Discriminerende uitzendbureaus: Kamerdebat

Op 22 mei debatteerde de Tweede Kamer met staatssecretaris Van Ark en minister Koolmees van SZW over discriminatie bij uitzendbureaus. Wat wilde de Tweede Kamer, en wat heeft het kabinet toegezegd?

Aanleiding voor dit debat was een uitzending van Radar, waaruit bleek dat bijna de helft van de uitzendbureaus meeging in een discriminerend verzoek van een opdrachtgever.

Actie- en implementatieplan
De hele Tweede Kamer stelde vast dat discriminatie op de arbeidsmarkt een terugkerend onderwerp is. Bij uitzendbureaus is dit extra problematisch, omdat zij voor Nederlanders met een migratieachtergrond een belangrijke toegangspoort vormen tot de arbeidsmarkt.

Iedereen is het erover eens dat het onaanvaardbaar is en dat extra maatregelen nodig zijn. Die staan in het Actieplan arbeidsmarktdiscriminatie van het kabinet, dat vóór de zomer verschijnt. Daarin worden drie pijlers uitgewerkt: kennis en bewustwording, onderzoek, en toezicht en handhaving. In november volgt er een Implementatieplan, dat beschrijft hoe de maatregelen worden uitgevoerd.

Het debat van 2,5 uur leverde zes moties op, die door verschillende (combinaties van) partijen werden ingediend.

Mysteryguests en -calls (SP en PvdA): verkenning
Een rode draad in de betogen was het ‘handhavingsgat’ van de Inspectie SZW. Die kan nu handhaven op antidiscriminatiebeleid, maar niet op individuele gevallen. Volgens staatssecretaris Van Ark wordt er nu geen aangifte gedaan, waardoor de inspectie niet in actie kan komen.

De motie riep op om te onderzoeken of de Inspectie SZW mysteryguests en mysterycalls kan inzetten. De staatssecretaris zegde toe om dit mee te nemen in de verkenning naar versterking van de handhaving van de Inspectie SZW, als onderdeel van vormen van anonieme controle. Telefoons afluisteren, zoals DENK voorstelde, ging haar echter te ver.
Update stemming 29 mei: motie aangenomen.

Meldingsplicht (D66 en CDA): actieplan
Bij discriminatie door een uitzendbureau zijn de benadeelden niet zelf op de hoogte. Een meldingsplicht voor intercedenten zou daarom handhaving mogelijk kunnen maken voor de Inspectie SZW.

De staatssecretaris zegde toe om dit mee te nemen in het Actieplan. Van Ark: “Als de leiding van een uitzendbureau tegen intercedenten zegt Als je deze vraag krijgt, moet je dat bij me melden en dan wil ik dat je zegt dat wij dat niet accepteren, dan voelen mensen ook de ruimte om dat te doen.”
Update stemming 29 mei: motie aangenomen.

SNA-keurmerk (GroenLinks en SP): in gesprek?
De ABU en NBBU hebben extra controlemaatregelen genomen om discriminatie tegen te gaan, waaronder een anti-discriminatieplan. Uitzendbureaus die in de fout gaan en dat niet oplossen, riskeren hun lidmaatschap kwijt te raken. Lees meer De staatssecretaris gaf aan blij te zijn met de bereidheid van beide koepels om discriminatie in de uitzendsector stevig aan te pakken, en dat zij jaarlijks met hen de resultaten evalueert.

Maar op uitzendbureaus die niet zijn aangesloten bij deze twee koepels is geen controle. Misschien kan het SNA-keurmerk hier nog iets in betekenen? In veel cao’s is namelijk afgesproken als verplichting dat de opdrachtgever alleen gebruik mag maken van NEN-gecertificeerde bureaus. Die uitzendbureaus werken volgens het SNA-keurmerk. Dit keurmerk van de Stichting Normering Arbeid biedt, in combinatie met een aantal andere eisen aan zowel in- als uitlener – fiscale vrijwaring. De NEN controleert in de basis alleen op de juiste toepassing van de wet WML en minimum vakantietoeslag. Deze motie riep op om het SNA-keurmerk aan te scherpen met een actief antidiscriminatiebeleid.

Van Ark merkte op dat dit een privaat keurmerk is, en dat het aan de sector is om daarmee aan de slag te gaan. In de huidige vorm moest zij de motie ontraden, en kon alleen toezeggen om hierover uitgebreid in gesprek te gaan met de sector. De motie zou daarom opnieuw worden geformuleerd, waarna Van Ark een aanvullende reactie zou geven.
Update stemming 29 mei: motie aangenomen (in gewijzigde vorm).

Bevoegdheden Inspectie SZW (SP): actieplan
De Inspectie SZW heeft nu geen bevoegdheid om toe te zien op werving en selectie. Deze motie riep op om die bevoegdheden uit te breiden.

Hierop wilde de staatssecretaris niet vooruitlopen. Ze zei wel dat ze nadere mogelijkheden wil verkennen om de handhavende rol van de Inspectie SZW bij het toezicht op discriminatie bij werving en selectie in de breedte te versterken. In het Actieplan zal staan of, en zo ja hoe, hieraan vorm kan worden gegeven.
Update stemming 29 mei: motie verworpen.

Uitzendbureaus vervolgen (SP): aan het OM
Deze motie verzocht de regering om te onderzoeken of discriminerende uitzendbureaus uit de Radar-uitzending alsnog konden worden vervolgd. Volgens Van Ark is dit niet aan de regering maar aan het Openbaar Ministerie, op basis van aangiften.
Update stemming 29 mei: motie verworpen.

Antidiscriminatie-eed (DENK): niet nodig
DENK wilde een verplichte antidiscriminatie-eed voor medewerkers van uitzendbureaus. Maar de staatssecretaris zag dit niet als een nuttige aanvulling op de bestaande trainingen en overige maatregelen. Zo kijkt de Inspectie SZW al hoe intercedenten worden getraind en geïnstrueerd over hoe om te gaan met discriminerende verzoeken.
Update stemming 29 mei: motie verworpen.

Verdere Integratie Arbeidsmarkt
Daarnaast sprak Minister Koolmees over het programma VIA: Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt. Werkgevers en intermediairs zoeken daarin samen naar methoden van werving en selectie die gebaseerd zijn op gedragswetenschap, zoals selectietools, ministages of speeddates. Dit moet vooroordelen aan de voorkant wegnemen en een structurele verandering realiseren.

Hij meldde ook dat er tien miljoen euro wordt uitgetrokken voor experimenten met die evidence-based wetenschappelijke inzichten, om te kijken welke instrumenten je kunt inzetten voor specifieke doelgroepen.

Naming and shaming
Ten slotte kwam de term naming and shaming regelmatig voorbij: werkgevers die discrimineren aan de schandpaal nagelen. Probleem hierbij is dat deze tot op bedrijfsniveau herleidbare inspectiegegevens in rapportages onder de Arbowet vallen, en de informatie daarom niet openbaar is. Maar Van Ark zegde toe dit te betrekken in de evaluaties, om te kijken of arbeidsmarktdiscriminatie kan worden gescheiden van de overige arbogegevens.

Bron: Tweede Kamer, 22 mei 2018