Eerste Kamer BBB houdt forse kritiek op Wet TTA: “disproportioneel en ineffectief”

BBB-Eerste Kamerlid Robert van Gasteren uit forse kritiek op de Wet Toelating Terbeschikkingstelling van Arbeidskrachten (Wet TTA). In een toelichting op zijn schriftelijke inbreng bij de behandeling van de wet noemt Van Gasteren het wetsvoorstel voor een toelatingsstelsel in de uitzendbranche “disproportioneel en ineffectief”.

Hij waarschuwt dat de nieuwe regelgeving bonafide bedrijven onevenredig treft, zonder de beoogde misstanden daadwerkelijk aan te pakken. Van Gasteren pleit er daarom voor om bestaande regels beter te handhaven, in plaats van nieuwe bureaucratie op te tuigen. Ook pleit hij ervoor om bepaalde maatregelen bij algemene maatregel van bestuur te regelen. Dat zou via een ‘voorhangprocedure’ versneld kunnen worden doorgevoerd.

Toelatingsstelsel voor uitzendbureaus en detacheerders

In april werd de Wet TTA met zeer ruime meerderheid aangenomen door de Tweede Kamer. Alleen BBB en FvD stemden tegen. De wet ligt nu bij de Eerste Kamer. Minister Van Hijum hoopt op een snelle goedkeuring aldaar, zodat de wet op 1 januari 2027 in werking kan treden. De BBB – met 15 zetels de grootste fractie in de Eerste Kamer – is echter nog niet zover, zo blijkt uit een forse lijst schriftelijke vragen die Van Gasteren heeft ingediend.

De Wet TTA voert een toelatingsstelsel in voor alle uitzendbureaus en andere bedrijven die personeel uitlenen. Uitzend- en detacheringsbureaus mogen straks alleen opereren als zij een officiële toelating hebben; inlenende bedrijven riskeren boetes als zij zaken doen met niet-toegelaten bureaus. Om zo’n toelating te verkrijgen, moeten uitleners aan strenge eisen voldoen. Zo moeten zij een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) overleggen, ongeacht de omvang een waarborgsom van €100.000 storten, en aantonen dat zij alle bestaande arbeidswetten naleven, bijvoorbeeld de wet op het minimumloon. Na toelating zal periodiek worden gecontroleerd of aan alle normen wordt voldaan; de kosten van die controles komen voor rekening van de sector zelf.

De regering beoogt met de Wet TTA onderbetaling, slechte huisvesting en andere uitbuitingspraktijken in de uitzendsector te bestrijden en een gelijk speelveld te creëren. Minister Van Hijum heeft de reikwijdte van de wet bewust breed gehouden om “waterbedeffecten en ontduiking” te voorkomen. Slechts enkele categorieën zijn vrijgesteld, zoals interne uitleen binnen een concern en incidentele collegiale uitruil van personeel.

De BBB uit vooral bezwaar tegen deze brede reikwijdte, die volgens Van Gasteren disproportioneel en ineffectief is.

Breed sleepnet raakt bonafide bedrijven

Van Gasteren hekelt dat de Wet TTA als een sleepnet fungeert dat alle spelers in de branche (en zelfs daarbuiten) onder verscherpt toezicht plaatst, ongeacht of zij zich schuldig maken aan misstanden. Van Gasteren – voorheen onder andere directeur bij IT-bedrijf Capgemini en CEO van MSP-dienstverlener Staffing MS – sluit met zijn vragen aan op eerdere kritiek uit de flexbranche op de te brede reikwijdte van de wet en de beperkingen die deze oplegt aan bonafide bedrijven die niets te maken hebben met de problematiek die de wet zegt te bestrijden.

“Voor veel bonafide ondernemingen heeft dit grote gevolgen, zoals extra kosten, administratieve lasten en regeldruk.” Deze bedrijven – “van gerenommeerde uitzenders tot gecertificeerde detacheerders” – betalen straks de prijs voor het wangedrag van een kleine malafide minderheid, stelt de BBB’er. Zo vraagt hij aan de minister of het proportionaliteitsbeginsel in acht is genomen. Met andere woorden: staat de zware last die de Wet TTA op alle uitzenders legt wel in verhouding tot het beoogde doel?

De BBB-senator wijst erop dat het voorgestelde stelsel uiteindelijk neerkomt op bureaucratische overregulering. De aanpak schiet volgens hem het doel voorbij. “We eindigen met een wet die de bestaande bonafide bedrijven zwaarder controleert, terwijl de daadwerkelijke daders vrijuit gaan en de slachtoffers niet worden beschermd.” Volgens Van Gasteren dreigt een situatie waarin duizenden goedwillende ondernemers worden belast met nieuwe plichten, terwijl malafide uitzendbureaus eenvoudig onder de radar blijven opereren. “Zo worden middelen verspild en verdwijnt de focus van waar deze zou moeten liggen: de rotte appels opsporen.”

Gevolgen voor kleine detacheerders, ICT-sector en sportwereld

In zijn vragen aan de minister noemt Van Gasteren enkele sectoren die buitenproportioneel geraakt dreigen te worden. Kleine detacheerders vrezen dat zij de hoge waarborgsom en extra administratieve verplichtingen niet kunnen opbrengen. Vooral nieuwe of kleinere uitzenders en detacheerders zonder groot kapitaal krijgen het moeilijk. “Zij betalen een hoge prijs voor de verplichtingen en vereisten die voortvloeien uit deze wet,” aldus Van Gasteren, die erop wijst dat dit ook innovatie en investeringsvermogen in de sector afremt.

Ook de ICT-branche wordt als voorbeeld aangehaald. De WTTA geldt namelijk niet alleen voor traditionele uitzendbureaus in de land- en tuinbouw of productie – ook bedrijven die hoogopgeleide specialisten detacheren, zoals IT- of financieel experts, vallen eronder. Van Gasteren vindt dat onnodig en onwenselijk: in zulke sectoren is doorgaans geen sprake van de misstanden (zoals uitbuiting van kwetsbare arbeidsmigranten) die deze wet beoogt te voorkomen. Toch zouden ook deze bedrijven moeten voldoen aan alle nieuwe eisen, en kunnen zij door de brede definitie in de wet in de problemen komen.

Zelfs de sportwereld kan onbedoeld slachtoffer worden van de WTTA, waarschuwt de BBB’er. Ook voetbalorganisaties die spelers via een huurconstructie ter beschikking stellen aan andere clubs lijken onder het nieuwe stelsel te vallen. Voor Van Gasteren is dit een voorbeeld van de overmatige reikwijdte.

Pleidooi: handhaaf bestaande regels in plaats van nieuwe wet

Volgens Van Gasteren is de Wet TTA ineffectief, omdat deze grotendeels bestaande regels herhaalt zonder de kern van het probleem aan te pakken. De misstanden waartegen de wet is opgetuigd – onderbetaling van werknemers, slechte huisvesting van arbeidsmigranten, uitbuiting – zijn nú al verboden op basis van bestaande wetgeving. Zo is het betalen van minder dan het minimumloon al illegaal en zijn uitzendbureaus ook nu gehouden aan arbeidswetten en cao’s. De Wet TTA voegt inhoudelijk geen nieuwe verboden toe, maar creëert een extra vergunningslaag. BBB vindt dat de regering beter de huidige regels streng zou moeten handhaven, in plaats van nieuwe verplichtingen in het leven te roepen.

Van Gasteren maakt duidelijk dat zonder adequate controle en sanctionering malafide uitzendbureaus ook met een toelatingsstelsel niet zullen verdwijnen. Immers, regels op papier beschermen geen arbeidsmigranten als er geen toezichthouder is die overtreders opspoort en bestraft. Hij wijst erop dat in principe ook uitzenders in het buitenland onder de regels vallen, maar dat daarop niet gemakkelijk te handhaven is.

De BBB-fractie roept de minister dan ook op om te investeren in meer inspecteurs en effectievere controlemechanismen, in plaats van bonafide ondernemers met nog meer papierwerk op te zadelen. Als bestaande wetten tegen onderbetaling en uitbuiting beter waren gehandhaafd, was een nieuw toelatingsstelsel overbodig geweest, zo vindt hij. “De Wet TTA is een kanon om een mug mee te schieten – en om dat te laten slagen, is van de mug een olifant gemaakt.”

Vervolg behandeling wet

Ook andere Eerste Kamerfracties hebben via een eerste schriftelijke inbreng hun vragen over de Wet TTA ingediend. Na schriftelijke beantwoording van die vragen door minister Van Hijum kan de Eerste Kamer ervoor kiezen om nog enkele van dergelijke rondes met schriftelijke vragen te houden. Daarna besluit de Eerste Kamer of de wet nog plenair behandeld moet worden, of dat er direct over gestemd kan worden.