"Voor futureproof ondernemen in flex"
SLUIT MENU

De ‘derde weg’ voor zzp’ers

Han Mesters, Sector Banker Zakelijke Dienstverlening bij ABN AMRO, schetst in een column welke lessen Nederland kan trekken uit het arbeidsrecht voor flexwerkers in de Verenigde Staten.

Momenteel bestaan er in het arbeidsrecht twee smaken: ofwel je bent in loondienst ofwel je bent ondernemer. De zzp’er valt daarmee een beetje tussen wal en schip. Het is dan ook geen verassing dat in een aantal landen gekeken wordt naar nieuwe wetgeving voor zzp’ers. Zo ook in Nederland.

Begrip zzp’er
ZZP Nederland directeur Frank Alfrink zei eind vorig jaar in een interview dat ‘(…) als je kijkt naar de wet omtrent de inkomstenbelasting, daar een heleboel definities in staan die de term ‘zzp-ondernemer’ beschrijven. Maar als je het begrip zzp’er in de Arbeidswet wilt omschrijven, heeft dat ook gevolgen voor de rest van de wetgeving, zoals de Arbowet en de Flexwet. Wil je dit goed doen, dan is er in onze ogen een nieuwe wet nodig.’ Is het verstandig een nieuwe Arbeidswet voor zzp’ers te ontwerpen of moet het hele Arbeidsrecht op de schop? De huidige arbeidswetgeving dateert al weer uit begin van vorige eeuw (1910).

Aftrekposten
Fiscale verschillen zijn er ook: Een groot deel van de Nederlandse zzp’ers hoeft geen inkomstenbelasting te betalen. Dankzij een keur aan aftrekposten werden de eerste 24.000 euro van hun verdiensten daarvan vrijgesteld (CBS). Zo telde Nederland in 2014 volgens het statistiekbureau 849.000 zzp’ers voor wie het ondernemerschap gold als belangrijkste of enige inkomstenbron. 314.000 van hen hoefden geen inkomstenbelasting te betalen, dankzij aftrekposten zoals de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling.

Nieuwe arbeidswet
Frank Alfrink heeft al een idee hoe die nieuwe Arbeidswet er uit moet zien. ‘’Die nieuwe wet moet vanuit een breed spectrum de verschillende arbeidsverhoudingen definiëren, de manier waarop iemand zijn werk kan verrichten. Als die de verschillen goed omschrijft, zoals werkgever, werknemer en zelfstandige, kun je ook beter duidelijk maken of iemand werkt als werknemer of als zelfstandige. Nu gaat het om de ‘schijnzelfstandigheid’, of er sprake is van een gezagsverhouding. Maar wanneer is er sprake van gezag? Dat is heel moeilijk te definiëren’.

Als iemand een vast arbeidscontract heeft, is er vaak weinig discussie over aard van het dienstverband. Zo gauw we naar de wereld van flexibele contracten gaan, wordt het moeilijker. Daar komt ook nog bij dat er naast uitzendcontracten veel nieuwe vormen van ‘flex’ zijn ontstaan.

Lessen uit de Verenigde Staten
Laten we eens kijken naar de ontwikkeling rondom werk in de Verenigde Staten. De schatting is dat de werkzame bevolking op Manhattan al voor ongeveer 50% uit zogeheten independent contractors (zzp’ers) bestaan. De Amerikaanse belastingdienst (IRS) worstelt met dezelfde thema’s als onze eigen Belastingdienst: wanneer is iemand een ondernemer, hoe weten we dat er sprake is van een gezagsverhouding?

Independent contractors
In een recente publicatie van SIA: Measuring the Gig economy, zijn de verschillende vormen van flexwerk goed in kaart gebracht. Zo zien we dat we dat de Independent Contractors wel de grootste categorie zijn in de wereld van flex contracten maar dat er nieuwe contracten in opkomst zijn zoals de Human Cloud workers. Dit maakt op stellen van een nieuwe ‘universele Arbeidswet’ wel steeds complexer.

Nieuwe studie
We zijn nu bezig met een nieuwe studie over zzp’ers. We plaatsen dit in een breed perspectief: maatschappelijke ontwikkelingen, voorkeuren binnen generaties over hoe zij willen werken, impact van technologie en de aanhoudende noodzaak voor innovatie binnen (grotere) bedrijven. De juridische ‘inbedding’ van zzp’ers is onderschikt aan de belangrijke rol die zij spelen op the gebied van innovatie en verandering binnen bedrijven. De tijd van ‘piek en ziek’ ligt achter ons. De angst voor banenverlies door automatisering lijkt gelijk op te gaan met een pleidooi voor een basisinkomen voor iedereen.

Derde weg
Gaat dit de discussie omtrent de juridische afbakening van zzp’ers vertroebelen? Wellicht op de wat langere termijn. Op de korte termijn lijkt de ‘Derde Weg’ de meeste waarschijnlijke. Zzp’ers als een nieuwe loot binnen het arbeidsrecht met toch een verplichte premie-afdracht voor het afdekken van risico’s. Over een ding zijn veel specialisten het namelijk eens: veel zzp’ers zijn onderverzekerd, met name op the gebied van arbeidsongeschiktheid en oudedagsvoorziening.

Bron: column ABN AMRO, 3 juli 2017

Han Mesters is Sector Banker Zakelijke Dienstverlening en publiceert binnen het thema Human Capital.