Contractvorm wordt minder belangrijk

Ruim 35% van de inhurende organisaties vindt dat de contractvorm niet het uitgangspunt, maar het sluitstuk zou moeten zijn van de arbeids- of projectovereenkomst.

Han Mesters, sector banker Zakelijke Dienstverlening, ABN AMRO, schetst een aantal ontwikkelingen, die zijn beschreven in het derde trendrapport over de rol van zelfstandige professionals. Het onderzoek is gerealiseerd in samenwerking met FastFlex.

De contractvorm wordt minder belangrijk
We zien dat het aantal zzp’ers in Nederland langzaam richting de 1 miljoen gaat. Ook tijdelijke contracten duren steeds langer. Hybride contractvormen en vormen van payroll nemen toe. Flexibel personeel wordt wat vaster en vast personeel wordt flexibeler. Organisaties verwachten van hun vast personeel niet alleen flexibiliteit wat betreft contractvorm, maar ook wat betreft functie en verantwoordelijkheden. Zo vindt nu ruim 35% van de inhurende organisaties dat de contractvorm niet het uitgangspunt, maar het sluitstuk zou moeten zijn van de arbeids- of projectovereenkomst. Dit was vorig jaar nog maar 21%. Zzp’ers stellen zich hierin ook flexibel op. 45% is van mening dat de contractvorm ondergeschikt is aan de inhoud van de opdracht en de opdrachtgever. Ook in de Verenigde Staten komen vast en flex nader tot elkaar, een aantal leden van SIA (Staffing Industry Analysts) verwacht zelf dat 50% van de Amerikaanse bevolking flexibel werkt over 5 jaar. Het is van belang om nu al te vermelden dat we ons binnen de grote groep van zzp’ers met name richten op de zp’er: de zelfstandige professional (vaak met HBO+ opleiding).

Mismatch
Begin 2014 was 13% van de werkloosheid een direct gevolg van een mismatch op de arbeidsmarkt, volgens onderzoek van het CPB (Centraal Plan Bureau). Het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen) heeft op beroepsniveau gekeken naar sectoren waarbinnen schaarste heerst. Hiervan is met name sprake bij functies op hoger en wetenschappelijk niveau in onder andere de ICT-sector (programmeurs), het onderwijs (specifieke vakken), de financiële sector (actuarissen en fiscalisten) en binnen specifieke functies in de zorg zoals wijkverpleegkundigen en specialisten ouderengeneeskunde. Ook binnen industriële sectoren zoals metaal-elektro en metaalbewerking is de vraag groter dan het aanbod. Het lot van zzp’ers lijkt in handen te liggen van de vraag van grote organisaties. Líjkt, want dit is in rap tempo aan het veranderen. Kleinere, meer slagvaardige bedrijven of groepen zelfstandige professionals zullen steeds meer functies van grote bedrijven overnemen. Door technologische ontwikkelingen nemen de schaalvoordelen van grote organisaties af, zij zullen dan ook steeds meer uitbesteden. In onze vorige publicatie hebben we gezien dat het aantal echte kernactiviteiten bij bedrijven zich zal vernauwen tot Marketing, Design en Research & Development. Andere, veelal ondersteunende functies, worden standaard ‘modules’ die goedkoop ingekocht kunnen worden.

Een pleidooi voor creativiteit
Er bestaat binnen bedrijven steeds meer een spanningsveld tussen procesoptimalisatie en efficiency aan de ene kant (uit winstoverwegingen) en vrijheid en creatieve ruimte aan de andere kant (als randvoorwaarden voor de bevlogen professional). Een organisatie moet beide culturen kunnen aansturen. Als het efficiency denken te ver doorschiet, is de organisatie niet meer interessant voor die mensen die het verschil maken (vaak in R&D, marketing en design). Het kunnen beschikken over de juiste mensen is daarom niet meer een vanzelfsprekendheid: de banen die het verschil maken worden steeds meer ingenomen door bevlogen professionals, die zich willen kunnen identificeren met hun werkgever en verder kijken dan de loonstrook.

Waar gaat het heen?
Het lijkt dus deze kant op te gaan: Binnen de organisatie: management en processen. Buiten de organisatie: meer nadruk op creativiteit en vakmanschap. Zp’ers zijn daarmee voor een groot deel de dragers van vakmanschap. Zowel inhurende organisaties als zp’ers zelf zijn deze mening toebedeeld. 71% van de inhurende managers bij organisaties huurt zp’ers in omdat zij vakmanschap met zich meebrengen. Het zal niet verbazen dat de professionals dit ook vinden. Zo vindt ruim 84% van de zp’ers zelf dat hij een ‘vakman’ is binnen zijn eigen vakgebied. Daarnaast is 88% van mening dat hij zich moet blijven specialiseren om het stempel ‘vakman’ te kunnen behouden. Hoewel de flexibele schil dus in eerste instantie door veel organisaties wordt ingezet om kosten te besparen, zullen in de toekomst dan juist de kernactiviteiten van het bedrijf zich naar deze flexibele schil verplaatsen? In een recent onderzoek van Berenschot onder ICT-professionals blijkt dat ICT-ers ook flexibeler moeten worden, de eisen die aan hen worden gesteld veranderen steeds sneller.

Netwerken van zzp’ers worden de nieuwe bedrijven?
We zien ook steeds meer dat netwerken van zp’ers eerst de projectorganisatie van bedrijven overnemen. Sterker nog: elk bedrijf wordt een projectorganisatie! Snelle wisselingen van strategie zijn broodnodig om te kunnen overleven en een flexibele projectorganisatie is hiervoor perfect geëquipeerd. Misschien is het zelfs zo dat de netwerken van zp’ers die nieuwe organisaties van de toekomst zijn. Deze netwerken zijn bij uitstek geschikt voor de hoge toegevoegde waarde van creatieve activiteiten. Routinematige activiteiten kunnen het best uitgevoerd worden door traditionele organisaties.

Han Mesters, ABN AMRO