ABN AMRO: 250.000 zzp’ers mogelijk schijnzelfstandige

Circa 250.000 zzp’ers zijn mogelijk schijnzelfstandige, zo stelt ABN AMRO in haar Sectorprognoses 2025-2026 die vandaag wordt gepubliceerd.

Onderscheid werknemer – zzp’er

Probleem voor werkgevers is dat de grenzen van zelfstandig ondernemerschap niet vastomlijnd zijn volgens Mario Bersem, sectoreconoom van ABN AMRO. “Zo dragen opdrachten aan zzp’ers vaak de kenmerken van zowel een vast arbeidscontract als een opdrachtovereenkomst. Hoewel de Belastingdienst heeft aangekondigd terughoudend te zijn met boetes, moeten werkgevers wel serieuze stappen zetten om schijnzelfstandigheid te vermijden.” Bersem vindt dat de overheid meer duidelijkheid moet bieden om te zorgen dat de rust in de arbeidsmarkt terugkeert. “Zo is het belangrijk dat de nieuwe wet die strikter onderscheid maakt tussen werknemers en zzp’ers (VBAR, red.) er snel komt. Op termijn zal het aantal zzp’ers door de vergrijzing en de verwachte economische groei immers verder toenemen.”

Alternatief: stoppen, uitzenden of detacheren

Werkgevers lopen risico op naheffingen en boetes als er sprake is van schijnzelfstandigheid. Zij hebben een aantal opties om het risico op een verkapt dienstverband te beperken, bijvoorbeeld door zzp’ers een vast dienstverband aan te bieden. Bedrijven kunnen er ook voor kiezen om zzp’ers via een uitzend- of detacheringsbureau in te huren of de samenwerking zelfs helemaal te staken. Er zijn inmiddels meerdere (semi-overheids)organisaties die een stop op de inhuur van zzp’ers hebben ingesteld.

Verschillen zorg, bouw, industrie en transport

Werkgevers in alle sectoren doen er volgens ABN AMRO goed aan het aantal werkzame zzp’ers en de voorwaarden waaronder zij werken kritisch te bekijken. Er zijn grote verschillen in risico op schijnzelfstandigheid tussen sectoren.

Organisaties moeten vooral letten op het wel of niet onder gezag van de opdrachtgever staan en of de zzp’ers een vast aantal uren werken. Met name in de zorg, waar het aantal zzp’ers in de afgelopen vijf jaar met 60% is gestegen, komt schijnzelfstandigheid vermoedelijk veel voor. Zo is vaak sprake van een gezagsverhouding; werkzaamheden zijn doorgaans onderdeel van vaste roosters en hebben een structureel karakter. Hoewel het aandeel zzp’ers in de zorg relatief laag is (10%), is hun absolute aantal hoog, namelijk 170.000. Een aantal zorgaanbieders heeft inmiddels aangekondigd de inzet van zelfstandigen af te willen bouwen.

Voor zzp’ers die in de bouw werken, geldt daarentegen dat zij vooral worden ingezet voor specialistische werkzaamheden en tijdelijke klussen. Het risico op schijnzelfstandigheid lijkt daarmee kleiner. Toch komt ook in de bouw schijnzelfstandigheid voor. Het is aan opdrachtgevers om na te gaan of zzp’ers bijvoorbeeld hun eigen materialen gebruiken en niet langere tijd meedraaien in een vast team.

De industrie kent weliswaar al twee jaar een lagere vraag, maar kampt nog altijd met een tekort aan technisch geschoold personeel. De industrie maakt beduidend minder gebruik van uitzendkrachten en oproepkrachten. Het aantal tijdelijke arbeidscontracten is ook afgenomen, maar daar staat een stijging van het aantal vaste contracten tegenover. Ook zzp’ers komen in de industrie relatief weinig voor. Met 47.000 personen vormen zzp’ers circa 5% van het totale aantal werkzame personen in de sector.

In de transportsector maken zzp’ers ongeveer 10% uit van het totale aantal werkzame personen. De transportsector maakt meer gebruik van uitzendkrachten. Chauffeurs zijn relatief vaak als zzp’er actief, bijvoorbeeld op de vrachtwagen of in de bestelbus, of als pakketbezorger. Voor vrachtwagenchauffeurs heeft brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) overigens in overleg met de Belastingdienst een modelovereenkomst opgesteld, die tot 15 oktober 2025 geldig is. Opdrachtgevers kunnen zo tot die tijd aantonen dat er geen sprake is van een dienstverband.

Groei aantal zzp’ers zet door

Terwijl de arbeidsmarkt vanwege juridische onzekerheid in onrustig vaarwater verkeert, groeit het aantal zzp’ers gewoon door. De stijging van het aantal zzp’ers is opmerkelijk, omdat het aantal flexwerkers in het afgelopen jaar juist wat afnam.

In het derde kwartaal waren er volgens het CBS 1,25 miljoen zzp’ers, een recordaantal, bijna 3% meer dan een jaar eerder (en 25% meer dan vijf jaar geleden). Zzp’ers maken inmiddels 12,9% uit van alle personen in de werkzame beroepsbevolking; ongeveer één op de acht werkzame personen is zzp’er. Het kabinet wil het aantal zelfstandigen terugdringen. ABN AMRO citeert minister van Sociale Zaken, Eddy van Hijum, die spreekt van ‘code oranje’ omdat Nederland zoveel meer zzp’ers telt dan de ons omringende landen.

Groei in 2025

De invoering van de verscherpte controle op schijnzelfstandigheid vindt plaats tegen de achtergrond van een economie die naar verwachting in 2025 sterker gaat groeien. Dit jaar is nog sprake van gematigde economische groei, maar de vooruitzichten voor 2025 zijn iets gunstiger. Op de agrarische sector na (-2,5%), verwacht ABN AMRO dat alle sectoren volgend jaar groeien. Met name de Technologie, Media en Telecomsector (+5%), Industrie (+4%) en de Zorg (+4%) zullen groeien in 2025.

Lees ook: Handhaving Wet DBA: ‘de markt verkrampt, maar de echte zzp’er blijft’