"Voor futureproof ondernemen in flex"
SLUIT MENU

Jurriën Koops, ABU, over Wet DBA: ‘Geef ZZP’ers eigen rechtspositie’

Interview met Jurriën Koops, algemeen directeur van de ABU, over hoe het verder moet met de Wet DBA.

De markt voor zzp’ers zit op slot, omdat opdrachtgevers risicomijdend zijn en zelfstandigen niet of veel minder inhuren. De handhaving van de Wet DBA is opgeschort tot 1 juli 2018. Op 29 juni spreekt de vaste Kamercommissie voor Financiën over de uitvoerings- en handhavingsproblematiek van de Wet DBA.

In aanloop naar dat overleg stelt Jurriën Koops, algemeen directeur van de ABU, aan de vaste Kamercommissie voor Financiën en het nieuw te vormen kabinet een grondiger oplossing voor:

‘Introduceer de ondernemersovereenkomst in het civiele recht en pas dienovereenkomstig het fiscale recht aan.
Dat geeft rust. Het biedt tevens mogelijkheden om uitwassen op de arbeidsmarkt aan te pakken.’

Zelfstandige verdient duidelijke plek in arbeidsbestel
“De Commissie Boot heeft onderzoek gedaan naar de uitvoering van de Wet DBA en een rapport uitgebracht. Een ambtelijke commissie heeft er ook zijn licht over laten schijnen, met als resultaat een rapport waarin tien beleidsvarianten worden geschetst. Toch verwachten wij hier als ABU geen langdurige oplossingen van.”

Manieren om te werken
“Ook het achterliggende probleem van de groter wordende kloof tussen onze arbeidsmarkt en ons sociale stelsel, wordt via de Wet DBA niet langdurig opgelost,” vindt Koops. “Op dit moment kun je in Nederland op drie manieren werken:
1. Arbeidsovereenkomst
2. Opdrachtovereenkomst
3. Aanneemovereenkomst
Achter die overeenkomsten gaan veel verschillen in kosten en risico’s schuil. Die verschillen in risico’s, kosten en voordelen hebben shopgedrag veroorzaakt in het systeem van arbeid. Je ziet dit zowel aan de kant van de werkenden als aan de kant van de werkgevers en de opdrachtgevers. De goedkoopste en meest profijtelijke oplossingen worden gekozen. Dit shopgedrag op de arbeidsmarkt jaagt deels de dynamiek op de arbeidsmarkt aan.”

Introduceer de ondernemersovereenkomst
“In de huidige wetgeving moet de zelfstandige voortdurend aantonen dat hij geen werknemer is die stiekem toch volgens een arbeidsovereenkomst werkt met alle onrust en onzekerheid van dien,” zegt Koops. “Zolang je er van uitgaat dat iemand moet aantonen dat hij niet in een arbeidsovereenkomst werkt, houd je de discussie gaande over gezag, vrije vervanging en de gebruikelijke duur van de opdracht.”

Keer het om
“Daarom stellen wij een omgekeerde aanpak voor. Laat de zelfstandige aantonen dat hij ondernemer is, werkend voor eigen rekening en risico, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Hij mag een opdracht van een opdrachtgever weigeren, hij kan voor meerdere opdrachtgevers werken, eigen werktijden hanteren, enzovoort. Geef de opdrachtgever de verantwoordelijkheid om te checken dat hij inderdaad zaken doet met een zelfstandig ondernemer. Zoals nu ook al een vereiste is in de Wet DBA.

Als je die twee zaken op orde hebt, kun je de andere achterliggende problemen in ons arbeidsstelsel beter en consistenter aanpakken.”

Maatschappelijke discussie nodig
“De Wet DBA heeft alleen de afschaffing van de VAR geregeld. Als we nu gaan sleutelen aan het arbeidsrecht ontstaat er nog geen oplossing die op lange termijn rust en duidelijkheid brengt. Voorafgaand aan de inrichting van de Wet DBA is geen maatschappelijke discussie gevoerd over de problemen in ons huidige arbeidsstelsel. Het IBO ZZP-rapport geeft hiertoe wel alle aanleiding.”

Dynamiek en shopgedrag
“Zzp’ers, platformwerkers, uitzendkrachten, oproepkrachten werken in een enorme diversiteit. En werkgevers en werkenden ‘shoppen’ naar believen in de voor hen meest profijtelijke oplossingen. De solidariteit komt in het gedrang, want onze arbeidsmarkt en ons sociaal stelsel sluiten niet meer op elkaar aan. Het is niet realistisch om de dynamiek terug te willen dringen in het stelsel. Wat kun je wel doen? Je kunt het faciliteren met oog voor de benodigde solidariteit.”

Kloof tussen arbeidsmarkt en sociaal stelsel verkleinen
“Er zijn twee routes om de solidariteit te borgen:

    1. Verklein de verschillen tussen de overeenkomsten.
      Je kunt de termijn van de loondoorbetaling bij ziekte van een werknemer verkorten. Je kunt ook ingrijpen in de voordelen voor de zelfstandige door de zelfstandigenaftrek te schrappen. Op die manier verklein je de verschillen tussen de overeenkomsten via de belastingen, de sociale zekerheid of het arbeidsrecht.”
    2. Vergroot de verschillen tussen de overeenkomsten.
      Als je het omgekeerde doet en het onderscheid tussen de verschillende soorten overeenkomsten groter en scherper maakt, wordt het heel duidelijk met welk type overeenkomst je te maken hebt.

Wij zijn voorstander van de tweede route.
Als de verschillen tussen de types overeenkomst groter zijn, zie je namelijk veel beter met welke maatregelen je de kloof tussen onze arbeidsmarkt en ons sociale stelsel kunt dichten. Hoe zorg je voor een gelijk speelveld aan de onderkant van de markt? Welke vormen van solidariteit moeten er zijn? Welke groepen zelfstandigen wil je bescherming bieden?”

Gelijk speelveld nodig voor onderkant van de markt
“Als ABU zijn wij voor een goed gereguleerde flexibele arbeidsmarkt. Wij zien het risico van een onbetaalbaar sociaal stelsel en wij sluiten onze ogen niet voor de keerzijde van flex. Er moeten maatregelen worden genomen om de onderkant van de arbeidsmarkt te beschermen. Wij zijn voorstander van een gelijk speelveld, waarbij solidariteit tussen werkenden het uitgangspunt is.”

Gedwongen zelfstandigen bescherming bieden
“Aan de bovenkant van de markt kun je zelfstandigen vrijheid geven. Zij hebben minder bescherming nodig. Ook aan de onderkant van de markt kun je vrijheid geven, maar daar moet je wel bescherming bij bieden. Wij vinden het ongezond en onverantwoord dat werkenden (langdurig) tegen een te laag tarief werken, zonder dat ze beschermd zijn tegen de risico’s van ziekte, arbeidsongeschiktheid en het ontbreken van voldoende oudedagsvoorziening.”

Impasse doorbreken
“Resumerend: wij zien niet hoe het vraagstuk van de positie van de zelfstandigen langdurig kan worden opgelost via de bestaande lijnen.

Het goede van de Wet DBA is, dat die ervoor heeft gezorgd dat de opdrachtgever verantwoordelijkheid krijgt; hij moet weten met wie hij of zij zaken doet. Bij opdrachtgevers heeft dit geleid tot een kritischer blik op hun inhuur. Dat is prima, maar de kritische blik bij opdrachtgevers is doorgeslagen naar grote onzekerheid en apathie. Dat brengt zelfstandigen in de problemen.
Daarom vinden wij het tijd om het over een andere boeg gooien.
Introductie van de ondernemersovereenkomst biedt rust en duidelijkheid.”

Interview: Hinke Wever, FlexNieuws

Hinke Wever is een creatieve verbinder van werk- en levensterreinen. Ze was als redacteur vanaf de start betrokken bij FlexNieuws.