Geef nieuwe wetgeving als de Wtta eindelijk eens tanden

Wie kent ‘m niet, dat nummer van Rob de Nijs? ‘Een foto van vroeger’. Onlangs bekeek ik in de vorm van een YouTube-filmpje zo’n foto van vroeger. Dinsdag 29 september 2011, Nieuwsuur. Daar zat ik, toen als directeur van de SNCU, tegenover de camera, reagerend op het rapport van toenmalig Kamerlid Ger Koopmans: Recente Lessen uit Recente Arbeidsmigratie (LURA). Een stevig document, ambitieus ook. Net als het recenter verschenen rapport van Emile Roemer. En eigenlijk als je ze naast elkaar legt: nagenoeg identiek.

Toen – inmiddels bijna 15 jaar geleden – stond het in neonletters op de Haagse muren: ‘12.000 uitzendbureaus actief in de internationale arbeidsbemiddeling’. Toenmalig minister Henk Kamp sprak duidelijke taal: de helft moest verdwijnen. Zesduizend malafide partijen uit de markt. Een helder doel, een strakke lijn, maar hoe is het nu?

• Lees ook: Ingangsdatum Wtta wordt 1 januari 2027. Handhaving vanaf 2028

In een soort tijdloep

Zet ik die oude foto eens naast een recente uitzending van Arjen Lubach, dan is het net alsof ik in een soort tijdloep zit. Lubach zette de problematiek rond arbeidsmigratie op een rijtje – feitelijk, scherp en met de nodige satire. Hij gaf een perfect overzicht van alle politieke pogingen, adviezen en rapporten – van SER tot Roemer, via Koopmans – maar vooral: van politieke onmacht.

We zijn vijftien jaar verder. En eerlijk is eerlijk: op sommige punten is er beweging. De Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) is na de positieve stemming in de Tweede Kamer nu bijna een feit. Een wet waar de sector lang op heeft gewacht en die we als ABU in zijn algemeenheid van harte steunen. Want het kán een keerpunt zijn. Eindelijk concrete wetgeving, die het kaf van het koren kan scheiden.

Papieren tijger

Maar zonder stevige handhaving blijft wetgeving een papieren tijger: indrukwekkend op papier, tandeloos in de praktijk. Zonder strakke, effectieve handhaving door de Nederlandse Arbeidsinspectie, blijft de realiteit dat bonafide ondernemers investeren, kwaliteit leveren, aan regels voldoen en wij met Cao-afspraken en lidmaatschapsvoorwaarden keer op keer vooruit blijven lopen op wetgeving – terwijl de malafide markt van vraag en aanbod zich verschuilt in een soort dark web van onderaannemers, schijnconstructies en zwijgende slachtoffers. Zolang mensen onder druk worden gezet, niet durven spreken en foute uitzenders en inleners samen onder de radar blijven opereren, zal geen enkele wet – ook de Wtta niet – de arbeidsmigrant en de bonafide ondernemer écht beschermen. 

Dus ja, we zijn opgeschoten, er ligt eindelijk wetgeving en er is politieke aandacht. Maar zonder tanden – handhaving, vervolging én lokaal bestuur dat zijn rol pakt – blijft die ‘foto van vroeger’ haarscherp. Onveranderd, behalve dat een deel van de bonafide markt het niet meer kan bolwerken en plaats maakt voor de malafide partijen. Een signaal dat wij als ABU meer dan eens horen de laatste tijd. 

Onze leden zetten zich voortdurend in en investeren in goed werkgeverschap. Er ligt nu een enorm belangrijke opdracht en taak bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, het OM en gemeenten. Gaan de extra inspecteurs die inmiddels zijn aangesteld écht het verschil maken óf moeten we ons opnieuw voorbereiden op een volgende ‘foto van vroeger’, ergens in 2035? Ik hoop van niet.