Kabinet: volledige handhaving schijnzelfstandigheid. Overgangsjaar zonder boetes maar met naheffing.

Op 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst volledig handhaven op schijnzelfstandigheid. Bedrijven en organisaties die mensen als zzp’er inhuren voor werk dat zij niet zelfstandig uitvoeren, kunnen dan weer een boete en naheffingen krijgen.

Er komt wel een overgangsperiode van een jaar. Gedurende dat jaar krijgen werkgevers en werkenden nog geen (vergrijp)boete als zij kunnen bewijzen dat zij stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid. Ze kunnen wel een naheffing en verzuimboete (voor te laat betalen) krijgen. De naheffing geldt voor de periode na 1 januari 2025. Er komen geen naheffingen of boetes over de periode vóór die tijd, tenzij het gaat om kwaadwillendheid.

Dat staat te lezen in een brief die Staatssecretaris Idsinga van Financiën en Minister Van Hijum aan de Tweede Kamer hebben gestuurd. “Het kabinet realiseert zich dat de opheffing van het handhavingsmoratorium een spannend moment voor werkgevers en werkenden kan zijn en inspanning vergt. Daarom wil het kabinet voorkomen dat partijen die aantoonbaar actief zijn met de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie direct na de opheffing van het handhavingsmoratorium met vergrijpboetes worden geconfronteerd. De Belastingdienst zal coulant omgaan met het opleggen van vergrijpboetes bij partijen die aantoonbaar kunnen laten zien dat ze bezig zijn met het verkleinen van schijnzelfstandigheid binnen hun organisatie.”

Balans herstellen

Staatssecretaris Idsinga van Financiën zegt in een toelichting: “Zelfstandige ondernemers leveren in Nederland een belangrijke bijdrage aan onze economie. En dat blijft zo. Als je echt een ondernemer bent en zelfstandig werkt, kun je dat gewoon blijven doen. Maar de inzet van schijnzelfstandigen leidt wel tot oneerlijke concurrentie en ongelijke arbeidsvoorwaarden. Het kabinet wil deze balans op de arbeidsmarkt herstellen. De opheffing van het handhavingsmoratorium is één van de maatregelen om dit te bereiken. Hoewel veel bedrijven en zzp’ers zich druk aan het voorbereiden zijn op de handhaving vanaf 1 januari 2025, ben ik mij er ook van bewust dat de aanpassingen veel van hen vragen. Daarom krijgen bedrijven die kunnen aantonen dat zij bezig zijn met het tegengaan van schijnzelfstandigheid volgend jaar nog geen vergrijpboetes.”

• Lees ook: Politiek dilemma: na 9 jaar weer handhaven op schijnzelfstandigheid, of niet?

Modelovereenkomsten

Het kabinet maakt ook bekend dat er – met onmiddellijke ingang – geen modelovereenkomsten meer door de Belastingdienst worden goedgekeurd. Het gebruik van dergelijke modelovereenkomsten vindt het kabinet niet langer houdbaar, omdat modelovereenkomsten geen zekerheid vooraf kunnen geven over het werken buiten dienstverband. Dit hangt namelijk af van hoe er in de praktijk wordt gewerkt, niet van wat er in een contract staat. De lopende modelovereenkomsten worden nog wel geëerbiedigd tot de einddatum van de overeenkomst.

Twijfels

Het kabinet reageert met deze stappen op oproepen vanuit de markt en de Tweede Kamer. Zo waren er bij een aantal Kamerfracties – waaronder de VVD – grote twijfels over de mogelijke negatieve effecten van een te stringente handhaving.

• Lees ook: VVD: “Kijk bij handhaving op schijnzelfstandigheid vooral naar de probleemsectoren”

Tijdens een rondetafelgesprek tussen belangenorganisaties en Kamerleden eerder deze week liet Margreet Drijvers namens de ABU weten dat de brancheorganisaties op zich voor handhaving zijn. Maar de ABU vindt wel dat de politiek en de Belastingdienst de handhaving ‘evenwichtig’ moeten aanpakken, zodat het geen negatieve gevolgen heeft voor opdrachtgevers, intermediairs en zzp’ers. Dat betekent volgens de ABU dat eerst de regels moeten worden verbeterd. Binnen de nieuwe regelgeving moeten zelfredzame, vrijwillige zzp’ers de ruimte krijgen, vindt de ABU. Verder zou handhaving moeten beginnen bij onvrijwillige zzp’ers met lage tarieven. De ABU maakt zich zorgen dat inspecteurs zich vooral gaan richten op ‘goed georganiseerde bedrijven en bemiddelaars, terwijl malafide bureaus en opdrachtgevers mogelijk buiten schot blijven’. De Belastingdienst heeft aangekondigd om – naast de bouw en zorg – ook de flexbranche te zien als focusgebied voor de handhaving.

Suggesties om bij de handhaving een focus te leggen op de lagere tarieven komen ook van de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN). Het kabinet neemt die suggestie niet over.

Politieke reacties

De eerste reacties uit de politiek zijn verdeeld. Mariëtte Patijn (GroenLinks/PvdA) laat in een reactie weten deze stap van het kabinet ‘heel verstandig’ te vinden. Ook Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) lijkt tevreden: “Het opnieuw, na negen jaar, aanvangen van de handhaving is een belangrijke eerste stap. Er is veel gebeurd in die 9 jaar, want er is wel degelijk gehandhaafd, verschillende rechtszaken zijn gevoerd en met het Deliveroo-arrest ligt er een duidelijke lijst van 10 criteria waarop arbeidsrelaties kunnen worden getoetst.”

Maar het NSC-Kamerlid laat ook weten meer te verwachten. Hij pleit ervoor om de “handhaving te richten op sectoren waar de meeste misstanden te verwachten zijn. Daarmee herstel je het draagvlak onder goedwillende opdrachtgevers en zzp’ers”.

VVD-Kamerlid Thierry Aartsen is nog een stapje extra terughoudend: “Het is een eerste stap. Ik hoop dat er hierdoor vooral weer rust terugkeert bij opdrachtgevers die uit onzekerheid hadden besloten om helemaal niet meer met zelfstandigen te werken per 1 januari. Maar of het voldoende is om de hardwerkende zelfstandige echt te beschermen? Ik durf het nog niet te zeggen. Ik ga komende week broeden op de brief en heb nog veel vragen voor het kabinet komende donderdag.”

Op 12 september overlegt de Tweede Kamer met Minister Van Hijum van Sociale Zaken over het zzp-beleid.

• Lees ook overzicht wetgevingskalender op ZiPconomy: Politiek en arbeidsmarkt wachten een hete herfst.