Commissiedebat over arbeidsmigratie: alle ballen op de Wtta

Is een uitzendverbod niet een brug te ver? Diverse parlementariërs lieten zich tijdens een commissiedebat van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over arbeidsmigratie kritisch uit over het voorstel van minister van Eddy van Hijum. Deze overweegt een uitzendverbod voor sectoren waar hardnekkige problemen spelen met arbeidsmigranten. Maar tijdens het debat kon de minister het niet genoeg benadrukken: het is écht een laatste redmiddel.

Wtta

Van GL-PvdA-Kamerlid Mariëtte Patijn mag zo’n verbod voor de vleessector nu al ingevoerd worden. Voor Thierry Aartsen (VVD) echter is een uitzendverbod niet één, maar een paar bruggen te ver. Dat vindt ook Caroline van der Plas (BBB). Beiden willen haast maken met de nieuwe uitzendwet Wtta, die een toelatingsstelsel voor uitzendbureaus omvat. Aartsen: “Het is een loeizware wet, met een normenkader en borgbetalingen. Als je zo’n zware wet aanneemt, moet je die wel een kans geven.” Feitelijk kent het nieuwe stelsel volgens Aartsen ook al een soort van uitzendverbod; uitzendbureaus die niet voldoen aan de eisen, worden uit de markt gehaald.

Van Hijum is het eens met Aartsen dat de Wtta een goed middel is om malafide uitzendbureaus te weren. Het kabinet wil daarom ook verder met de Wtta, zoals die werd ingezet onder diens voorganger minister Van Gennip. Voor de zomer stelde Van Gennip de wet nog met een jaar uit tot 1 januari 2026. Van Hijum verwacht in oktober meer te kunnen vertellen over de uitvoering.

Overigens is het idee van een uitzendverbod niet nieuw. Ex-minister Van Gennip had de mogelijkheid van een uitzendverbod al in haar pakket met maatregelen rond arbeidsmigratie opgenomen.

Sluiproute voor arbeidsmigranten

Een sluiproute voor arbeidsmigranten buiten de EU (‘derdelanders’) is een meerderheid van de kamer een doorn in het oog. Volgens de Europese detacheringsrichtlijn mogen derdelanders hier werken als zij worden uitgezonden via een Europees uitzendbureau, bijvoorbeeld in Polen. Het aantal derdelanders dat via deze ‘detacheringsroute’ naar Nederland komt, groeit snel. In 2021 waren het er ongeveer 17.000 en in 2023 23.500. Bijna driekwart van deze derdelanders wordt gedetacheerd uit Polen en Litouwen.

Behalve dat werknemers kwetsbaar zijn voor uitbuiting, worden op deze manier sociale premies en cao-verplichtingen ontdoken, zei Thierry Aartsen tijdens het debat. Hij stelt net als D66 voor om de route alleen open te stellen voor mensen die een bepaalde ondergrens verdienen. Een andere optie, is de EU-richtlijn aanpassen, zodat werknemers niet gelijk kunnen worden doorgedetacheerd naar een ander land. Maar dat vereist afstemming in Europa.

De Europese Arbeidsautoriteit (ELA) heeft in haar mandaat nog geen duidelijke rol op het terrein van de detachering van derdelanders. De Europese Commissie komt in de tweede helft van 2024 met een evaluatie van de ELA en een mogelijke herziening van het mandaat.

Betere naleving en hogere boetes

Woordvoerders van verschillende partijen maanden de minister om de boetes voor illegaal tewerkstellen te verhogen, omdat er nu een te weinig afschrikkende werking van uitgaat.

Dit voorjaar bleek uit onderzoek van de Arbeidsinspectie dat het illegaal tewerkstellen van arbeidsmigranten werkgevers zelfs financieel voordeel oplevert. In de meeste van de onderzochte zaken pakte het betalen van de boete voordeliger uit dan het normaal uitbetalen van cao-loon en bijkomende werkgeverslasten. Mariëtte Patijn (GL-PvdA) vroeg naast hogere boetes de minister ook een bestuursverbod te overwegen voor de mensen achter de malafide uitzendbureaus.

Lees ook:

• Minister overweegt verbod op uitzendarbeid in de vleessector

• Adviesraad Migratie pleit voor afsluiten populaire sluiproute voor arbeidsmigratie van buiten de EU