn op, een vorm van cohesie die ten goede komt aan iedereen. Bij twijfel, bel Aart.

Aart van der Gaag

Aart van der Gaag (1949) werkte in de ontwikkelingssamenwerking, in de wereld van de sociale werkvoorziening, zorg, maar vooral als bemiddelaar op de arbeidsmarkt. Hij leidde zowel publieke als private organisaties, waaronder het arbeidsbureau Utrecht en twee van de grootste uitzendorganisaties. Later werd hij directeur en voorzitter van de ABU (de brancheorganisatie in het uitzenden). De laatste 10 jaar van zijn loopbaan was hij commissaris 100.000 banen bij VNO-NCW / MKB Nederland en ook nog inspirator overheid, beide gericht op de banenafspraak (het realiseren van 125.000 banen voor mensen met arbeidsbeperking).