Discrimineren is een vak

Discrimineren is een vak

In het huidige maatschappelijke klimaat mag de uitzendsector rekenen op de warme belangstelling vanuit vele hoeken. Is het niet een discussie waarbij flex tegenover vast wordt neergezet alsof het over tweede- en eersterangswerk gaat, en waarbij en passant enkele tienduizenden uitzendkrachten impliciet te horen krijgen dat ze geen echt werk doen, dan is het wel over vermeende schijn- en draaideurconstructies waarbij uitzendbureaus in de hoek worden gezet als de vertegenwoordiging van alles wat er niet zou deugen op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Geen wonder dan ook dat de ABU zich geroepen voelde een tegengeluid te laten horen. Met het Statement ‘Meer dan Werk alleen’, wil de ABU – terecht – een gefundeerd tegengeluid laten horen ten opzichte van veel tendentieuze herrie. Vaak vergezeld van halve waarheden en wat stemmingmakerij zoals dat tegenwoordig bij een maatschappelijk ‘debat’ lijkt te horen. Maar laat ik nu niet doen wat ik anderen verwijt en gaan zitten zuurpruimen. Ik geloof dat elk probleem een oplossing kent zolang je maar durft te luisteren. In het debat rond flexwerk en uitzenden moeten we vooral met, en niet over elkaar praten. Oh ja en dan ook luisteren. Zelfs al is het je mening niet.

Natuurlijk is niet alles in de wereld van flexwerk en uitzenden rozengeur en maneschijn. Bij ons, net zoals in andere sectoren, zijn er rafelranden waar je niet trots op kan zijn en de ogen niet voor mag sluiten. Er zijn genoeg zaken waar we samen met alle betrokkenen duurzame antwoorden op moeten geven. Ik ben de eerste die dat toe zal geven. Maar om nu de sector collectief in de beklaagdenbank te plaatsen, gaat mij wat ver. Maar het gebeurt wel makkelijk.

Ik fronste dan ook mijn wenkbrauwen toen enige tijd geleden in de pers het bericht verscheen dat veel werkgevers en uitzendbureaus (alsof wij geen werkgever zijn) zich schuldig maken aan leeftijdsdiscriminatie in vacatures. Verschillende partijen mochten uitleg komen geven bij het College voor de Rechten van de Mens. Hadden we weer iets ‘fout’ gedaan? Stonden we weer eens in de hoek waar de klappen vallen?

Discriminatie is niet iets om licht op te vatten. Maar ook een term die soms wel heel snel in de mond wordt genomen, wanneer er sprake is van het maken van onderscheid tussen mensen. Bij discriminatie gaat het om het maken van onderscheid. Een onderscheid dat bepaalt wie er beter is.

Bij het selecteren van kandidaten voor een vacature moet je onderscheid maken. Er zijn nu eenmaal mensen die beter geschikt zijn voor een functie of een organisatie. Daarbij hanteren we allerlei criteria. Harde en zachte criteria. Subjectief en objectief. De uiteindelijke keuze voor een kandidaat, op welke wijze die dan ook geselecteerd, getest en ge-assesst is, is subjectief. Objectieve selectie bestaat niet, tenminste niet zolang selecteren nog voor een deel mensenwerk is. Dat hoeft overigens helemaal niet erg te zijn. Selecteren is keuzes maken. Discrimineren is selecteren, maar selecteren is niet hetzelfde als discrimineren. Terwijl het maken van een keuze tussen twee gelijken volgens VanDale weer ‘discrimineren’ is. Volgt u het nog?

Om te snappen waar we het over hebben, heb ik de VanDale er maar weer eens op nageslagen. Discriminatie: verwerpende onderscheiding, achterstelling, negatieve beoordeling en behandeling van iets, iemand of een groep op grond van bepaalde niet ter zake doende kenmerken…. Dat laatste is dus relevant.

Wanneer we onderscheid maken tussen kandidaten op grond van niet ter zake doende kenmerken is er sprake van discriminatie. Anders dus niet. Dus wanneer, bijvoorbeeld, leeftijd niet relevant is voor de functie mag je er niet op selecteren. Niet direct. Niet in-direct. Niet. Nooit niet. Punt.
Niet in de vacature, niet bij de selectie, niet bij de benadering van doelgroepen. Dat daarbij de grenzen soms vaag zijn, dat klopt. Dat dat soms genuanceerd ligt klopt niet.

In de discussie rond discriminatie is geen ruimte voor nuance. Dit is een zwart-wit discussie (en nee, niet grappig bedoeld). En dat moet zo blijven. Uitsluiten van mensen op basis van niet ter zaken doende kenmerken zoals geloof, geslacht, seksuele geaardheid, levensstijl en dus ook leeftijd hoort niet. Dus ook niet als het op werk aankomt. Einde discussie.

En dat terwijl wij in ons werk juist wel onderscheid moeten maken. Dat is immers ons vak. Dat mag de klant en de kandidaat van ons verwachten. Wij moeten verschillen zien en deze benoemen om de beste mensen voor een functie te vinden. Of de beste functie voor een kandidaat te selecteren. Daar zijn we voor. Een moeilijk vak dat je als selecteur over de jaren hebt geleerd. Een vak waarbij je moet leren discrimineren tussen twee gelijke kandidaten. Maar ook een vak waarbij je intuïtie op basis van ervaring, altijd moet blijven scheiden van je onderbuik gevoel.

Een vak waarbij je je realiseert dat je nooit volledig objectief zal zijn. Dat is niet erg. Dit niet meer ter discussie durven stellen, is dat wel. Want dan sluipen gewoontes er in. En die zijn lang niet altijd goed.

Vervallen in gewoontes is een risico dat je loopt als je niet kritisch bent. Of niet bij de les wordt gehouden door partijen die je in het maatschappelijk debat op je ‘donder’ geven. Dat is niet leuk. Als mens niet, als sector niet. Maar soms wel nodig.

Steven Gudde
Directeur Bidmanagement en Business Development bij Olympia Uitzendbureau