De weg naar werk moet eenvoudiger en aantrekkelijker worden

De overgang van een uitkering naar werk is vaak onnodig ingewikkeld en voelt als een sprong in het diepe. In gesprekken met mensen hoor ik het keer op keer: ze willen vooruit, maar durven niet. Niet omdat ze geen motivatie hebben, maar omdat het systeem hen geen vertrouwen biedt. Omdat ze bang zijn dat ze erop achteruitgaan, of maanden, jaren later worden geconfronteerd met terugvorderingen die hun financiële situatie opnieuw onder druk zetten.

Het goede nieuws is: het probleem wordt eindelijk erkend. Tijdens een recente Catshuis-sessie werd duidelijk uitgesproken dat het toeslagenstelsel eenvoudiger, begrijpelijker en eerlijker moet worden. En daar kan ik me alleen maar bij aansluiten. Zolang werk financieel niet voldoende loont, blijft de drempel om weer aan het werk te gaan te hoog.

Het huidige stelsel is te complex. Mensen die de stap naar werk willen zetten, moeten zich door een wirwar van regels, formulieren en onzekerheden worstelen. Eén kleine wijziging in inkomen kan al grote gevolgen hebben. Dat schrikt af – en dat is zonde. Want het zijn juist deze mensen die bereid zijn om zich weer in te zetten, die perspectief willen opbouwen en die een bijdrage willen leveren.

Wat we nodig hebben is een systeem dat meebeweegt in plaats van tegenwerkt. Waarin mensen niet het gevoel hebben dat ze iets te verliezen hebben, maar juist iets te winnen. Dit kan door onder andere de volgende verbeteringen:

• Meer inkomenszekerheid bij herintreden, bijvoorbeeld via een tijdelijke garantie op netto-inkomen of een stapsgewijze afbouw van toeslagen. Zodat mensen niet ineens alles kwijtraken als ze weer gaan werken.
• Een simpele en betrouwbare rekentool, waarmee mensen vooraf kunnen zien wat werk hen oplevert en welke regelingen op hen van toepassing zijn.
• Minder bureaucratie, zodat mensen niet voortdurend dezelfde informatie hoeven aan te leveren bij verschillende instanties.

Daarnaast is voorspelbaarheid cruciaal. Nu horen mensen soms pas maanden, jaren later dat ze iets moeten terugbetalen. Dat veroorzaakt stress en financiële problemen, en maakt het vertrouwen in het systeem nog kleiner. Een stabiel, fouttolerant systeem geeft mensen de ruimte om weer te bouwen aan hun toekomst, zonder bang te zijn voor onaangename verrassingen.

We moeten dus niet alleen praten over eenvoudiger regels, maar ook écht werk maken van een eerlijke, menselijke benadering. Mensen willen vooruit, als ze daar de kans toe krijgen. Die kans moeten we hen geven.

Dit is het moment om door te pakken om dit te realiseren. Voor de mensen die wíllen werken. Voor werkgevers die staan te springen om gemotiveerd personeel. En voor een samenleving waarin iedereen kan meedoen.

Laten we samen bouwen aan een toekomst waarin werken altijd loont – niet alleen op papier, maar ook in het echte leven.