Groei uitzendbranche geremd door personeelstekort

De uitzendbranche profiteert van de hoogconjunctuur. Toch vormt het personeelstekort een bedreiging voor de korte termijn. Voor de lange termijn is toenemende digitalisering zowel een kans als een bedreiging.

De groei van de uitzendbranche is dit jaar 6%. Volgend jaar vlakt de groei af naar 5% of mogelijk nog iets lager, mede afhankelijk van de manier waarop de branche de uitdagingen weet te pareren.

Dat verwachten senior sector econoom Kasper Buiting en sector banker Han Mesters, beiden werkzaam bij ABN AMRO Zakelijke Dienstverlening. Zij gaan dieper in op ontwikkelingen in de uitzendbranche.

Personeelstekort remt groei
De uitzendbranche is sterk gegroeid, maar het tekort aan arbeidskrachten dreigt de groei te remmen. De gevolgen van de personeelskrapte worden nu pas echt zichtbaar, omdat de groei van het aantal uitzenduren terugloopt. De omzet groeit daardoor volgend jaar minder hard dan eerder verwacht. In de uitzendbranche geeft maar liefst 60% van de ondernemers aan belemmerd te worden in de groei door de krapte op de arbeidsmarkt.

Digitalisering uitdaging op langere termijn
Op de lange termijn wordt digitalisering een belangrijke uitdaging voor de branche. Was het eerst nog enkel de backoffice die geautomatiseerd werd, nu kunnen steeds meer onderdelen van het recruitmentproces met de hulp van Artificial Intelligence (AI) plaatsvinden. De wijze waarop de branche hiermee omgaat, bepaalt in belangrijke mate of het huidige succes voortgezet kan worden.

Kan de branche nog groter worden?
De Nederlandse uitzendbranche is relatief groot. Europees gezien behoort de Nederlandse uitzendbranche tot de koplopers.
Dit hoge aandeel onderstreept de importantie van de branche voor de Nederlandse economie en het economische succes dat deze de afgelopen jaren heeft behaald. ABN AMRO econoom Kasper Buiting vraagt zich daarom af of de markt nog meer groeipotentieel heeft, nu die al zo groot is.

Lage werkloosheid
De Nederlandse economie groeit dit en komend jaar minder hard dan in topjaar 2017. Dat is op zich niet erg, maar ook de werkloosheid is sterk is gedaald en komend jaar zakt die zelfs naar 3,5%. Voor de Nederlandse beroepsbevolking is dit goed nieuws, maar voor de uitzendbranche is dit percentage erg laag. Deze branche presteert het best bij een hoge economische groei (>2%) en een werkloosheid boven 5%. Onder 5% wordt het voor uitzendbureaus moeilijk om aan personeel te komen.

In april van dit jaar heeft ABN AMRO dan ook geconcludeerd dat de branche ondanks de goede prestaties toch al gauw een half miljard euro aan omzet misloopt. Op basis van de economische groei had er meer ingezeten, maar nu ook uitzendbureaus moeilijk aan personeel kunnen komen, legt dat grote beperkingen op aan hun omzetontwikkeling.

Lange termijn: Uitzendbranche krijgt concurrentie van automatisering en AI
Het lijkt er op dat Artificial Intelligence (AI) zich kan gaan mengen in het matchingsproces tussen kandidaat en vacature. Dat zou potentieel een existentiële crisis voor de branche kunnen betekenen. Automatisering raakt zowel de werkzaamheden van werving- en selectiebureaus als ook uitzenders en detacheerders. Het werving- en selectieproces speelt ook bij deze laatste twee een belangrijke rol. RPA (Robotic Proces Automation) is inmiddels zo ver ontwikkeld dat in een aantal belangrijke processtappen zoals screening en assessment 90% van de werkzaamheden door technologie verricht kan worden.

Is sourcing de volgende stap? Wat is nu de volgende stap in de toepassing van technologie in het werving- en selectieproces? De meest voor de hand liggende verwachting is dat technologie ook in de ‘sourcing’-processtap aan invloed zal winnen.

Wat kunnen uitzendbureaus doen? Ondernemers in de uitzendbranche kunnen op meerdere manieren omgaan met de uitdagingen op korte en lange termijn:

1. Investeren in efficiency
Succesvolle uitzenders zullen altijd bezig zijn hun interne processen verder te optimaliseren, zowel aan de frontoffice- als aan de backofficekant. Een aantal kleinere uitzenders besteedt zelfs haar backofficeprocessen uit aan payrollers omdat zij vanwege de aard van hun werkzaamheden bestaan bij de gratie van efficiency.

2. Margediscipline
Ondanks de schaarste aan uitzendkandidaten, is nog slechts in beperkte mate sprake van prijsverhogingen. Daar lijkt een kentering in te komen. We zien nu steeds meer voorbeelden van uitzenders die niet meer willen leveren tegen een bepaalde – te lage – prijs.

3. Fase C
We zien ook dat uitzenders in de huidige krappe arbeidsmarkt over gaan tot het in dienst nemen van uitzendkrachten (de zogeheten fase C-contractvorm). Het betreft vaak kandidaten met vaardigheden die veel gevraagd zijn en waarbij het gevreesde ‘bankzittersrisico’ beperkt is (kandidaten in vaste dienst waarvoor geen projecten zijn).

4. Aantrekkelijke werkgever: de uitzender als impresario
In een schaarse arbeidsmarkt is het voor uitzenders belangrijk hun kandidaten voor langere termijn aan zich te binden. Een van de beste manieren is dat de uitzender zich volledig richt op de kandidaat door deze te helpen met zijn persoonlijke en vaktechnische ontwikkeling. In deze gevallen neemt de uitzender de rol van impresario op zich.

Als uitzenders inderdaad een keuze maken voor het impresariomodel heeft dat ook voordelen op de lange termijn. AI zal recruiters helpen om sneller de juiste kandidaat te vinden. In een krappe arbeidsmarkt betekent dat in veel gevallen een kandidaat die al elders in dienst is. Recruiters van uitzenders moeten dus de competenties hebben om iemand te overtuigen om ergens anders te gaan werken. Als een uitzendkandidaat in dienst is (Fase C) van een uitzender en de uitzender is impresario, dan is dit het beste wapen tegen door AI-ondersteunde recruiters van andere uitzenders en bedrijven. Een uitzend-businessmodel waarbij de kandidaat centraal staat, is de beste strategie in een structureel krappe arbeidsmarkt die door AI steeds transparanter wordt.

Bron: ABN AMRO, 9 oktober 2018