KvK – Zzp’ers: wie ze zijn, wat ze willen

Zzp’ers: wie ze zijn, wat ze willen
Typologie, samenwerking, ambities en informatiebehoefte

Onder die titel heeft de Kamer van Koophandel vandaag een aanvullend onderzoek gepubliceerd, waarvoor bijna 4.000 zzp’ers zijn ondervraagd over hun activiteiten, positie en wensen.

Het economische belang van zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) is groot: Nederland telt er nu ruim 1,2 miljoen. Daarvan werken er bijna 900.000 fulltime. Zzp’ers zijn er in alle soorten en maten. ‘De zzp’er bestaat niet’, zo schrijft het kabinet dan ook op 2 oktober 2015 in een reactie op het Interdepartementale Beleidsonderzoek Zelfstandigen zonder personeel (IBO ZZP, 2015).

Dat onderzoek leverde een schat aan informatie op. Voor de Kamer van Koophandel bleven enkele belangrijke vragen ter beantwoording over. Welke ambities koesteren zzp’ers? Werken ze samen met andere ondernemers? En: kunnen we in die grote groep zzp’ers toch bepaalde typen ondernemers onderscheiden? Wat zijn hun informatiebehoeften?

Met het antwoord op deze vragen kan de KvK haar dienstverlening aan zzp’ers verbeteren, verder ontwikkelen en afstemmen op de eventuele typen van ondernemers. Daarom deed de KvK aanvullend onderzoek. Daarvoor zijn 3.778 zzp’ers – die lid zijn van het KvK Ondernemerspanel – uitgenodigd. 1.736 respondenten vulden de vragenlijst in (46%).

Vooral ervaren dienstverleners die zelf hun inkomen verdienen
In dit onderzoek houdt 73% van de zzp’ers zich hoofdzakelijk bezig met het aanbieden van diensten en/of service in de vorm van arbeid, 12% verkoopt en/of maakt producten en 15% combineert producten met diensten. Gemiddeld heeft een zzp’er 11 jaar ervaring met ondernemen, al is bijna een derde korter dan 3 jaar ondernemer. Meestal was loondienst de situatie voorafgaand aan het ondernemerschap (79%), 9% had een uitkering en 4% kwam van school. De meerderheid heeft geen andere inkomstenbron (62%), 14% heeft een baan naast het ondernemerschap. Gemiddeld besteden zzp’ers 39,3 uren aan hun bedrijf, maar 20% steekt er meer dan 50 uur per week in.

Zzp’ers zijn met recht ondernemers
Veruit de grootste groep zzp’ers start vanuit een positieve, intrinsieke motivatie als ondernemer. Zo wil 83% eigen baas zijn en zelf beslissingen kunnen nemen, 54% kan werk en privé beter combineren, en 53% wil bijdragen aan de maatschappij. Veel zzp’ers hebben een sterk ondernemende houding en zijn proactief: 82% probeert situaties te verbeteren die hen niet aanstaan. Bovendien zijn ze innovatief: 74% komt met nieuwe ideeën en 65% doet dingen op een unieke manier. Aan lef ontbreekt het de zzp’er ook al niet: 61% neemt, ondanks de kans op falen, gecalculeerde risico’s.

Verbeterende bedrijfsprestaties voedden ambities
Zzp’ers presteren over het algemeen goed. In de afgelopen drie jaar steeg de omzet bij 38%, bij 42% bleef die gelijk, 21% zag krimp. Bij 10% steeg de omzet met meer dan 20%. Voor de komende 12 maanden willen ze vooral de omzet vergroten (68%), kennis verwerven (67%) en de naamsbekendheid vergroten (54%).

Bijdrage aan werkgelegenheid en innovatie
Niet iedere zzp’er blijft alleen in de onderneming. Voor de komende 12 maanden heeft 12% plannen om personeel in te huren en 5% om personeel aan te nemen. Over vijf jaar verwacht 37% 1 of meer medewerkers in dienst te hebben, waarvan 12,5% meer dan 3 fte’s. Op de langere termijn zijn zzp’ers dus ambitieuzer als het gaat om het aannemen van personeel dan op de korte termijn.
Een belangrijk deel van de zzp’ers heeft plannen om nieuwe producten of diensten op de markt te brengen (36%) en 15% wil ook buitenlandse markten betreden.

Slim samenwerken
Bij gebrek aan personeel is samenwerking voor zzp’ers een logische manier om aan kennis, vaardigheden en middelen te komen. In de groep zzp’ers werkt 60% beroepsmatig samen met partners uit het eigen professionele netwerk. Belangrijkste redenen om samen te werken zijn: gebruik maken van competenties en vaardigheden (82%), kennis delen (77%), opdrachten krijgen (65%) en netwerk opbouwen (58%).

Vijf typen zzp’ers
Verschillen in ambitie sturen de manier waarop zzp’ers met hun bedrijf omgaan en bijdragen aan de Nederlandse economie. Op basis van een aantal belangrijke kenmerken worden in dit onderzoek vijf typen zzp’ers onderscheiden:

• Ambitieuze zzp’ers (34%): ambitieus over de hele linie, helft heeft stijgende omzet, willen personeel aannemen/inhuren, werken vaak samen, enige inkomstenbron, besteden veel tijd aan onderneming, jonge bedrijven;
• Ervaren zelfstandigen (21%): streven naar continuïteit, werken vaak samen, advisering en ICT, enige inkomstenbron, wat oudere ondernemers;
• Parttime vernieuwers (18%): redelijk ambitieus, maar vooral innovatief, deeltijdondernemers, werken samen, andere inkomstenbronnen, vaak gestart uit noodzaak, wat oudere bedrijven en ondernemers;
• Flexibele zzp’ers (16%): vaak deeltijdondernemers, relatief lage ambities, werken zelfstandig, oudere ondernemers, twee derde heeft andere inkomstenbron;
• Potentiële mkb’ers (10%): enige ambitie is om personeel aan te nemen/in te huren, werken zelfstandig, vaak gestart uit neutrale aanleiding, veel jonge bedrijven, relatief meer productaanbieders.

Informatievoorziening: digitale kanalen favoriet
Zzp’ers hebben vooral behoefte aan informatie over wet- en regelgeving (26%), fiscale aspecten (24%) ondernemingsnetwerken (21%) en marketing en verkoop (21%). Ongeveer een derde zegt geen informatiebehoefte te hebben. De KvK is de favoriete informatiebron voor zzp’ers (50%), gevolgd door concurrenten/collega-ondernemers (45%) en financieel adviseur, accountant of boekhouder (36%). Zzp’ers ontvangen de informatie het liefst via internet (63%), e-mail (52%) vakbladen (37%) en voorlichtingsbijeenkomsten (31%).

Conclusie en vervolgstap
De KvK speelt momenteel in op de algemene behoeften van zzp’ers. Zo zijn er webinars rond netwerken, marketing en verkoop, wordt gewerkt aan een videoreeks over actuele wet- en regelgeving en zijn er regionale events met voorlichting. De vijfledige typologie van zzp’ers biedt een beter inzicht in deze grote groep ondernemers. De KvK staat nu voor de uitdaging om de exacte behoeften per type zzp’er in kaart te brengen en de dienstverlening aan zzp’ers verder te verbeteren.

Over het onderzoek
KvK doet regelmatig onderzoek naar de behoefte van ondernemers via het KvK Ondernemerspanel met 6500 mkb-ondernemers. Voor dit onderzoek zijn 3778 zzp’ers uitgenodigd, 1736 vulden de vragenlijst in (46%). Door de grote omvang van de steekproef en het hoge responspercentage kunnen betrouwbare uitspraken worden gedaan over zzp’ers. Wel is er een bias in de steekproef voor hoger opgeleide, wat oudere mannen en is er een ondervertegenwoordiging van de sector bouw. Literatuur- en expertonderzoek vormden de basis voor de vragenlijst.

Bron: Kamer van Koophandel, 15 december 2015