‘Alternatieve’ Zelfstandigenwet in internetconsultatie

VVD, D66, SGP en CDA komen met een voorstel voor een nieuwe wet om te bepalen wanneer iemand als zzp’er mag werken voor een zakelijke opdrachtgever. Zij bieden de conceptwettekst van deze Zelfstandigenwet vandaag aan voor internetconsultatie. De komende vier weken mag iedereen erop reageren.

Initiatiefnemer Thierry Aartsen (VVD) heeft hoge verwachtingen. “Met deze wet geven wij zelfstandigen duidelijkheid en vrijheid om als zelfstandige te werken. Daar staat wel wat tegenover: je moet aan vaste criteria voldoen en je moet iets regelen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen. Vrijheid en verantwoordelijkheid gaan hand in hand.”

Mede-indiener Inge van Dijk (CDA): “Voor het CDA blijft werken in dienst de norm. Tegelijkertijd zien wij een groep die werk wil kunnen combineren met bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of zorg voor kinderen en mantelzorgtaken en daarvoor naar zelfstandig werk kijkt. Om dat op een fatsoenlijke manier te doen, moet duidelijk zijn wanneer werken zelfstandig werken is.”

Alternatief voor Wet VBAR

Met de Zelfstandigenwet introduceren de partijen een nieuwe manier om te bepalen wanneer iemand als zzp’er mag werken voor een zakelijke opdrachtgever. Die bestaat uit drie toetsen: een zelfstandigentoets, een werkrelatietoets en een sectorale toets.

Begin april presenteerden VVD, D66, SGP en CDA voor het eerst hun idee voor deze nieuwe wet. Het is een alternatief voor een deel van het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) van het kabinet.

De VBAR bestaat uit twee delen: een toetsingskader voor de beoordeling van arbeidsrelaties en een rechtsvermoeden van werknemerschap onder een bepaald uurtarief. De vier partijen zijn voorstander van het rechtsvermoeden, maar hebben weinig vertrouwen in het toetsingskaders van het kabinet. VVD, D66, SGP en CDA en vele anderen vinden het toetsingskader van VBAR te vaag. Vandaar dat zij met hun alternatieve Zelfstandigenwet komen.

Lees ook: 

• De tekst van de initiatiefwet is hier te vinden. De tekst van de memorie van toelichting – met een uitgebreide motivatie en uitwerking – vindt u hier.
• De internetconsultatie – waar iedereen aan mee mag doen – is hier te vinden.

Drie toetsen

Er zijn drie toetsen om te bepalen of een opdracht door een zelfstandige uitgevoerd mag worden:

1. Zelfstandigentoets

De eerste toets gaat over de persoon die het werk verricht: is iemand echt een zelfstandige? Hiermee wordt de positie van een zelfstandige wettelijk erkend, afgebakend en verankerd, benadrukken de initiatiefnemers.

Bij deze toets bepaal je of iemand:

1. Werkt deze persoon voor eigen rekening en risico?
2. Voert iemand een deugdelijke administratie?
3. Gedraagt de persoon zich in het economisch verkeer als zelfstandig ondernemer?
4. Heeft de persoon een ‘adequate voorziening’ getroffen tegen het risico op arbeidsongeschiktheid? Dat hoeft niet per se een arbeidsongeschiktheidsverzekering te zijn, ook ‘substantieel’ eigen vermogen of beleggingen zijn toegestaan.
5. Voorziet iemand in een ‘proportionele bijdrage voor een voorziening tegen inkomensverlies en/of armoedeval bij pensionering’? Anders gezegd: spaart iemand voldoende voor zijn pensioen?

2. Werkrelatietoets

De tweede toets gaat over de werkrelatie tussen de zelfstandige en de opdrachtgever. Er mag geen sprake zijn van een gezagsrelatie. De vier criteria zijn:

1. De vrijheid van organisatie van de werktijd. Heeft de zelfstandige een grote mate van vrijheid om werktijden en verlof te bepalen?
2. De vrijheid van organisatie van het werk. Heeft de zelfstandige een grote mate van vrijheid om zelf te bepalen hoe hij zijn werk uitvoert of organiseert?
3. De afwezigheid van hiërarchische controle. De opdrachtgever mag geen directe hiërarchische controle over de zelfstandige uitoefenen.
4. De wil van de partijen. Is het de bedoeling van partijen om te werken met en als zelfstandige?

3. Sectoraal rechtsvermoeden

Sommigen sectoren hebben een hoger risico op schijnzelfstandigheid. Voor deze branches zijn er extra regels die wijzen op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst.

Doorbraak in politieke impasse

“Met deze wet willen we uit een decennialange politieke impasse komen”, zegt Aartsen. “Ons doel is niet meer of minder zzp’ers, maar meer duidelijkheid. Ons voorstel sluit aan op Europese jurisprudentie en is gebaseerd op de criteria die in België gebruikt worden. Je kan veel over België zeggen, maar qua arbeidsrecht is dat geen ontwikkelingsland.”

Internetconsultatie

De komende vier weken mag iedereen online reageren op de conceptwet tijdens de internetconsultatie. Een internetconsultatie is een gebruikelijke stap in een wetgevingsproces.

“We hopen op inhoudelijke reacties en suggesties, die hebben we nodig om tot een zo goed mogelijk voorstel te komen”, zegt Aartsen. “Laten weten of je het er wel of niet mee eens bent. Wat je graag anders of beter zou zien. Het is belangrijk dat zzp’ers hun mening laten horen.”

Na eventuele aanpassingen sturen de partijen het wetsvoorstel naar de Raad van State voor advies. Daarna gaat het voorstel inclusief het advies naar de Tweede Kamer.

Politieke situatie complex

Uiteindelijk moet de politiek kiezen: VBAR of de Zelfstandigenwet? De vier indieners van de Zelfstandigenwet hebben samen maar 41 zetels in de Tweede Kamer en moeten dus flink aan de bak om een meerderheid te krijgen.

BBB en DENK lijken een voorkeur te hebben voor de Zelfstandigenwet, maar de linkse partijen zijn op voorhand niet enthousiast. NSC-Minister Eddy van Hijum (SZW) houdt voorlopig vast aan zijn eigen VBAR. Als zijn partij het voorstel van zijn eigen minister blijft steunen, komt de Zelfstandigenwet alleen door de Tweede Kamer met steun van PVV.

In de Eerste Kamer heeft de Zelfstandigenwet meer kans van slagen. Daar hebben de vier initiatiefnemers plus de BBB een meerderheid.

• Lees ook: Tweede Kamer is nog verdeeld: VBAR of Zelfstandigenwet

Dit is een ingekorte versie van het nieuwsartikel dat op 26 mei jl. is gepubliceerd op ZiPconomy. Dat volledige artikel op ZiPconomy bevat een toelichting op de drie toetsen en meer uitleg.