Waarom Wet DBA niet werkt

De belangrijkste reden waarom de Wet DBA niet werkt

Zzp’ers, opdrachtgevers en belangenorganisaties duikelen over elkaar heen om in de media moord en brand te schreeuwen over de nieuwe Wet DBA en de modelovereenkomsten. Alomvattende kreet: de wet belemmert zzp’ers en opdrachtgevers in het ondernemerschap. Dé reden dat de Wet DBA niet gaat werken is dat de verantwoordelijkheid van de beoordeling van de arbeidsrelatie voortaan bij de zzp’er en opdrachtgever ligt. Dat is een te ingewikkelde taak die zorgt voor onzekerheid.

Met de Wet DBA worden zzp’ers en opdrachtgevers belast met iets verdomd moeilijks. Zij moeten zelf beoordelen of de samenwerking voldoet aan de regels van de fiscus. Het is natuurlijk de bedoeling dat de modelovereenkomsten helder uiteenzetten wat die regels zijn. Helaas is dat niet zo. Ook in de modelovereenkomsten blijkt het verschil tussen een werknemer en een zzp’er lang niet altijd even duidelijk.

Je hebt mensen die duidelijk als ondernemende zzp’er of als werknemer actief zijn. Maar tussen deze twee uitersten zit een groot grijs gebied waarbij niet klip en klaar is of de ondernemer een echte zzp’er of een werknemer is.

Gezagsverhouding
Grootste crux in het grijze gebied is de term gezagsverhouding. Dit is een belangrijk criterium om vast te stellen of er sprake is van een dienstbetrekking of niet. Volgens de fiscus mag er geen gezagsverhouding bestaan tussen een opdrachtgever en een zzp’er. Dit betekent dat een opdrachtgever niet de aard van de werkzaamheden mag bepalen en geen toezicht mag houden op die werkzaamheden. Een instructie die betrekking heeft op de opdracht mag natuurlijk wel. Maar waar eindigt het één en begint het ander? Dat is lang niet altijd even duidelijk.

Voorbeeld 1: Een acteur geeft zelf invulling aan de rol die hij speelt. Maar hij moet aanwijzingen van de regisseur natuurlijk wel opvolgen. Gezagsverhouding of niet?
Voorbeeld 2: Een docent mag zelf bepalen hoe hij de lesstof overbrengt op de leerlingen. Maar sommige opdrachten uit het lesprogramma moeten worden uitgevoerd. Bovendien moet hij zich houden aan een lesrooster. Gezagsverhouding of niet?

Lastige opdracht
De beoordeling of er wel of geen sprake is van gezag ligt dus bij de zzp’er én de opdrachtgever. Achteraf kan de Belastingdienst dezelfde arbeidsrelatie eveneens beoordelen. Als de Belastingdienst de situatie anders beoordeelt, kunnen boetes en naheffingen het gevolg zijn. Dit is dé reden waarom de Wet DBA niet gaat werken. Je kunt naar eer en geweten de arbeidsrelatie beoordelen, maar bij grensgevallen is er te veel onzekerheid over het mogelijke verschil tussen de beoordeling van jou en die van de Belastingdienst. Die onzekerheid maakt bedrijven terughoudend met het inhuren van zzp’ers.
We moeten naar een systeem waarbij vooraf duidelijkheid is over de arbeidsrelatie. Hoewel de VAR mogelijk schijnzelfstandigheid in de hand hielp, is het nog altijd beter dan de onzekerheid van de modelovereenkomsten en de Wet DBA.

Paul den Ronden, Tentoo