Zorgwerkgevers die afspraken maken over inzet zzp lopen risico, waarschuwt de ACM

Nu het einde van het handhavingsmoratorium nadert, laat de ene na de andere zorginstelling weten dat het per 1 januari helemaal stopt met de inhuur van zzp. Vaak ook brengen ze dat als een gezamenlijke afspraak naar buiten. Dat lijkt een slimme zet. In deze krappe arbeidsmarkt wil je niet riskeren dat de schaarse zorgwerkers naar de buurman verdwijnen. Toch mag het niet, benadrukt Lex Tabak op de website ZZP in de zorg.

Tabak constateert hoe in verschillende delen van het land zorginstellingen de handen ineenslaan op het zzp-thema. Zo bouwen twintig organisaties binnen het Noordelijk Platform Gehandicaptenzorg de inzet van zzp versneld af,  net als een netwerk van Noordoost-Brabantse VVT ouderenzorgorganisaties. Veertien zorgorganisaties in de Achterhoek doen hetzelfde.

Wat wel en niet mag

Na diverse meldingen en vragen uit de branche heeft de ACM diverse zorgkoepels een mail gestuurd, en ze daarin nog eens gewezen op de beleidsregels. Wat wel en niet mag, is tamelijk subtiel. Werkgevers mogen wel samen bekendmaken dat zij gaan voldoen aan de Wet DBA. En in het algemeen met elkaar bespreken wat daarvoor nodig is. Maar zij moeten ieder voor zich bepalen wat dit betekent voor hun eigen afspraken met zzp’ers.

Werkgevers mogen niet samen afspreken om geen of minder zzp’ers in te huren. Zij mogen ook niet samen afspreken om pas in de laatste plaats zzp’ers in te huren en eerst alle andere mogelijkheden gebruiken. Zij benadelen hiermee namelijk zzp’ers. Werkgevers mogen deze beslissingen wel zelf voor hun eigen organisatie nemen. 

Wat evenmin mag: afspraken maken over inkoopvoorwaarden, zoals maximale zzp-tarieven, of arbeidsvoorwaarden, zoals inroostering van zzp’ers.

De ACM is er niet op uit om strikt te handhaven, laat de woordvoerder in een reactie weten. “Vooralsnog is het ons vooral te doen om voorlichting en uitleg te geven, zodat partijen handelen binnen de mededingingsregels. We willen het gesprek aangaan en betreffende partijen aandachtspunten meegeven.”

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

Volgens Serge Kalfsbeek, woordvoerder van het Noordelijk Platform Gehandicaptenzorg, is hun gezamenlijke mededeling van tevoren afgestemd met de ACM. “Het is niet zo dat we geen zzp meer zouden willen. Maar een zzp’er die als begeleider werkt in de gehandicaptenzorg is gewoon een lastig verhaal, zeker met het oog op de aanstaande handhaving. Het besluit om wel of niet met zzp’ers te werken, neemt elke instelling voor zich.”

Een woordvoerder van GGnet meldt: “Goede zorg in de Achterhoek is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Binnen de Thematafel De Gezondste Regio van 8RHK ambassadeurs bespreken we onderwerpen die belangrijk zijn in onze regio en steunen we elkaar. Duurzame arbeidsverhoudingen zijn essentieel voor de kwaliteit en continuïteit van de zorg. Die boodschap dragen we als deelnemers van de Thematafel samen uit. De betrokken organisaties bepalen ieder voor zich wat dit betekent voor de eigen afspraken met zzp’ers.”

Regionale samenwerking

Op verschillende plekken zijn de afgelopen jaren regionale alternatieven voor zzp opgezet door samenwerkende zorgwerkgevers. Omdat de mededingingsregels niet algemeen bekend zijn, heeft de ACM de afgelopen jaren haar guidance op een aantal punten uitgebreid. Zo spreekt ze zich uit over ruimte voor werkgevers om samen in te kopen bij bemiddelingsbureaus, ruimte voor werkgevers om samen personeel aan te nemen en verduidelijking ten aanzien van de wet DBA. Op de website staat een aantal praktijkcasussen uitgelicht, met de kaders waarbinnen een initiatief moet blijven.

Een voorbeeld van een samenwerkingsverband dat binnen de kaders van de mededingingsregels blijft, is Workflow in de regio Rijnmond. Dat is een digitaal platform zonder winstoogmerk van negen zorgorganisaties uit de regio Rotterdam-Rijnmond. Zorgprofessionals bepalen zelf wanneer en waar ze werken, terwijl ze de zekerheid hebben van een contract. “Interesse is er tot nu toe vooral van medewerkers in loondienst”, vertelt programmamanager Robert Vossen. “Onder de zzp’ers is de interesse nog altijd nihil.”

Wat ook mag: de regionale zzp-pool voor de zorg FAIR in Zuidoost-Brabant. FAIR is een coöperatie van een dertigtal zorginstellingen die in eigen beheer een coöperatie hebben opgezet. Daar komt vraag en aanbod tussen werkgevers en zzp’ers samen zonder tussenkomst van commerciële bemiddelaars.

Over wat er precies mag en niet mag op de zorgarbeidsmarkt heeft ACM een guidance gemaakt.

Lees ook:

• Een regionale zzp-pool voor de zorg: in Zuidoost-Brabant lukte het wél