Wie profiteert van de pauze op de arbeidsmarkt?

Het rommelt in de wereld. Europa heeft Amerika als vriend verloren. “Dat is een pijnlijk proces”, zegt Han Mesters, sectorbankier bij de ABN Amro. “We zullen als Europa op een aantal dossiers toe moeten naar een meer zelfvoorzienende economie. Denk aan voedselvoorziening, chiptechnologie, defensiemateriaal en grondstoffen. Dat proces was al in gang gezet en wordt nu versneld door de handelsoorlog die Amerika in gang heeft gezet.”

De wereldhandel gaat er volgens Mesters anders uitzien. “De wereldhandel zoals we die nu kennen stagneert en de handel tussen landen binnen een bevriend blok neemt toe. De wereldvolumes dalen en een open economie als Nederland gaat dat voelen.”

Een economie die sukkelt …

Ondertussen sukkelt de economie, zegt arbeidsmarkteconoom Wim Davidse. Voor het bruto binnenlands product (bbp) is de verwachte groei 1,4%  in 2025 en 1,3% procent in 2026, volgens de rapportage van ABN AMRO-sectoreconoom Mario Bersem. Davidse vult aan: “De inkoopmanagersindex zweeft zo rond net geen groei. Het producentenvertrouwen gaat niet echt goed en ook niet echt slecht. Ofwel, de economie groeit net niet hard genoeg om de werkgelegenheid op gang te krijgen.”

De arbeidsmarkt verkeert in een vreemde spagaat, signaleert Davidse. “We hebben al twee jaar een pauze in de economie in combinatie met een krapte op de arbeidsmarkt die nauwelijks afneemt.” Mesters vult aan: “Mogelijk groeit de werkloosheid als de tarievenoorlog uit de hand begint te lopen, maar dat zal niet dramatisch zijn, voorspellen onze economen.”

… en een arbeidsmarkt die pauzeert

Die pauze op de arbeidsmarkt brengt de flexbranche geen goeds, zegt Davidse. “Voor groei is er groei van werkgelegenheid nodig. De flexbranche is in principe gebaat bij turbulentie en verandering. Dan zijn er ineens mensen nodig-  of andere mensen. Maar die dynamiek ontbreekt.” En dat zie je terug in de prognose: ABN AMRO verwacht voor 2025 dat de HR-dienstverlening (uitzendondernemingen, detacheerders, payrollbedrijven, werving- en selectiebureaus en werkplatforms) stagneert. Dat wil zeggen: 0% groei.

Maar zelfs als de economie weer terugveert, schiet de gemiddelde flexondernemer daar weinig mee op, voorspelt Davidse. “Die loopt gelijk in de vangrails van de krapte. Detacheerders en uitzenders golven niet meer automatisch mee op een oplevende economie.”

Een tekort aan kandidaten belemmert de arbeidsbemiddeling, bijvoorbeeld omdat kandidaten eerder in vaste dienst gaan. Zo nam het aantal uitzendkrachten in drie jaar af met 15%, terwijl het aantal vaste banen met 5% toenam. “Je opdrachtgever is nu ook je concurrent,” zegt Davidse. “De mindset moet zijn: hoe vang ik zo snel mogelijk die kandidaat af, zodat ik hem of haar heb en zo lang mogelijk kan plaatsen bij een opdrachtgever, die daar ook blij van wordt.”

Laten we hopen dat AI wat verlichting op de arbeidsmarkt zal brengen, vervolgt hij. “Nu al zie je dat IT-bedrijven simpel programmeurswerk vervangen door AI. Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) voorspelde in 2023 dat ze geen knelpunten zagen voor de komende paar jaar op het vakgebied IT. Dat lokte toen verbaasde reacties uit. Maar daar zit dit verhaal achter.”

Voorsorteren als flexbranche

Wat er gaande is in de wereldeconomie heeft effect op de eindmarkten, waar uitzenders in zitten, legt Mesters uit. Vooral cyclische bedrijfstakken als transport en industrie gaan de pijn voelen. Tegelijkertijd liggen juist in de industrie kansen voor de flexbranche. Mesters wijst op de opschalende defensieproductie. Het kabinet gaat extra investeren in vijf gebieden: slimme materialen (composieten, 3D-printing), ruimtetechnologie, quantum, intelligente systemen (AI-technologie, drones) en sensoren zoals radars. Daarnaast blijft de Nederlandse maritieme maakindustrie een belangrijke pijler. 

“Daar liggen kansen voor de industrie,” zegt ook arbeidsmarkteconoom Wim Davidse. “De industrie groeit in Nederland alweer tien jaar, na decennia vol krimp. We hebben ASML, maar ook zoveel meer. We zijn goed in machinebouw, in elektronica. We hebben allerlei parels klaarstaan om te groeien in die nieuwe gekke toekomst. Nu extra industriecapaciteit wordt benut voor Defensie, kun je daar als flexbureau op voorsorteren. Bedenk dat de industriesector nog altijd de grootste klant is van de Nederlandse flexbranche.”

Mesters geeft het voorbeeld van de VDL Groep, waarvan de autofabriek in Zuid-Limburg leeg kwam te staan toen de laatste Mini vorig jaar van de band rolde. VDL zocht de samenwerking met defensie en gaat de locatie nieuw leven inblazen. “Een opsteker voor de werkgelegenheid en het MKB in de regio”, zegt Mesters. “Er zijn hoogopgeleide mensen nodig, naast vakkrachten op mbo-niveau. Er ligt een enorme personele uitdaging om, om die nieuwe productie aan te kunnen.”

Kansen voor de branche

Kansen ziet Mesters op twee vlakken. De voorkant, de recruitmentkant, blijft belangrijk. En dan vooral op het vlak van recruitmentmarketing, waarmee je een complete online marketingstrategie opbouwt in plaats van het klassieke uitzetten van vacatures. Kansen ziet hij ook aan de andere kant van het businessmodel: aan de back-office kant, het ontzorgen. “Mits je het verder trekt dan de traditionele urenadministratie en verloning. Denk aan wat professional employer organisations (PEO’s) allemaal doen op het vlak van HR-ondersteuning. Dat kan gaan van het beheer van een wagenpark tot een nabestaandendesk.”

“Werkgeverschap is alles bij elkaar ingewikkeld geworden”, constateert Davidse. “Wet- en regelgeving is complex, de arbeidsmarkt doet raar, generatie Z heeft eisen, net als ouderen die best na hun pensioen willen doorwerken, maar dan onder hun voorwaarden. Daar ligt een nieuwe toekomst voor uitzenders, detacheerders en andere bemiddelaars, om dat mede te ontzorgen.”

We kunnen niet zonder kennismigranten

Waar de arbeidsmarkt nu al krap is, wacht om de hoek een nog grotere uitdaging: de vergrijzing. Vanaf 2030 wordt dat in Nederland een serieus probleem vertelt Davidse. “Dan komen er elke dag minder mensen beschikbaar op onze arbeidsmarkt. Terwijl er zo veel extra mensen nodig zijn voor de uitdagingen die er liggen op het gebied van defensie, duurzaamheid, woningbouw, energietransitie, cybersecurity en ga zo door.”

Kennismigranten aantrekken is een van de oplossingen en volgens Davidse kan Nederland daar gewoon niet omheen. Alleen staat het politiek gesternte vooralsnog ongunstig. “We doen moeilijk over kennismigranten, gooien de universiteiten op slot voor buitenlandse, niet-Nederlands sprekende jonge mannen en vrouwen. We maken het voor iedereen ingewikkeld.”

Als succesvol voorbeeld noemt Mester detacheerder iSprout die gekwalificeerde Zuid-Afrikaanse accountants naar Nederland haalt. Hij ziet voor Europese arbeidsmigratie kansen. “Europa kent twee snelheden. De mediterrane landen hebben een groot probleem met jeugdwerkloosheid. Daar zit nog een groot arbeidspotentieel.”

Davidse knikt. “Er zijn al uitzenders die zich specialiseren op Spanje, dat een jeugdwerkloosheid kent van tegen de 25%. Maar we zouden toch ook meer moeten denken aan wat er allemaal mogelijk is met India en Afrika en Zuid-Amerika. Daar letten we veel te weinig op. Terwijl de bevolking juist in met name India en Afrika ontploft. Daar is nog een heel hoge werkloosheid en wordt er weinig menselijke capaciteit benut. Vanuit West-Afrika bijvoorbeeld is de stap naar Europa makkelijk te zetten. Of er kan vanuit daar IT-werk gedaan kan worden.”

Groeiers en dalers in de FlexNieuws TOP 100

Of een flexbureau profiteert van de arbeidsmarkt verschilt sterk per type onderneming. Davidse ziet in de FlexNieuws TOP 100 grote verschillen. De traditionele vier (Randstad-groep, RGF Staffing, ManpowerGroup en Adecco Group) zijn al jaren aan het krimpen. De vraag dringt zich op of je nog wel een grote generieke uitzender à la Randstad kunt zijn in deze tijd? “Nee”, zegt hij. “Maar is uitzenden daarmee over? Allerminst. Want in diezelfde lijst vindt op allerlei plekken groei plaats. Grote en generieke uitzendbedrijven presteren slechter dan kleine, wendbare en gespecialiseerde bedrijven. Groeiers zijn bijvoorbeeld The Specialist Group (bijna 9%) en Home of People (ruim 34%). Zij hebben eenzelfde soort wendbaar business model als House of HR, een moederorganisatie waar specialisten onder hangen.”

In de FlexNieuws TOP 100 doen ook de MSP’s het goed. Maar blijft dat zo? Davidse: “Die vraag geldt voor alle soorten bureaus, kijk maar naar de dit jaar toch wat tegenvallende detacheerders. Het is van zoveel afhankelijk, onder meer van de ontwikkelingen op zzp-gebied. Je moet als flexbureau blijven opletten en doorontwikkelen, je strategie kan niet dezelfde zijn als vijf of tien jaar geleden.” Voor succes telt volgens Mesters ook de discipline om de processen dagelijks door te lichten. “Een zelflerende discipline.”

Davidse: “Je kunt heel goed zijn in het fabriceren van stoomlocomotieven, maar dan zit je toch echt in de verkeerde eindmarkt.” 

• Lees ook: De FlexNieuws TOP 100 van 2025: met alle (record)cijfers, toppers en inzichten

_________________________________________________________________________

Download het rapport Future proof ondernemen in de wereld van flex hier.