Coronacrisis levert zakelijke dienstverleners kopzorgen op

Uitzenders, schoonmakers, beveiligers en organisatieadviesbureaus zijn hard geraakt door de coronacrisis; door vraaguitval en het afnemende economisch vertrouwen kampen deze branches met dalende omzetten.

Dat wordt geschetst in een nieuw rapport van ABN AMRO, sector Zakelijke dienstverlening.

Dit zet een rem op het aannemen van nieuw personeel. Een positief effect hiervan is wel dat in een groot deel van de sector het structurele tekort aan arbeidskrachten is afgenomen, al is de krapte in onder meer de kinderopvang nog steeds erg hoog.

Zakelijke dienstverleners somberder over economie
Ondernemers uit de zakelijke dienstverlening zijn aanmerkelijk somberder dan de gemiddelde Nederlandse ondernemer, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De schoonmaak- en beveiligingsbranche kampt door het massale thuiswerken en gebrek aan evenementen al enige maanden met een aanzienlijke vraaguitval. Verder heeft de sluiting van horeca en diverse winkels in tweede kwartaal van dit jaar voor een sterke afname in het aantal uitzendkrachten gezorgd. Minder grote economische gevolgen heeft de coronacrisis vooralsnog op de advocatuur en de accountancy.

Bij de uitzendbureaus, de grootste branche van de zakelijke dienstverlening, is het effect van de coronacrisis duidelijk terug te zien. Zo daalde het aantal uitzenduren in zowel april als mei met 24 procent ten opzichte van dezelfde periode daarvoor. Wel is sinds de heropening van onder meer de horeca op 1 juni de vraag naar uitzendkrachten weer enigszins toegenomen. De ontwikkeling van kortlopende contracten loopt doorgaans voor op die van de rest van de arbeidsmarkt, wat duidt op een breder herstel.

Veel vacatures nog steeds moeilijk te vervullen
De mismatch op de arbeidsmarkt, waardoor werkgevers tot vlak voor de coronacrisis nauwelijks aan geschikt personeel konden komen, is de afgelopen maanden weliswaar enigszins aan het afnemen, maar blijft relatief hoog. Veel vacatures blijken ondanks de coronacrisis nog steeds moeilijk te vervullen. Dit blijkt uit de arbeidsmarktindicator van ABN AMRO die, rekening houdend met beroepsinteresse en reisafstand, de mismatch tussen vraag en aanbod naar en van vacatures in kaart brengt. Zo was in februari van dit jaar 13,3 procent van de vacatures onvervulbaar, terwijl dit eind september nog steeds 11,6 procent is.

Uit de gesprekken met bedrijven uit de professionele dienstverlening blijkt dat een aantal partijen anticipeert op toekomstige personeelsschaarste. Zij kiezen ervoor om juist nu de werving en selectie zwaarder aan te zetten. Een punt daarbij is dat professionele dienstverleners in het gevecht om talent meer de nadruk willen leggen op het maatschappelijke belang van hun organisaties, iets dat de jongere generaties aanspreekt.

Beveiliging
Bij beveiligingsbedrijven is het aantal vacatures in vergelijking met de situatie voor de coronacrisis in eerste instantie sterk afgenomen. Dit is een logische ontwikkeling aangezien de vraag naar beveiligingsdiensten in diezelfde periode sterk is afgenomen door het uitblijven van onder meer evenementen. Momenteel neemt het aantal vacatures weer iets toe, net als percentage onvervulbare vacatures. Het percentage onvervulbare vacatures in de branche is met 2 procent echter nog steeds vrij laag, waardoor er momenteel geen mismatch is tussen vraag en aanbod.

Schoonmaak
In de schoonmaakbranche valt op dat ondanks de sterke daling van vacatures een behoorlijk deel ervan nog steeds onvervulbaar is (13 procent). Dit duidt op een stevige mismatch; er zijn te weinig mensen bereid of geschikt om dit werk te doen binnen het geografische bereik van een vacature. Hoewel de branche hard is geraakt door de coronacrisis zal de vraag naar schoonmaakdiensten, en daarmee samenhangend de vraag naar personeel, naar verwachting in 2021 weer toenemen. Dat schoonmakers moeilijk te vinden zijn, komt mede doordat werkgevers vaak op zoek zijn naar personeel voor weinig uur per week of op oproepbasis om flexibel te kunnen inspelen op de marktvraag.

De grootste krapte wordt gevoeld in de gespecialiseerde reiniging. Zo is voor gevelreinigers 44 procent van de vacatures momenteel onvervulbaar. Ook hier wordt na een dip dit jaar een toename van de vraag naar personeel in 2021 verwacht. Ondernemers kunnen hierop inspelen door in te zetten op goed werkgeverschap. Zo zijn er bedrijven die hun schoonmaakpersoneel van huis ophalen als extra service. Ook het verminderen van het personeelsverloop, bijvoorbeeld door in te zetten op persoonlijke doorgroeimogelijkheden, is een strategie.

Kinderopvang en onvervulbare vacatures
Bij de kinderopvang valt op dat het aantal vacatures dat uitstaat weer stijgende is en een groot deel ervan nog steeds onvervulbaar is. Voor bijna een derde van de vacatures zijn geen mensen te vinden. Dit is zelfs nog iets hoger dan voor de uitbraak van de coronacrisis. Net als bij schoonmaakbedrijven duidt dit op een structurele mismatch tussen vraag en aanbod van arbeid.

Uit een enquête van ABN AMRO, uitgevoerd in april van dit jaar onder vitale beroepsgroepen, blijkt dat de groep die een baan in de kinderopvang minder aantrekkelijk is gaan vinden vanwege de coronacrisis (23 procent) significant groter is dan de groep die een baan in kinderopvang juist aantrekkelijker is gaan vinden (9 procent). De overgrote meerderheid ervaart echter geen verschil.

Uitzendbranche
Voor de uitzendbranche, hieronder valt uitzenden, detacheren, payrolling en zzp-bemiddeling, is de algehele arbeidsmarktontwikkeling relevant aangezien de branche arbeidskrachten levert aan alle sectoren van de economie. De coronacrisis heeft over de volle breedte voor een daling van het aantal vacatures en daarmee voor vraaguitval in de uitzendbranche gezorgd, zo blijkt uit onderstaande tabel. Zo valt bijvoorbeeld op dat het aantal vacatures in de industrie, die goed is voor circa een kwart van de uitzendbanen, met 27 procent is gedaald. Binnen leisure, een sector waarbinnen veel uitzendbanen te vinden zijn, is het aantal vacatures zelfs met 58 procent afgenomen.

Toename uitzendbanen in industrie
Tegelijkertijd zijn er ook lichtpuntjes. Wanneer we eind september met begin juni vergelijken, is het aantal vacatures in een aantal sectoren toegenomen. Kijken we naar volgend jaar, dan zijn de vooruitzichten goed voor de uitzendbranche. Dit komt door de combinatie van een hoge werkloosheid en een economische groei van boven de 2 procent. De NEVI Inkoopmanagersindex wijst ook in de goede richting. De index is stijgende (van 52,3 in augustus, naar 52,5 in september), wat erop wijst dat de bedrijfsactiviteit in de Nederlandse industrie toeneemt. Dit is positief voor het aantal uitzendbanen in de industrie.

Experimenteren met nieuwe verdienmodellen
De wereld van uitzendorganisaties is al langer sterk in beweging. Uit gesprekken met ondernemers binnen deze branche blijkt dat de grotere uitzenders experimenteren met nieuwe bedieningsconcepten en verdienmodellen. Een voorbeeld is het Youbahn-initiatief van Timing, waar kandidaten geplaatst worden bij een werkgever via een geautomatiseerd platform. Young Capital neemt een vergelijkbaar initiatief.

Een aantal detacheerders is, met de recente schaarste aan kandidaten vers in het geheugen, bezig met een businessmodel waarbij de kandidaat centraal staat, het zogenoemde impresariomodel. Dit model is relatief kostbaar en om deze reden wordt er dan ook nagedacht welke rol technologie kan spelen bij het kostenefficiënt inrichten van het impresariomodel. Een mogelijkheid is het aanbieden van e-learning bij het opleiden van kandidaten.

Bron: ABN AMRO, 9 oktober 2020, teksten door Ingrid Laane, Sector Econoom TMT & Zakelijke Dienstverlening en Han Mesters, Sector Banker Zakelijke dienstverlening