Uitzendbranche en sociale innovatie

De behoefte aan sociale innovatie biedt flexwerk kansen.

Interview met Han Mesters
Sector Banker Zakelijke Dienstverlening ABN AMRO

Duurzaam ondernemen, goed omgaan met personeel, nieuwe mogelijkheden onderzoeken voor de inzet van flex, kennis en knowhow verkopen, diversiteit inzetten, het zijn allemaal manieren om sociale innovatie een kans te geven en daar verdienmodellen op los te laten. Han Mesters ziet dit ook ziet als een noodzakelijke reactie op de margedruk waar de flexbranche mee kampt.

Dit interview sluit aan op het recente ABN AMRO visie-rapport ‘De Future Shift op snelheid’, samengesteld met Wim Davidse (Dzjeng). Het beschrijft zeven golven waarop wereldwijd de economie en de samenleving bewegen. Hoe kunnen aanbieders van flexibele arbeid in Nederland hierop meebewegen en hun rol nemen?

“De traditionele rol van intermediairs neemt af,” constateert Mesters, “die trend zie je in veel sectoren en dus ook in de uitzendbranche.”

Groei van uitzenden ten opzichte van de andere zakelijke dienstverleners, bron: ABN AMRO, Economisch Bureau

“Als gevolg van die trend staat het businessmodel van uitzenden onder druk, ook al hebben flexleveranciers momenteel nog de wind in de rug door de economische groei en de onzekerheid die leeft bij werkgevers. De grote structurele sociale en economische veranderingen zetten zich door. Sociale innovatie biedt daarom uiteindelijk meer kansen dan technologische vernieuwing, die al zoveel mogelijk wordt benut.”

Transities op de arbeidsmarkt
In dit verband is de samenwerking met het UWV toch al jaren een belangrijke sociale, maatschappelijke taak, die zorgt voor meer participatie en doorstroming op de arbeidsmarkt?

“Ja, daar ligt een taak waarmee de uitzendbranche goed werk kan doen. Uitzenders weten wat werkgevers zoeken en kunnen daarom veel beter dan het UWV mensen vanuit de werkloosheid begeleiden naar gevraagde functieprofielen en vacatures. Tegelijk zien we dat, in navolging van de Verenigde Staten, werkgevers ook vaste banen omzetten in flexibele banen. Dit betekent dat uitzenden minder conjunctuur gevoelig wordt. Wij zijn van mening dat dit ook in Nederland het geval is.”

Bron: Adecco, Q3 2015

Mind the pitchforks
“De toename van langdurige flex kan onvrede veroorzaken. De ongelijkheid op de arbeidsmarkt neemt daardoor toe. De sociale kant van flex vraagt daarom veel aandacht.

Kijk daarom uit voor de hooivorken (‘Mind the pitchforks’) zeg ik in ons rapport, omdat die vanouds symbool staan voor de woede van arbeiders die zich tegen hun werkgevers en bestuurders keren. Dit zien we terug in het negatieve imago waar flex mee worstelt. Waar vroeger werd gedreigd met hooivorken, zijn sociale media nu de wapens waarmee de massa haar stem kan laten horen. De manier waarop een bedrijf of een merk zich profileert en gedraagt jegens de medewerkers kan online worden gesteund of afgebroken.

Een voorbeeld van een bedrijf dat hier garen bij spint, is Glassdoor. Werknemers kunnen er online de sociale organisatie en het gedrag van een bedrijf jegens de werknemers pitchen. Wat vroeger binnen de muren van een onderneming bleef, is nu voor iedereen te zien en te lezen. Elk bedrijf is een glazen huis geworden.

Zo is het ook belangrijk te laten zien dat flexkrachten geen wegwerppersoneel zijn (de flexschil), maar waarde vertegenwoordigen op de arbeidsmarkt. Langdurige flexibele arbeid kan maatschappelijke en economische instabiliteit veroorzaken. Ook al zijn flexaanbieders niet de directe oorzaak, zij worden er wel mee op aangekeken en er wordt van hen verwacht dat ze voor hun flexkrachten gaan staan.”

Duurzaam werken
“Wereldwijd wordt duurzaam en sociaal ondernemen en handelen belangrijker gevonden.

In de VS zien we bijvoorbeeld dat grote investeerders, zoals Black Rock, afscheid nemen van bedrijven die niet duurzaam ondernemen.

Een ander voorbeeld is IKEA, dat eist dat bedrijven die met arbeidsmigranten werken, de huisvesting goed hebben geregeld, anders gaat de samenwerking met de leverancier niet door.
De trend om aantoonbaar duurzamer te werken met grondstoffen en rechten van mensen te respecteren, zet door.”

Druk op marges ombuigen
“Daarnaast zien we nog altijd een enorme concurrentie in uitzendland. De brutomarge bij uitzenders neemt al jaren af. Grote opdrachtgevers blijven druk uitoefenen op de prijs. Uitzenders moeten daarom margediscipline inbouwen en hun rug recht houden als de klant teveel drukt op de prijs. De uitzendsector zal tevens moeten innoveren met als doel tot een betere waardepropositie te komen. Een betere propositie kan worden gerealiseerd met andere verdienmodellen en nieuwe diensten.”

Nieuwe diensten op basis van kennis
“Een grote troef van uitzenders is hun kennis van de arbeidsmarkt. Zij verzamelen al vele jaren data en stellen uitstekende rapportages samen over trends op de arbeidsmarkt. Dat vertegenwoordigt waarde. Kelly Services buit dit bijvoorbeeld uit door arbeidsmarktrapporten te verkopen aan belangstellende bedrijven. Zo legt het Amerikaanse bedrijf SIA (Staffing Industry Analysts) zich onder meer toe op het aanbieden van kennis tijdens congressen en workshops. Kennisoverdracht biedt zo een nieuw businessmodel.”

Kleinere MKB
“Het kleinere MKB biedt eveneens meer kansen. Het bewerken van deze markt is intensiever, maar het levert meer marge op. Het goed inzetten van data over de arbeidsmarkt kan dit proces ondersteunen. Wie personeel levert aan een bepaald type bedrijf, kan met geordende arbeidsmarktinformatie en analyse van de eigen data checken welke soortgelijke bedrijven er nog meer zijn in een bepaalde regio, waar deze vakmensen ook kunnen aangeboden en ingezet.”

Innovatie behoefte van bedrijven benutten
“Veel organisaties vinden het lastig om zichzelf opnieuw uit te vinden. Er heerst een bepaalde sociale cultuur die moeilijk wordt doorbroken. De inzet van flex biedt mogelijkheid om dat stapje voor stapje te doorbreken.
Doorkijkers is een leuk voorbeeld van een uitzendbedrijf dat voor dit doel flexkrachten inzet. Zij laten jonge mensen een week rondlopen in een bedrijf, die vervolgens een rapport maken van wat hen opvalt over de manier van communiceren, de organisatie van werk, de cultuur, de onderlinge verhoudingen. Bedrijven krijgen zo een spiegel aangereikt vanuit een onbevangen blik en kunnen daar hun voordeel mee doen. Studentenuitzendorganisaties zouden dit ook kunnen organiseren en op aanvraag leveren. In de nadagen van consultant Boer en Croon kregen jonge mensen bijvoorbeeld de kans om nieuwe businessmodellen te formuleren, wat een schat aan mogelijkheden opleverde.

Essentieel in dit concept is dat bedrijven de kans krijgen om met kandidaten met de juiste profielen aan tafel te zitten, die hun business onbevooroordeeld bekijken en van commentaar voorzien. Zo ontstaan er handvatten voor sociale en economische innovatie en lever je toegevoegde waarde.”

Vergelijking prestaties sociaal innovatieve bedrijven ten opzichte van niet sociaal innovatieve bedrijven
Bron: Erasmus Universiteit, Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 – 2010

Schaarste
“Waar schaarste aan bepaalde vakkrachten is, is het bestaande verdienmodel nog altijd van toepassing. De marges zijn daar hoger. Momenteel geldt dit in de techniek, in specifieke IT-profielen en bij bepaalde finance professionals als mede ook voor basisartsen en leraren in de exacte vakken.”

Kandidaat onbelicht
“Ik blijf het vreemd vinden dat het verdienmodel rond de kandidaat – het Impresario-model – nog nooit goed is uitgebuit.
Investeren in de opleiding en coaching van kandidaten is een aspect dat serieus zou moeten worden bekeken. In tijden van schaarste in bepaalde profielen kan dit Impresariomodel een belangrijke rol spelen bij het ‘binden’ van talent. Probleem bij dit impresariomodel is dat kandidaten niet bereid zijn om te betalen voor dit soort diensten.”

Diversiteit
“Verder kunnen uitzenders zich naar mijn idee nog veel beter onderscheiden met hun diversiteitsaanbod. Enkele grote bedrijven lukt het om allerlei redenen niet om hun personeelsbestand multicultureel te maken. Het werken met uitzendorganisaties kan dit vergemakkelijken. Dat is een propositie die wordt onderbelicht.

Uitzenders kunnen zich ook toeleggen op werving en selectie, waarbij ze nieuwe modellen verzinnen om latente werkzoekenden te vinden en te mobiliseren.”

Concluderend
“De uitzendsector heeft resumerend sterke behoefte aan nieuwe verdienmodellen. De huidige conjuncturele rugwind verandert daar niets aan. Uitzenders zijn bij uitstek geschikt om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen. Dit is een belangrijke maatschappelijke functie. Voor een aantal bedrijven kunnen uitzendkrachten de aanzet geven tot innovatie en het vergroten van meer diversiteit. Bij het streven naar een hogere toegevoegde waarde door uitzenders zal de pure capaciteitsfunctie minder belangrijk worden.”

Interview: Hinke Wever, FlexNieuws