Adviesraad: brede welvaart als leidraad bij migratiebeleid

De Adviesraad komt met het rapport op het moment dat de arbeidsmigratie vol in de politieke schijnwerpers staat. Vorige week sprak de Tweede Kamer met minister Van Hijum (SZW) over het onderwerp. De minister kondigde daags daarvoor aan een uitzendverbod te overwegen voor sectoren met veel misstanden en onderzoekt de mogelijkheid de sociale premies te verhogen voor sectoren waar veel arbeidsmigranten werken.

Vier op de tien uitzendkrachten is momenteel een arbeidsmigrant.

• Lees ook: Commissiedebat over arbeidsmigratie: alle ballen op de Wtta

Van economische groei naar brede welvaart

Het huidige beleid omtrent arbeidsmigratie is volgens de Adviesraad Migratie te eenzijdig gericht op de vraag van werkgevers en de bijdrage aan economische groei. Deze benadering, waarbij arbeidsmigranten vaak laagbetaald werk verrichten, kent nadelen. Zo is er sprake van toenemende druk op lokale voorzieningen, uitbuiting en soms overlast. Dit maakt dat de samenleving, en niet de werkgevers, vaak de kosten van goedkope arbeid draagt. Bovendien komt het merendeel van de winst bij de werkgevers terecht, zonder dat de samenleving hier breed van profiteert. De raad stelt daarom dat de overheid een actievere rol moet spelen en arbeidsmigratiebeleid moet inbedden in een allesomvattende aanpak die gericht is op brede welvaart.

Bandbreedte voor arbeidsmigranten

Een belangrijk voorstel in het rapport is het instellen van een jaarlijkse bandbreedte voor het aantal arbeidsmigranten dat naar Nederland mag komen. Dit plafond kan per jaar worden vastgesteld, met een ondergrens en bovengrens. Voor migranten van buiten de Europese Unie zou de brede welvaartsbenadering leidend moeten zijn. De toelating van deze migranten wordt getoetst aan de hand van een nieuwe bredewelvaartstoets. Hierbij worden factoren als het soort werk, de impact op de omgeving en de intentie om een duurzame bijdrage aan de samenleving te leveren, meegenomen.

De uitdagingen liggen echter niet alleen bij migranten van buiten de EU. Ook de grote aantallen EU-arbeidsmigranten, die vrij toegang hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt, vereisen dat er beleidsmatige keuzes worden gemaakt. Dit kan door de vraag naar arbeid in bepaalde sectoren meer te reguleren en voorwaarden te stellen aan arbeidsomstandigheden en vestigingsbeleid.

Een nieuwe aanpak: het puntensysteem

Een ander voorstel in het rapport is het puntensysteem voor arbeidsmigranten van buiten de EU. Dit systeem zou verschillende factoren meenemen, zoals het salaris, de sector waarin men werkt, de behoefte aan huisvesting en de intentie om Nederlands te leren. Op basis van deze criteria kan een arbeidsmigrant een score krijgen, die bepaalt of hij of zij wordt toegelaten tot de Nederlandse arbeidsmarkt.

Het idee achter dit systeem is dat het eenvoudiger en transparanter zou zijn dan de huidige, gefragmenteerde regelgeving. De Adviesraad Migratie ziet dit als een manier om beter in te spelen op de structurele personeelstekorten in sectoren zoals de bouw, techniek en energie, waar de huidige wetgeving onvoldoende ruimte biedt om vakkrachten van buiten Europa aan te trekken.

Afwegingskader

Het advies van de Adviesraad Migratie sluit nauw aan bij de toenemende politieke wens om grip te krijgen op arbeidsmigratie. Verschillende politieke partijen, zowel binnen de oppositie als in de regering, pleiten voor een migratiebeleid dat breder kijkt dan alleen economische groei. Zo kwam de VVD kwam onlangs met haar nieuwe visie op dit thema, waarmee het dichter aanschoof tegen de opvattingen van NSC. BBB wijst juist op de economische noodzaak van arbeidsmigratie.

De Adviesraad zegt in een toelichting bij het rapport niet met kant-en-klaar oplossingen te komen maar een afwegingskader te willen geven. “Aan de hand van dit afwegingskader kunnen beleidsmakers en politici het huidige, versnipperde arbeidsmigratiebeleid herzien. Het doel hiervan is niet om minder arbeidsmigranten tot Nederland toe te laten.Het doel is een goed doordacht en samenhangend migratiebeleid dat is gericht op de lange termijn.”

Bron: https://www.adviesraadmigratie.nl/publicaties/publicaties/2024/09/10/adviesrapport-afgewogen-arbeidsmigratie