Analyse CBS-cijfers: Q3 doet niet wat de overheid wil

Een eerste, snelle analyse van de verse CBS-cijfers leidt tot een paar opvallende conclusies. Op basis van de eerste data is nog niets te zeggen over de zzp’ers eigen arbeid (waar de handhaving van de Wet DBA vooral impact kan hebben), maar wel over de totale groep van zelfstandigen, schrijft Wim Davidse.

Het aandeel zelfstandigen in de totale werkzame beroepsbevolking (dat is de optelsom van werknemers vast plus werknemers flexibele arbeidsrelaties plus alle zelfstandigen) is in Q3 gegroeid naar 16,5% – dat was hetzelfde aandeel als in Q2, maar een jaar eerder, in 2023 Q3, was dat nog 16,2%. Als je vervolgens kijkt naar nog wat meer cijfers achter de komma, dan is het percentage zelfstandigen met 16,512% in Q3 het hoogste aandeel ooit! In Q2 was het 16,504%, dus het scheelt niet veel, maar het is een verdere stijging – en dat in deze tijd.

Bekijk ook: CBS: arbeidsmarkt iets minder krap in derde kwartaal van 2024

Het tweede dat opvalt, is dat sinds Q1 2023 het aandeel werknemers met een vast contract elk kwartaal gestaag groeit, van toen 55,3% van de totale werkzame beroepsbevolking tot 56,3% in Q3 2024. Interessante benchmark: begin 2013 was dat percentage hoger: 56,5%.

Kiezen voor voordelen zelfstandigheid

We hebben nu twee groeiers gehad, dus resteert een krimper. De krimp zat in het aantal (en aandeel) werknemers met een flexibele arbeidsrelatie (waaronder uitzendkrachten en gedetacheerden, maar vooral ook onder andere werknemers met een tijdelijk contract en oproepkrachten). Dat aandeel is in Q3 gezakt naar 27,1% – het was in Q2 nog 27,4% en een jaar geleden nog 28,0%. Nadere bestudering van de specifiekere data is nodig om vast te kunnen stellen of die daling in de interne en/of de externe schil van werknemers met een flexibele arbeidsrelatie zit, en in welke verhouding.

Op het eerste gezicht lijken de data erop te wijzen dat de krapte op de arbeidsmarkt (de werkloosheid kwam in Q3 uit op 3,7%, dus weer ver onder de kraptegrens van 5%) mensen in de kaart blijft spelen. Dus meer mensen kiezen voor de (gepercipieerde) zekerheid en institutionele voordelen van een vast contract. Maar velen van hen blijven kiezen voor de alom bekende voordelen van zelfstandigheid: regie op werktijden, “het” eens zelf doen, autonomie, uitdaging, betere werk/privé balans, meer verdienen.